Wat is ACT?

ACT is een wereldwijd snel groeiende therapie- en coachmethode die mensen helpt om een vitaal en vervullend leven op te bouwen. Door ACT toe te passen vergroot je de mentale veerkracht (Acceptance) van je coachee, zodat hij of zij kan stoppen met worstelen. Hierdoor komt er energie vrij die je coachee kan richten op datgene wat echt belangrijk en van waarde voor hem/haar is (Commitment). Ook als er beperkingen zijn zoals: verlies, ziekte, tegenslag of andere moeilijke omstandigheden.

ACT is ontwikkeld door Steven Hayes op basis van modern psychologisch onderzoek en oude boeddhistische wijsheid. Het gedachtegoed wordt treffend samengevat in dit gebed van Franciscus van Assisi:

Geef mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kan veranderen, en de wijsheid om het verschil  te zien.

Acceptatie

ACT gaat er vanuit dat het volkomen normaal is dat je als mens regelmatig lastige gedachten en gevoelens ervaart. Als ACT-coach probeer je die dan ook niet te veranderen of positiever te maken. Je doet iets veel mooiers: je verandert de relatie die iemand heeft tot zijn lastige gevoelens en gedachten. Hierdoor ontstaat een mildere levenshouding (Acceptance) en wordt de cliënt vrijer en veerkrachtiger. Ook komt er energie vrij die iemand nu bewust kan gaan richten op zaken die op dat moment van waarde zijn.

Commitment

Mensen leren zo nieuwe keuzes maken en zich hier duurzaam aan te verbinden (commitment). Persoonlijk waarden onderzoek vormt daarbij een soort kompas dat heel veel richting geeft. Kleine stappen tenslotte zorgen dat iemand ook echt in actie komt en langzaam maar zeker begint te veranderen. Het uiteindelijke doel is dat mensen psychologisch flexibel worden en hierdoor voluit kunnen leven en zijn wie ze willen zijn.

 

ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy en wordt wereldwijd steeds vaker ingezet in coaching. Je kunt ACT zien als een moderne levenskunst, gebaseerd op oude wijsheid en modern wetenschappelijk onderzoek. Het bijzondere is dat ACT zowel werkt bij mensen die op zeer hoog niveau functioneren, zoals topsporters en executives, als bij mensen met problemen als trauma, depressie, stress, angst, faalangst, uitstelgedrag, vermoeidheid, burn-out klachten, somberheid, leegte. Kortom: ACT kan voor de hele range aan menselijke uitdagingen van betekenis zijn!

In ons aanbod rondom ACT vind je onder andere:

Hieronder vind je allerlei leuke, digitale goodies. Deze hebben wij op een rij gezet voor onze cursisten, maar ook geïnteresseerden gunnen wij deze tips van harte.

Veel plezier met ontdekken!

Coachen met ACT in één zin

Een goede ACT-coach probeert het volgende motto te belichamen én te stimuleren bij de coachée: “Ga doen wat je moet doen om te zijn wie je wilt zijn en maak ruimte voor ongemak en pijn”.

Onze gratis cursus Coachen met ACT

  • Wil je mensen helpen weer contact te maken met hun innerlijke kompas?
  • Hen oerwijze én moderne lifeskills voor de rest van hun leven meegeven?
  • Hun daad- en veerkracht een grote boost geven?
  • Hier zelf ook volop van mee profiteren?
  • Doe dan mee aan deze gratis cursus en maak in korte tijd kennis met de transformerende coachmethode genaamd ACT!Je ontvangt meteen het lekker leesbare en leerzame Ebook. Daarna ontvang je nog 6 dagen lang een inspirerende les met een link naar een verdiepende blog. Bij de laatste les zit een héél tof en uniek kado’tje.

Een gratis proefles van onze online video-cursus Compassievol Coachen met ACT

ACT heeft mijn eigen leven en dat van miljoenen mensen al ten positieve veranderd. Het bijzondere is dat dat zelfs héél verschillende mensen zijn, zoals mensen die worstelen met het leven (denk aan burn-out, depressie, angst, trauma’s), maar óók mensen die op zeer hoog niveau functioneren, zoals topartiesten, topsporters en CEO’s.

Je zou haast gaan denken dat iederéén er iets aan kan hebben… (dat is namelijk ook zo). Dus ja, ik durf je ronduit te beloven dat ACT de potentie heeft om lifechanging te zijn, zowel voor jouzelf als voor je coachées. Denk daarbij aan toegenomen veerkracht, betekenis en levenslust, kortom: helderheid over wat je hier op aarde wilt doen met je tijd en de moed om het ook écht te gaan doen!

Saskia Cohen, loopbaancoach zei over deze selfstudy course: “Met heel veel plezier volgde ik de online training Coachen met ACT en was van begin tot eind geboeid. De training zit goed in elkaar met een mooie opbouw in de modules en een goede balans van theorie en praktijk, hier en daar met een vrolijke twist. Enorm van toegevoegde waarde vond ik de opnames van coachgesprekken met echte coachees die hun actuele thema inbrachten. Omdat het echt was en geen rollenspel, kon ik het coachproces helemaal meevoelen en zag ik ‘in real life’ de kwartjes vallen.”

Deze unieke video-cursus vind je hier  en  de gratis proefles, die vind je hier.

Mijn lekker leesbare boek over Coachen met ACT

Dit boek kent inmiddels een tweede druk en er zijn al meer dan 4000 exemplaren van verkocht.

Het boek is hier verkrijgbaar als fysiek exemplaar, als epub én als audioboek.

Op de achterflap: “ACT is welbeschouwd een training in levenskunst. Mensen leren nieuwe vaardigheden in het omgaan met negatieve gedachten en pijnlijke emoties. Dit is de acceptatie-kant. De commitment-kant leert mensen te verhelderen wat ze belangrijk vinden, zich hieraan te verbinden en dit te vertalen naar concrete stappen. Het hoofddoel is een toename van mentale veerkracht, waardoor jij en je coachees de moed en de helderheid ontwikkelen om een zinvol bestaan op te bouwen – ongeacht de omstandigheden.

