Komt een man bij de coach.
Zegt de man: ‘Ik heb heel veel problemen’.
Zegt de coach: ‘Oh… eh… Oké… Nou, stel er gebeurt een wonder… wat is er dan allemaal anders?’
Zegt de man: ‘Ja, dan voel ik me superfit en energiek, weeg ik 10 kilo minder en zie ik er 10 jaar jonger uit… en heb ik leuk, goedbetaald werk! Oh ja, en dan heb ik ook nog een lieve vrouw en 2 gehoorzame kinderen en dan woon ik aan het water met een boot voor de deur.’
Zegt de coach: ‘euh…’
Elke oplossingsgerichte coach kent hem: de wondervraag.
En terecht, want hij is enorm krachtig.
Maar stel je hem wel op de goede manier? En belangrijker nog: hoe ga je om met het antwoord?
De vraag stellen is namelijk niet zo moeilijk. Die kun je gewoon uit je hoofd leren.
Maar omgaan met het antwoord, dat is wel moeilijk! En ik zie het vaak misgaan, zoals in bovenstaand ‘mopje’.
Laten we de wondervraag eens stap-voor-stap bekijken
Stap 1: vraag eerst toestemming en wacht op een antwoord:
‘Mag ik je een gekke vraag stellen?’
Stap 2: breng de klant in een ja-stemming (elke verkoper weet dit)
Straks ga je hier weg… [hmm, ja] en vervolg je je dag… [ja] daarna ga je eten en doe je de dingen die je ’s avonds doet… [Ok, ja] en dan komt er een moment dat je je klaar maakt om te gaan slapen… [ja]-
Stap 3: Stel de wondervraag:
Je gaat naar bed… op de voor jou gebruikelijke manier… en dan terwijl jij in diepe slaap bent gebeurt er opeens een wonder… en het wonder houdt in dat de lastige situatie die je net beschreef geen probleem meer voor je vormt… je weet dit niet want je sliep… dan wordt je morgen wakker…. Het wonder heeft plaatsgevonden… en wat zal dan het eerste kleine signaal zijn waaraan je merkt dat er iets veranderd is?
[gun de ander nu even de tijd, zoek de leuning van je stoel op en ontspan: ‘het wonder voltrekt zich’]
Vraag goed door: En wat nog meer? En wat nog meer? En wat merken [relevante] anderen aan je? En welk verschil zou dat maken voor jou / jullie? Als ik je na het wonder zou filmen… wat zie ik je dan doen?
Stap 4: vraag door tot er iets is wat de ander kan gaan doen
Er zijn natuurlijk vele antwoorden mogelijk op de wondervraag: van het winnen van de loterij tot en met plotseling weer kunnen lopen. Het uitgangspunt is dat werkelijk ieder antwoord bruikbaar is, hoe groot en onhaalbaar het wonder ook is (of lijkt). Want in dat wonder zitten per definitie nuttige dingen verstopt, zoals: waarden, inspiratie, motivatie, richting-aanwijzers, etc.
Je hoeft dus nooit te confronteren m.b.t. de haalbaarheid. Je kunt gewoon geïnteresseerd doorvragen en dit vaak langer dan je denkt!
Natuurlijk wil je uiteindelijk naar een gedragsbeschrijving toe: wat kan de cliënt anders gaan doen dan ze nu doet?
De onderstaande tips helpen je hierbij.
Optie 1: Cliënt weet het niet. Tip: glimlach, wees even stil, gun de ander tijd om te bezinnen.
Optie 2: ‘Dan heb ik niet meer zo’n last van X’. Tip: Vraag ‘Wat is er in de plaats van X?’
Optie 3: ‘Dan voel ik me beter’. Tip: Vraag ‘ En als je je beter voelt, wat doe je dan anders?
Optie 4: ‘Dan denk ik positiever’. Tip: Vraag ‘En als je positiever denkt, wat doe je dan anders?
Optie 5: ‘Dan win ik de loterij’ [o.i.d.]. Tip: Beaam dat dat een echt wonder zou zijn, glimlach en wees stil… Tip 2 voor als er niets komt: ‘En wat zou je dan gaan doen?’