Monique Samsen, psycholoog, auteur en oprichter ACT4kids over dit boek: “Sergio en Jaantje schreven een pracht van een boek. Wat had ik graag een boek als dit gehad toen ik jaren terug de eerste stappen zette op het ACT-pad.”

Mijn podcast waarin ik experts interview over o.a. Coachen met ACT

Leer jij ook zo graag terwijl je wandelt, in de auto zit de afwas doet? Super, ik ook!

Speciaal  voor jou maak ik de podcast Coachen 3.0. In deze Podcast interview ik experts over o.a. ACT.

De episodes 1-7, 10, 11, 15, 16, 25, 29, 35, 40, 41, 45, 50, 53 en 54 gaan allemaal over ACT.

Je vindt de Podcast hier, ik wens je heel veel luisterplezier!

De Youtube Playlist rondom Coachen met ACT

Twee toffe Spotify Playlists rondom Coachen met ACT

Dit zijn twee playlists die ik voortdurend bijhoud.

Hier vind je lekkere nummers die op de eoa manier raken aan ACT:

Hier vind je toffe podcasts over ACT:

Onderzoek over Coachen met ACT

Hier vind je de website van de ACBS waar heel veel onderzoek is te vinden.

Heb je een vraag? Of wil je eens sparren?

We denken graag met je mee, dus voel je vrij om ons te benaderen.

Hier kun je eenvoudig contact opnemen via ons contactformulier of via Whats app. 

Als coach kom je ongetwijfeld mensen tegen die worstelen met lastige gevoelens… En – aangezien jij ook een mens bent – gok ik dat je ze zelf ook weleens hebt? Ik wel in elk geval.

Nu was ik begin mei op een Zenboeddhistische retraite waar ‘omgaan met lastige gevoelens’ een belangrijk thema was. Het ging om een retraite in de traditie van Thich Nhat Hanh en ik deel hieronder wat mooie inzichten met je.

Het interessante is dat je veel van deze inzichten ook terugziet in ACT, maar dan op een wat meer poëtische manier gebracht.

Ik hoop van harte dat je er iets aan hebt. Hier komen ze:

1. Durf te voelen

De kernboodschap van deze retraite was misschien wel: #durftevoelen. Een van de Vietnamese monniken vroeg liefdevol plagend aan de zaal: ‘Is het gezellig voor het lijden in jouw lichaam?’ Wat hij bedoelde is: voelt jouw lijden zich welkom bij je? Mag het er even zijn? Om jou iets te leren bijvoorbeeld? Hij voegde eraan toe: “Je lijden zegt eigenlijk: ‘Ik wil graag dat je me serieus neemt, me niet alleen laat en dat je ‘ja’ tegen me zegt, want ik ben er en ik heb je iets te vertellen’. Dus de eerstvolgende keer dat je ‘even niet zo lekker gaat, check dan eens: ‘Is er misschien een gevoel in mij dat ik weiger te erkennen?'”

2. Herken het verhaal als een verhaal

Je zult merken dat er bij ‘een rotgevoel’ ook vaak een (rot)verhaal is. Bijvoorbeeld het verhaal dat jou iets is aangedaan, dat het leven oneerlijk is, dat de dingen eigenlijk anders zouden moeten zijn… Wat je dan kunt doen is dat verhaal begroeten, zo van: ‘Hallo, verhaal. Ik zie je en misschien klopt het wat je me vertelt, maar laat me eerst maar even voelen wat er te voelen valt, dan kom ik zo weer bij je terug…’ Je zult merken dat er na een paar minuten vaak al weer een ander verhaal is…

3. Verander je houding

Pham Hanh vertelde ons ook: ‘Als je een rotgevoel hebt, dan is de kans groot dat je ook een ‘rothouding’ hebt. Wellicht ben je verkrampt, zit je ineengedoken of sta je uit balans… Probeer dan te voelen wat je voelt terwijl je wat dieper in- en uitademt en langzaam van houding verandert….’

4. De kracht van de verbeelding

Een Vietnamese non had in ‘haar vorige leven’ gewerkt bij een Engelstalige call-center. Door haar Vietnamese accent kreeg zij vaak te maken met hatelijke en racistische reacties, terwijl ze juist haar best deed om de ander te helpen. In de auto naar huis zat ze dan vol woede en om die onderweg kwijt te raken, visualiseerde zij dat haar auto dikke zwarte sporen achterliet die haar woede symboliseerden. Eenmaal thuis voelde ze zich weer een stuk beter.

NB: De rest van de tips hieronder zijn wat meer ‘preventief’ van aard. Ze kunnen ervoor zorgen dat er simpelweg minder vaak rotgevoelens opkomen bij je,

5. De tuin-metafoor

In de traditie van Thich Nhat Hanh worden veel metaforen uit de natuur gebruikt. Zo wordt de beoefening van mindfulness gezien als het verzorgen van een mooie tuin. In die tuin liggen allerlei zaadjes en die zaadjes kunnen uitgroeien tot mooie bloemen en planten, maar ook tot onkruid dat je hele tuin overwoekert. En jij hebt zelf de keuze welke zaadjes je water geeft. Zijn dat zaadjes van jaloezie, haat, hebzucht, lust, onbegrip? Of zijn het zaadjes van dankbaarheid, liefde, begrip, vrede en vreugde?

6. Zelf-zorg vs ander-zorg

Ieder mens moet ooit in het leven een soort balans zien te vinden tussen zorgen voor anderen en zorgen voor zichzelf. Vaak wordt dit voorgesteld als een of-of keuze. Je zorgt ofwel voor jezelf ofwel voor anderen. In deze traditie ziet men dit meer als een kwestie van ‘en-en’. Je kunt genieten van het met aandacht zorgen voor anderen en daarmee zorg je óók voor jezelf. En andersom mag je ook best af en toe jezelf even terugtrekken om weer op te laden, zodat je daarna weer beter voor anderen kunt zorgen.

7. Meditatie in actie

Toen Thich Nhat Hanh voor het eerst na decennia-lange ballingschap weer in Vietnam was, sprak hij met Vietnamese moeders die zeiden: ‘We willen wel, maar we hebben geen tijd om een uur op een kussen te gaan zitten mediteren.’ Hierop zei hij: ‘Dat geeft niet, Je kunt gewoon mediteren terwijl je je werk doet en voor je kinderen zorgt’. Iets soortgelijks vertelde hij aan een vader die ooit tijdens een retraite verzuchtte: ik ben zo veel tijd kwijt aan mijn werk en kinderen dat ik geen tijd meer heb voor mezelf. Thich Nhat Hanh: ‘Als je werkt of met je kinderen bent, dan is dat ook JOUW tijd.

8. Een krachtige mantra

Thich Nhat Hanh was heel vernieuwend en een beetje tegendraads. Waar veel spirituele leraren heel gewichtig doen over mantra’s en dergelijke zei hij: ‘De meest krachtige mantra die ik ken is deze: “Ik ben er voor je”.’

9. Waardeer je adem!

Deze uitnodiging raakte mij en jou wellicht ook: Haal eens adem met het volgende in je achterhoofd: ‘Alles in het universum is bij elkaar gekomen, zodat jij nu deze ene ademhaling kan ademen.’

10. Stop effe

In deze traditie is het gebruikelijk om – wanneer er een bel klinkt – te stoppen met wat je aan het doen bent en even tot jezelf te komen. Iedereen ademt dan rustig drie keer in en uit en gaat vervolgens verder. Hoewel soms even frustrerend, moet ik bekennen dat ik me na zo’n mini-break vaak verfrist voel en met wat meer aandacht en lichaamsbewustzijn weer verder ga.

11. Blijf genieten van kleine dingen en draag bij wat je kunt

De eerder genoemde non deed deze mooie uitspraak: ‘Even when there is suffering, there can still be joy.’ Het deed me ook denken aan een uitspraak van Thich Nhat Hanh die me ooit raakte: ‘Ook een zieke mandarijnen-boom kan nog steeds heerlijke mandarijnen voortbrengen’.

Dank voor je aandacht, mogen deze tips bijdragen aan je innerlijke vrede en levensvreugde.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Het imposter-syndroom, daar heb je vast al eens van gehoord? En misschien herken je zelf ook deze signalen: extreem lang voorbereiden, uitstelgedrag, gevoelens van onzekerheid, vaak overuren maken, nooit genoeg boeken gekocht of cursussen gevolgd, voortdurend een lichte angst om ‘door de mand te vallen’…

Mocht je nu denken: ‘Hé, van der Pluijm, jij koopt toch ook heel veel boeken?!’ Inderdaad, ik herken me er ook in. Maar wat is het eigenlijk precies? Hoe erg is het om het te hebben? Hoe (ab)normaal is het? En vooral: hoe kun je er effectief mee omgaan? Dat lees je allemaal in deze blog.

Wat is het eigenlijk?

Het fenomeen is ontdekt door twee psychologen, Pauline Clance en Suzanne Imes, toen zij in 1987 onderzoek deden naar een groep hoog-functionerende vrouwen. Zij omschreven het als ‘een innerlijke ervaring van intellectuele nepheid, die aanhoudt ondanks objectief bewijs van het tegendeel’.

Opvallend is dat zij het nooit een syndroom hebben genoemd. Dat gebeurde pas later in alle media-aandacht die volgde. Inmiddels weten we dat zo’n 70% van de mensen er last van heeft en zeker niet enkel vrouwen. Eigenlijk best raar dus om het een syndroom te noemen. Feitelijk zijn het gewoon gedachten en gevoelens van onzekerheid die veel mensen hebben.

Het paradoxale hierbij is dat ze niet afnemen naarmate je meer succes hebt, integendeel: dan nemen ze juist toe. Dit komt o.a. doordat je dan denkt dat de verwachtingen van de ander ook wel zullen toenemen. Nog meer kansen dus om ‘door de mand te vallen’.

Is het erg om het te hebben?

Niet per se. Imposter-gevoelens hebben ook zo hun voordelen. Ze kunnen een teken zijn van bescheidenheid en het verlangen om te blijven leren en groeien. Ze kunnen je aanzetten tot zelfreflectie en professionele ontwikkeling. Niets houdt je scherp als de angst om ontmaskerd te worden, toch?

Er is onderzoek naar dit fenomeen onder therapeuten met de veelzeggende titel:  ‘Love yourself as a person, doubt yourself as a therapist’. De meest effectieve therapeuten bleken ook hoog te scoren op imposter-gevoelens. Daardoor waren zij bijzonder menselijk, bescheiden en bleven ze voortdurend bijleren en op zichzelf reflecteren. Doe mij ook zo’n therapeut!

Aan de andere kant: als dit soort gevoelens té sterk worden, dan kunnen ze je ook verlammen. De voortdurende angst om niet goed genoeg te zijn kan leiden tot stress, burn-out en een vertekend zelfbeeld. Het kan je bovendien té voorzichtig maken als coach of therapeut, waardoor je impact aanzienlijk minder groot is dan mogelijk zou zijn en dat is natuurlijk wel jammer.

Zie je trouwens de vicieuze cirkel die hier gemakkelijk kan ontstaan?

Eigenlijk wil je dit hebben

Laten we het fenomeen eerst wat meer normaliseren. Zo’n zeventig procent van de mensen heeft dit dus. Mijn vermoeden is dat onder coaches, hulpverleners en therapeuten dit percentage nog veel hoger is – gevoelige, zelf-reflecterende, sociale wezens die we zijn. Bovendien geldt: het feit dat je dit ervaart, betekent dat je belangrijke uitdagingen en verantwoordelijkheden bent aan gegaan. Als je op de bank was blijven Netflixen, dan zou je ze niet ervaren! Dus als je deze gevoelens ook herkent bij jezelf, welkom bij de klup!

En wat is het alternatief? De andere 30% bestaat vermoedelijk voor een deel uit de wat narcistischer medemens. En wat overblijft wordt ook wel de ‘Dunning Kruger crew’ genoemd, ook zo’n interessant fenomeen! Het Dunning-krugereffect is het psychologische verschijnsel waardoor mensen die incompetent zijn in een taak hun prestaties hoger inschatten dan deze in werkelijkheid zijn. Denk bijvoorbeeld aan al die mensen die tijdens de pandemie opeens verstand leken te hebben van de virologie. En ook in het vrije coachvak zien we helaas mensen die iets te gemakkelijk denken: ‘Coachen? Oh, dat kan ik ook!’ En tenslotte zullen er vast ook mensen zijn die precies weten wat ze waard zijn en die hun eigen competentie-niveau heel juist inschatten, maar ik ken er niet veel, jij?