Optie 6: ‘Dan verandert de ander (mijn partner / baas / kind / buurvrouw)’. Tip: ‘En als die ander verandert, wat zou jij dan anders doen?’, ‘En welk effect zou dat mogelijk hebben op die ander?’ , ‘En als de ander niet verandert, wat zou jij dan toch anders kunnen doen?’
Optie 7 : Er gebeurt iets waar je als coach van schrikt, zoals: ‘Dan valt mijn partner dood neer’. Tip: vraag ‘Ik hoop niet dat dat gebeurt, maar stel dat je partner niet meer in jouw leven is, wat zou je dan gaan doen?’ (NB: Dit antwoord kwam ooit echt op bij iemand die in een abusieve relatie zat…)
Optie 8: Cliënt zegt: ‘Ik geloof niet in wonderen’. Tip: ‘dat snap ik en dat hoeft gelukkig ook niet. Waaraan zou je merken dat het een beetje beter met je gaat?’
Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?
Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.
Maandagse maak de wereld mooier mails
Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).
Wij zijn geneigd het verleden te zien als iets dat iemand tegen houdt. Zo van: door mijn moeilijke jeugd lukt het mij nu niet om… (vul maar in). Als coach kun je daarin meegaan. Of niet.
Deze uitspraak lijkt wellicht een ‘open deur’. Maar open deuren kunnen heel handig zijn!
Ooit begeleidde ik een jonge man in een trainingscentrum voor ex-gedetineerden. Wij maakten ons zorgen om hem, want hij was erg stil in de groep en liet nauwelijks initiatief zien. Hij leek weinig zelfvertrouwen te hebben en bovendien liet hij zich gemakkelijk beïnvloeden. Dat was waarschijnlijk ook de reden dat hij in aanraking was gekomen met justitie. Wij dachten: ‘hoe zal die jongen ooit in zijn eigen inkomen kunnen voorzien? En zonder inkomen zit hij zo weer in detentie…’
Ken je van die mensen die zeggen: ‘zo ben ik nu eenmaal!’ en ‘dit lukt me toch niet, dus dat ga ik ook niet proberen!’ Grote kans dat deze mensen een fixed mindset hebben ten aanzien van hun eigen ontwikkelbaarheid: zij geloven dat je talenten min of meer vast liggen en dat je het daarmee zult moeten doen in het leven.
Steve de Shazer, één van de grondleggers zei het mooi: Problem-talk creates problems. Solution-talk creates solutions. Hoe dit werkt is simpel uit te leggen. Je kunt het brein zien als een zoekmachine, zoals google. Wat je ook voor zoekterm invoert, er komt altijd wel een antwoord, niet waar? Bij het menselijk brein werkt het niet anders. Als je iemand vraagt: ‘waarom lukt het niet?’ of ‘Wat houd je tegen?’ Dan zal hij antwoord geven op je vraag. De kans is groot dat deze antwoorden eerdere faalervaringen en onmogelijkheden oproepen, wellicht zelfs een gevoel van machteloosheid.
Ik sprak eens een man die zichzelf een slechte vader vond. Dat vond hij omdat hij ’s ochtends als hij zijn 3 kinderen naar school moest brengen nog wel eens in de stress kon raken door hun getreuzel. Hij werd dan bang dat ze te laat zouden komen en kreeg dan de neiging om vloekend en tierend zijn kinderen tot spoed te manen. Op zich werkte dit wel, want zijn kinderen zagen dat het nu echt menens was, alleen baalde hij er zelf van. Het kostte hem veel energie en bovendien vond hij dat een goede vader niet zou mogen vloeken.
Kijk eens naar dit diagram. Het staat voor een cliënt die binnenkomt met een probleem. De verticale as geeft de ernst van het probleem aan, de horizontale as de tijd. Zoals je ziet maakt de lijn een golfbeweging. Dat is niet zo vreemd, want ieder mens heeft goede en slechte dagen. Bovendien zijn er waarschijnlijk allerlei factoren die invloed hebben op het probleem. Sommige van die factoren zijn niet beïnvloedbaar. Andere factoren zijn dat wel en juist daar zijn we natuurlijk naar op zoek.
Ken je dat? Jij bent hard aan het werk en draagt prachtige oplossingen aan en de cliënt wuift alles weg met woorden als: dat past niet bij me, dat lukt me toch niet, dat heb ik al geprobeerd…