Hoe kun je effectief mee omgaan met imposter-gevoelens?

Als het gaat om dealen met ongemakkelijke gedachten en gevoelens, dan is ACT van onschatbare waarde. ACT helpt je niet zozeer van deze gevoelens af, maar leert je hoe je ermee kunt leven terwijl je gaat doen wat je belangrijk vindt.

Hier zijn vijf praktische, op ACT gebaseerde tips om je imposter-gevoelens te managen:

  1. Herken en benoem de gedachten: Zeg tegen jezelf: “Aha, daar heb je dat Imposter-verhaal weer.” Door dit te herkennen en te benoemen, reduceer je de impact ervan en wordt het minder overweldigend.
  2. Maak ruimte voor de gevoelens: Zoals met alle lastige gevoelens: ze willen maar één ding en dat is door jou gevoeld worden. Al is het maar voor een paar minuten. Geef ze dus ruimte in je lijf, wees er nieuwsgierig naar en adem wat dieper in en uit terwijl je ze blijft voelen.
  3. Onderzoek je waarden: Wat maakt dat je het zo graag goed wilt doen als coach? Wat voor coach wil je zijn voor die ander? Wat daarin vind je echt belangrijk? Concentreer je op deze waarden in plaats van op je angsten. Door je te richten op wat je wilt bijdragen, vermindert de greep van het imposter-fenomeen.
  4. Neem toegewijde actie: Bepaal kleine acties die in lijn zijn met je waarden en zet bewuste stappen, zelfs als je je een bedrieger voelt. Dit kan iets eenvoudigs zijn zoals: vragen naar feedback, het bijwonen van intervisie of het zoeken van een oefenmaatje om nieuwe vaardigheden te oefenen.
  5. Beoefen zelfcompassie: Weet dat je bepaald niet alleen bent met deze gevoelens. Sta jezelf toe ze af en toe even te voelen. Ga vriendelijk met jezelf om als je ze voelt. Trakteer je zelf op een fijne wandeling, mooie muziek of bel een goede vriend(in).

Onthoud: elk gevoel van bedrog is gewoon een teken dat je uitdagingen bent aangegaan en dus eigenlijk goed bezig bent. Denk niet dat deze gevoelens weg zullen gaan door nóg een boek of cursus. Accepteer dat ze er altijd zullen zijn, juist ook als je nieuwe successen boekt. Maar weet óók dat ze niet veel zeggen over je competentie-niveau en dat ze je zeker niet tegen hoeven te houden.

En mocht je toch heel graag nog één cursus willen doen, laat het dan een cursus ACT zijn… (o;

Tot slot een leuk weetje: wist je dat Jodie Foster, Lady Gaga en Howard Shultz er ook last van hebben?

 

Zin om ACT te leren inzetten als coach?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Toen ik 17 was, keek ik met wat vrienden naar de film Koyaanisqatsi. De titel is een Hopi-woord dat “leven uit balans” betekent en de film verkent dit thema door middel van time-lapses en slow-motion cinematografie. De muziek van Philip Glass en de jointjes die rondgingen maakten het geestverruimende feestje compleet.

Toen ik tijdens een weekend-workshop met Byron Katie (schrijfster van het boek ‘Vier vragen die je leven veranderen’) een wandeling maakte in het park gebeurde er iets bijzonders. Nadat ik anderhalve dag op alles wat ik geloofde was bevraagd ‘of het wel echt waar was’ en ‘of ik soms ook bewijs had voor het omgekeerde’, was zelfs een boom niet meer een boom. De boom die ik zag was opeens een soort prachtig levend wezen met heel veel armen die vol verlangen naar de hemel uitreikten…

Toen ik tijdens een boeddhistische meditatie-retraite werd uitgenodigd om alle aanwezigen te zien als één groot, verbonden lichaam, kon ik dat af en toe echt even zo ervaren.

Ben je er nog? Ok, gelukkig!

En ja, het gaat goed met me, je hoeft niemand te bellen.

Maar onlangs kreeg ik dus dat zelfde ongrijpbare, prettige geestverruimende gevoel weer toen ik voor mijn podcast in gesprek was met Gijs van Dinther.

Gijs is o.a. coach in de IT-wereld, hield zich lang bezig met sjamanisme en ontwikkelde daarna een fascinatie voor nondualiteit. Mocht dat je nog weinig zeggen: het begrip nondualiteit komt van de oude Indiase Advaita filosofie. ‘A-dvaita’ betekent letterlijk: niet-twee en ze gaat ervanuit dat uiteindelijk alles één is in het universum, dat alles verbonden is met alles en dat de vrije wil niet bestaat. Sterren dansen om elkaar heen, atomen dansen om elkaar heen, mensen dansen om elkaar heen…  Kortom: alles gebeurt gewoon.In dit gesprek verkennen wij deze fascinerende filosofie en raken wij en passant ook nog ACT en het boeddhisme aan. Ik durf rustig te stellen dat dit een geestverruimende episode is geworden, dus geniet ervan.


Zin om ACT te leren inzetten als coach?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Met de trein onderweg naar een training in de buurt van Leiden.

Er ligt wat sneeuw op het spoor en yep, het treinverkeer is ontregeld.

Ik moet twee keer overstappen en de eerste trein heeft al vertraging. De tweede trein is in zijn geheel uitgevallen. Domino-effect. Nu wordt het echt penibel of ik nog op tijd ga komen.

Ik heb zo een nieuwe groep op een mij onbekende locatie, dus wat voorbereidingstijd ter plaatse is geen luxe.

Ik loop een bomvol perron op en het display zegt ‘Leiden CS’ en in de verte komt een trein aan. Komt het dan toch nog goed? Op de trein staat echter ‘Den Bosch’ en dat is 180 graden de andere kant op. Totale verwarring, zowel op het perron als in de trein. Niemand weet waar deze trein naartoe gaat.
Ik zie een conducteur op het perron en stap de trein weer uit. Er staat een hele groep mensen om hem heen. En hij zegt:

‘Ik sjchàm men aigen dòd aigenlijk… het is verschrikkelijk! Ik hab zalf ook gèn idee! Het beste wa ge kun toen is kieken woar de machinist gàt zetten… En da es dan de richting woar de trein nartoe gaat!’

Zijn woorden raken me, merk ik. Doordat hij tegen alle verwachting in zo ontzettend menselijk is. En pragmatisch tegelijk.

Ik ga zo training geven over Coachen met ACT en besef dat dit de essentie is: Medemenselijk zijn in het contact en samen – voorbij oordelen over goed en slecht – doen wat werkt voor de doelen en waarden van je coachée.

De trein blijkt rechtsomkeert te maken en terug te gaan naar Leiden. Ik heb dus geluk, ben nog net op tijd op de training en heb een leuk verhaaltje om de dag te openen. Dank je wel, fijne conducteur!

Zin om ACT te leren inzetten als coach?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Stel je voor dat je een collega hebt, die soms best verstandige dingen zegt, maar die ook heel vaak extreem kritisch, cynisch en zorgelijk is, die overal beren op de weg ziet en die je soms zelfs uitscheldt…

Zou je die collega altijd serieus nemen?

Waarschijnlijk niet.

Toch nemen de meesten van ons hun eigen verstand wél zo serieus, waar of niet?

En zeg eens eerlijk: lijkt ons verstand niet een beetje op die collega?

Volgens ACT zitten we wat dit betreft allemaal ‘in het zelfde schuitje’. We hebben allemaal een verstand dat ons wil behoeden voor grofweg 3 gevaren die ons overleven van oudsher in de weg stonden. Onbewust vragen we onszelf voortdurend 3 dingen af:

  1. Ben ik veilig?
  2. Heb ik genoeg?
  3. Hoor ik nog bij de tribe?

Met als gevolg  dat we vaak veel angstiger, behoeftiger en pleasender zijn dan nodig is… En voortdurend worden afgeleid van de dingen die er echt toe doen. En ja, reclamemakers, politici en andere manipuhelpers spelen hier handig op in.

Tsja, hoe ga je om met zo’n verstand?

Eigenlijk heel simpel: zoals met een radio op de achtergrond.

Soms hoor je iets leuks of nuttigs en kun je er gericht naar luisteren. En heel veel is gerecyclede onzin. Radio ‘angst nieuws’. Shit-FM.

Helaas kun je deze radio niet uitzetten. En er heel hard tegen roepen dat-ie andere muziek moet spelen heeft ook niet zo veel zin.

De kunst is daarom die radio gewoon te laten spelen terwijl jij focust op wat er écht toe doet.

Weet je hoe bevrijdend dat is? Voor mij en vele anderen maakt dit echt een wereld van verschil!

Zou je zelf zo willen leren omgaan met je verstand? En het vervolgens als ACT-coach ook aan anderen leren?

In dat geval bieden we je talloze mogelijkheden, zoals:

En stel nu dat je zelf ACT al kent, maar ook echt dit soort collega’s hebt… dan gun je die vast ook wat meer ACT-skills?

Hoe zou het zijn als je in staat was om je collega’s (en anderen) te trainen in het krachtige ACT-gedachtegoed? Zodat ook zij hun angstige verstand wat minder serieus gaan nemen? En dit weer kunnen doorgeven aan hun leerlingen of cliënten?

In dat geval bieden we je zelfs een: Train-de-Trainer Coachen met ACT.

Mocht je twijfelen of dit al iets voor je is, neem dan gerust even contact op, dan denken we met je mee. En we waarderen het enorm als je anderen hierop wijst!

Zin om ACT te leren inzetten als coach?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Laatst coachte ik een vrouw met beginnende burn-out klachten. Ik neem je even mee naar het begin van het derde gesprek. Ze vertelt me over een lastig dilemma waar ze mee zit. Ik vraag wat door om haar beter te begrijpen en ze geeft wel antwoord, maar ik merk ook een zekere stroefheid in het gesprek. Terwijl ze vertelt vraag ik me af wat die stroefheid zou kunnen betekenen. Opeens realiseer ik me dat dit dilemma totaal los staat van haar oorspronkelijke coachvraag. Dat is namelijk: ‘rust vinden, nieuwe energie opdoen en leren loskomen van mijn sterke neiging tot pleasen’.

Zodra ze even stil is vraag ik haar of ze eigenlijk wel onze kostbare tijd aan dit dilemma wil besteden en haar antwoord luidt: ‘Nee, liever niet. Ik wil eigenlijk terug naar het oorspronkelijke thema, want hier kom ik zelf wel uit.’ Ik ben blij met haar eerlijkheid. En even later kunnen we zelfs hartelijk lachen om het feit dat ze mij misschien ook wel een beetje aan het pleasen was, door braaf antwoord te geven op de onhandige vragen die ik stelde…

Wat we kunnen leren van effectieve therapeuten

Dit voorbeeld laat mooi zien hoe gemakkelijk er iets mis kan gaan rondom het vinden van de juiste focus in coachgesprekken. Ook Miller en Moyers benadrukken dit in hun prachtige boek Effective psychotherapists. Gelukkig is er al veel kennis over het vinden en behouden van de juiste focus in therapie- en coachgesprekken. In deze blog deel ik mijn belangrijkste inzichten met je. Ook geef ik je enkele praktische tips om een betere, want gedeelde focus te vinden in je coachgesprekken.

Mogelijke situaties rondom het vinden van de juiste focus

Soms is de focus van begin af aan helder. Stel dat jij mensen begeleidt met overgewicht, burn-out klachten of een verslaving. Dan snapt iedereen die bij jou naar binnen stapt, wat de globale focus van het gesprek zal zijn. Natuurlijk kun je dan nog steeds van mening verschillen over de ernst van het probleem, de beste aanpak, het tijdspad en dergelijke, maar de globale richting is helder.

Soms is het echt even zoeken naar de juiste focus, bijvoorbeeld als er meerdere problemen spelen. Of als één probleem meerdere gedragsveranderingen vraagt. De dame uit het voorbeeld hiervoor had beginnende burn-out klachten. We vermoedden beiden een verband met haar perfectionisme en sterke neiging tot pleasen. Ook vond ze heel veel dingen interessant en wilde ze zich graag verder ontwikkelen. Daar kwam bij dat ze zowel een veeleisende baan had als een veeleisende partner. Tenslotte twijfelde ze enorm over het wel of niet invulling geven aan haar kinderwens… Een deel van de tijd zal dus besteed moeten worden aan het maken van keuzes: wat heeft nu prioriteit?

Soms zijn doelen conflicterend. Een nog grotere uitdaging doet zich voor wanneer de doelen van de coach en coachée conflicterend zijn. Een bekend voorbeeld uit de medische context is dat iemand bepaalde gezondheidsklachten heeft die gelinkt zijn aan overmatig alcoholgebruik. De arts ziet dit verband en wil graag het probleem bij de wortel aanpakken. De patiënt wil slechts van de klachten afkomen. Dit vraagt naast medische expertise veel van de gespreksvaardigheden van de arts. Gelukkig worden steeds meer artsen getraind in zaken als Motiverende gespreksvoering en Shared decision making.

Nu de uitdaging helder is geef ik je graag 8 tips om een gedeelde focus te vinden.

Tip 1: Vind de ‘sweet spot’ tussen volgen en sturen

Een mooi oosters gezegde luidt dat een snaar enkel muziek kan voorbrengen onder de juiste spanning. Als hij te strak staat, dan knapt-ie en als hij te slap gespannen is, dan klinkt het nergens naar. Hetzelfde geldt eigenlijk voor het vinden van focus in coachende gesprekken. Als je té sturend of dwingend bent, dan geef je te weinig ruimte aan de autonomie van de coachée. Waarschijnlijk roep je dan alleen maar ‘weerstand’ op.  En als je pech hebt, dan ‘knapt’ jullie relatie zelfs!

Als je daarentegen té volgend bent en ‘met alle winden meewaait’, dan is de kans groot dat het gesprek alle kanten op gaat. Wees dan niet verbaasd als de coachée te weinig nut ervaart en afhaakt (zichtbaar of onzichtbaar). Er blijkt een sweet spot te zijn tussen volgen en sturen. In motiverende gespreksvoering noemen we dat ‘gidsen’, wat inhoudt dat zowel coach als coachée invloed kunnen uitoefenen op de focus van het gesprek.

Tip 2: Zie focussen als een doorgaand, gezamenlijk proces

Uiteraard is het vinden van een gedeelde focus in het begin van een coachtraject extra belangrijk, maar daar stopt het zeker niet. Het leven gaat immers verder tijdens een coachtraject en er kunnen allerlei nieuwe, onverwachte dingen gebeuren op het levenspad van de coachée. Soms vragen die dingen echt even om voorrang, bijvoorbeeld als de emoties hoog oplopen of als er sprake is van een crisis. En soms is een empathische luister reactie van jouw kant voldoende, waarna je terug kunt naar de oorspronkelijke focus. En bij twijfel kun je gewoon even kort overleggen wat er op dat moment om voorrang vraagt. De kunst is dus om regelmatig bij elkaar te checken of de focus nog voor beide partijen ‘klopt’ en om bij te sturen als dit niet het geval is.

Tip 3: Maak de opties visueel met een ‘bubble-sheet’

Een beproefde manier om focus aan te brengen wanneer er veel thema’s spelen is middels een ‘Bubble sheet’. Je ziet hem hieronder. Het fijne hiervan is dat je samen van een afstandje kunt kijken naar wat er allemaal speelt. Afstand geeft overzicht en vervolgens kun je samen een weloverwogen besluit nemen over wat nu voorrang heeft. Tip: zorg dat er altijd wat bubbles leeg blijven zodat je de coachee ruimte kunt geven om zelf met nieuwe thema’s te komen.

Tip 4: Besef dat je soms neutraal moet zijn en soms niet

Wanneer er sprake is van een ongezonde, risicovolle of destructieve leefstijl dan mag je er in principe van uitgaan dat de coachee naar jou toekomt om hierin stappen te maken. Vanuit motiverende gespreksvoering leunen we dan vaak iets meer naar de gezonde kant. Dit doen we door vooral verandertaal te ontlokken.  Toch kunnen zich ook situaties voordoen waarin neutraliteit geboden is. Stel dat bovengenoemde vrouw met burn-out klachten overweegt om de relatie met haar veeleisende partner te beëindigen. Het kan best zijn dat je als coach van binnen een voorkeur voelt voor deze optie, maar uiteindelijk is het een heel persoonlijke keuze die de persoon zelf zal moeten maken. Jij gaat dan dus niet over de inhoud van het besluit, maar je kunt de ander nog steeds helpen om een eigen besluit te nemen.

Tip 5: Besef dat ‘het nemen van een besluit’ een focus op zichzelf kan zijn

Stel dat je spreekt met iemand die twijfelt over wel of niet uiting geven aan een kinderwens. Ook hier is neutraliteit geboden. Hierbij is het de kunst om in gelijke mate aandacht te geven aan beide opties en de antwoorden die je krijgt zo neutraal mogelijk samen te vatten. Je mag er op vertrouwen dat je coachee tijdens het verwoorden van diens overwegingen zelf begint te voelen wat het zwaarst weegt. Wellicht kan waardenonderzoek hier ook helpen om uiteindelijk een besluit te nemen. Maar let op: zorg dan wel dat dit proces gebaseerd is op hun eigen waarden en niet op de jouwe!

Tip 6: Wees bereid om te onderhandelen over de focus als daar een goede reden voor is.

Soms komen coachées met een doel waar je welbeschouwd niet in mee kunt gaan. In ACT maken we bijvoorbeeld onderscheid tussen emotionele doelen en gedragsdoelen. Emotionele doelen zijn – hoe begrijpelijk ook – geen goede doelen om in mee te gaan. Het gedrag dat hopelijk tot die gewenste emotionele toestand zal leiden is wél bruikbaar als doel. Dus als een coachée nogal somber is en zegt ‘ik wil me weer gelukkig voelen’, dan kun je als volgt doorvragen ‘Dat is heel begrijpelijk… en stel dat jij je binnenkort inderdaad weer wat gelukkiger voelt… en ik zou je bijvoorbeeld laten filmen tijdens een goede week… Wat zie ik jou dan allemaal doen?’. Hopelijk komt hierop een antwoord als: ‘Dan zie je me elke dag wandelen en een goede vriendin opzoeken en misschien wel vrijwilligerswerk doen…’.  Laten dit nu net de dingen zijn waarvan de positieve psychologie zegt dat een mens er gelukkiger door wordt…

Tip 7: Benadruk en ondersteun zo veel mogelijk de autonomie van de ander

Of we nu willen of niet: we zullen moeten accepteren dat mensen autonome wezens zijn. Miller en Moyers schrijven hierover: het erkennen van de autonomie is zowel effectief als ‘waarheidsgetrouw’. Wat we ook doen als coach, zorg- of hulpverlener, uiteindelijk bepalen mensen zelf of ze zich open stellen voor onze begeleiding. Het goede nieuws is dat wanneer we bereid zijn om de autonomie van coachées te erkennen, we hier heel veel goodwill en vaak een prettige samenwerking voor terugkrijgen. Een simpele tip hierbij is om dit regelmatig uit te spreken (en het te menen): ‘Wat ik ook zeg, onthoud alsjeblieft dat jij zelf bepaalt wat je ermee doet. Het gaat immers om jouw leven en hoewel ik je het beste gun, jij beslist!’

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Een van mijn favoriete quotes is deze van Carl Rogers:

“The curious paradox is that when I accept myself, just as I am, then I can change.”

En om dan metéén nog maar een beroemde Carl te citeren, Carl Gustav Jung zei ooit:

‘What you resist, persists’.

Als we deze wijsheden vertalen naar coaching, dan zou je kunnen zeggen dat we mensen vooral helpen om zichzelf te accepteren, zodat ze daarna kunnen veranderen (Rogers). En wanneer we ons verzetten tegen de coachée, of die zelfs veroordelen, dan zetten we de dingen juist vast (Jung).

Ik denk dat we ‘Onvoorwaardelijke acceptatie’ pas echt op waarde kunnen schatten als we ook nadenken over het effect van de afwezigheid ervan. In deze blog in de serie ‘Effectieve coaching skills’ onderzoeken we beide kanten van de zaak.

Je mensbeeld maakt zichzelf waar!

In het boek Effective psychotherapists stellen Miller en Moyers dat er grofweg drie mensbeelden bestaan:

  1. De mens is van nature egoïstisch, vijandig, anti-sociaal en destructief
  2. De mens is in principe een onbeschreven blad, waar door genen en opvoeding ‘op geschreven wordt’ en wat dit betreft kun je als mens zowel geluk hebben als pech.
  3. De mens is van nature creatief, constructief en geneigd tot samenwerking. In een ondersteunend klimaat zullen mensen zich ontwikkelen in een positieve en pro sociale richting.

Helaas is géén van deze mensbeelden bewijsbaar, maar gelukkig is er wél bewijs voor het feit dat mensbeelden werken als een Self Fulfilling Prophecy: ze maken zichzelf waar!

Dit is onder andere aangetoond in een onderzoek waarbij ze keken naar het mensbeeld van twee typen managers: zij die geloofden dat hun medewerkers lui, ongemotiveerd en onbetrouwbaar waren versus hen die geloofden dat hun medewerkers van goede wil, creatief en verantwoordelijk waren. Hoe zou jij je gedragen onder elk van deze typen managers? Soortgelijke uitkomsten zie je in onderzoek naar verschillende typen therapeuten.

Kortom: als jij een constructief gesprek wilt met je coachées, dan weet je nu welk mensbeeld daarbij gaat helpen! In dit geweldige boek lees je trouwens nog veel meer over het effect van je eigen mensbeeld.

Weerstand aan en uit zetten

Wist je dat je weerstand bij cliënten of coachées vrij gemakkelijk ‘aan’ en ‘uit’ kunt zetten middels je eigen houding naar hen toe? En dat onvoorwaardelijke acceptatie hierbij een grote rol speelt? De volgende anekdote maakt dit heel duidelijk.

William Miller was nog maar net afgestudeerd als psycholoog toen hij aan het werk ging op een behandelafdeling voor mensen met een alcoholverslaving. Omdat hij enkel theoretische kennis had over verslaving, was hij nieuwsgierig hoe het écht was om alcoholverslaafd te zijn. Hij bedacht: aan wie kan ik dat beter vragen dan aan de verslaafden zelf? In de gesprekken die hij voerde stelde hij zich open en nieuwsgierig op. Zo leerde hij niet alleen veel over verslaving, maar ontdekte hij iets veel belangrijkers: deze mensen dachten veel beter na en waren zich veel bewuster van hun dilemma dan hun behandelaars dachten. Toen hij later hun dossiers bekeek, zag hij een schrijnend contrast tussen zijn eigen positieve beeld van deze mensen en de negatieve etiketten die hun behandelaars aan hen hadden toegekend. NB: dit was in een tijd dat verslaving werd gezien als ‘een persoonlijkheidsstoornis’ en verslaafden als ‘Pathologische leugenaars die lijden aan karakterzwakte’. Het is niet moeilijk te begrijpen dat een dergelijke bejegening vooral leidde tot weerstand en non-coöperatief gedrag.

In retrospectief kunnen we zeggen dat de open, nieuwsgierige en oprecht geïnteresseerde houding van William Miller een groot contrast vormde met wat in die tijd gebruikelijk was. Het legde dan ook de basis voor wat later wereldberoemd zou worden als de methode Motiverende gespreksvoering (Miller en Rollnick, 2012).

Misschien bedenk je nu: ‘Huh? Maar soms moet je mensen toch ook gewoon confronteren met hun gedrag? En inderdaad, onderzoek laat zien dat milde confrontatie kan leiden tot zelfonderzoek en verandering, maar ALLEEN wanneer dit plaatsvindt in de context van een veilige, empathische en accepterende relatie.

Hoe werkt acceptatie in de praktijk?

Een eerste vraag is misschien WAT je moet accepteren? Uiteraard is het niet zo dat je alles maar goed moet vinden! Je mag nog steeds je persoonlijke grens aangeven als een coachée er overheen gaat. Je mag ook je zorg uitspreken als je coachée over risicovol gedrag verwoordt. En je mag of moet zelfs actie ondernemen wanneer je vermoedens hebt van kindermishandeling of het risico op suïcide.

Waar het vooral over gaat is dat je een veilige, oordeelsvrije ruimte creëert waarin de coachée zichzelf kan onderzoeken in dialoog met jou. Een beetje zoals in die beroemde uitspraak van Rumi: “Voorbij goed en kwaad is een veld. Daar wil ik je graag ontmoeten”. Hoewel je het gedrag niet altijd accepteert, accepteer je onvoorwaardelijk de intrinsieke waarde van ieder mens.

Vanuit ACT heb ik trouwens ontdekt dat je daarbij soms vooral je eigen binnenwereld moet accepteren. Immers als je coachée dingen zegt waar je iets van vindt of iets negatiefs bij voelt, dan kan zomaar de neiging ontstaan om daar metéén op te reageren. Dikke kans dat dat nogal oordelend over komt. Op het moment dat je je eigen innerlijke ongemak kunt opmerken en verdragen ben je veel beter in staat om echt te luisteren en je oordeel te parkeren. Ook Miller en Moyers stellen dat de beoefening van mindfulness hierbij heel behulpzaam is. Breinonderzoek laat zelfs zien dat bij regelmatige beoefening hiervan de ‘milde, open aandacht’ zich kan ontwikkelen van ‘state’ (tijdelijke toestand) naar ‘trait’ (duurzame eigenschap). In deze blog vertel ik daar meer over.

Gesprekstechnisch komt deze vierde, effectieve coaching skill vooral neer op het stellen van open, onderzoekende en waarderende vragen afgewisseld met empathische luisterreacties en korte momenten van stilte. Miller en Moyers stellen trouwens dat lange stiltes (zonder empathische luisterreacties) behoorlijk tricky kunnen zijn omdat coachées dan hun ergste angsten en zelfoordelen op die stilte kunnen projecteren. Denk aan gedachten als: ”De coach vindt het vast heel stom wat ik zeg!”.

Samenvattend

Als je als coach een accepterende basishouding hebt (wat niet betekent dat je alles maar goed vindt), dan zal dat weerstand en defensiviteit doen afnemen en samenwerking en constructiviteit doen toenemen. Realiseer je dat onder die basishouding een bepaald mensbeeld ligt dat werkt als een Self Fulfilling Prophecy. Soms is hetgeen je te accepteren vooral je eigen innerlijke ongemak, met name als je een oordeel ervaart over het gedrag van de ander. Het goede nieuws tenslotte: dat verdagen van innerlijk ongemak en het sturen van je aandacht is heel goed te trainen middels ACT en Mindfulness.

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan hier in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Nadat ik van school ben getrapt zwerf ik een tijdje rond in New York. Ik ben zestien en háát nepheid en hypocrisie en als ik om me heen kijk dan zie ik bijna niets anders. Hoewel ik allerlei verschillende mensen ontmoet, voel ik me toch vaak eenzaam en teleurgesteld, omdat ik wanhopig, maar tevergeefs, op zoek ben naar echtheid en oprechte verbinding. Mijn belangrijkste drijfveer is het behouden van de onschuld van kinderen terwijl ik mezelf probeer te beschermen tegen de harde realiteiten van de volwassenheid. Uiteindelijk beland ik in een instelling, waar ik terugkijk op mijn ervaringen van de afgelopen tijd en nadenk over mijn verlangen naar waarachtigheid en oprechte menselijke interacties.

Dit is mijn ultra korte samenvatting van hét boek dat mij het meest is bijgebleven van mijn Engelse leeslijst op de middelbare school: ‘A catcher in the Rye’ van J.D. Salinger. Ik weet dat ik niet de enige fan ben. Hoewel het boek dateert uit 1951 is het nog steeds ongekend populair, met name bij jongvolwassenen. Zouden zij soms in het bijzonder iets hebben met echtheid?

Echtheid en coaching

Misschien vraag je je af wat dit te maken heeft met coaching? Welnu, je kunt erop rekenen dat vrijwel elke coachée het zelfde verlangen heeft als Holden Caulfield. In feite zijn we allemaal op zoek naar echtheid en oprechte verbinding, niet waar? En in de kwetsbare positie van coachée wil je weten of je je coach kunt vertrouwen. Ik geloof dat we allemaal antennes hebben om aan te voelen of iemand ‘echt’ is en ik vermoed dat dit een evolutionair ontwikkeld vermogen is. Iemand die niet ‘echt’ is kon vroeger immers zo maar een gevaarlijke bedrieger zijn of lid van een vijandelijke stam. Daarnaast leven we in een tijd waarin écht’ en ‘nep’ steeds lastiger van elkaar te onderscheiden zijn, denk aan: fake news, insta-filters en ‘kunstmatige’ intelligentie.

Vertaald naar coaching roept dit vast allerlei vragen op, zoals:

  • Wat betekent dat eigenlijk: ‘echt’ zijn als coach?
  • Moet je dan alles zeggen wat je voelt en denkt?
  • En wat als je een oordeel over je coachée hebt of iets negatiefs ervaart?

Hieronder zal ik deze vragen beantwoorden en daarbij put ik uit het boek ‘Effective Psychotherapists‘ van William R. Miller en Theresa B. Moyers. Eerder schreef ik een blog over ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’ en daarin vind je een beknopte samenvatting van dit boek.

Weten wat er in je omgaat tijdens het coachen

Volgens Miller en Moyers is het allereerst essentieel dat je opmerkzaam kunt zijn van het effect van de coachée op jou in real time tijdens de sessie. Het beoefenen van mindfulness kan hierbij enorm behulpzaam zijn. Ook blijkt er een positieve relatie te zijn tussen acceptatie van jezelf en van anderen. Het omgekeerde geldt ook: wanneer we dingen van onszelf niet accepteren bestaat er altijd het risico op projectie. Hierbij schrijven we aan anderen toe wat we in onszelf onderdrukken. Een catchy engels gezegde hierover is: If you spot it, you got it!

Ten tweede is het belangrijk om te voorkomen dat je jezelf anders voordoet dan je bent. En wat je ook deelt over je innerlijke ervaring, doe dat altijd in het teken van de andere effectieve coachingskills, zoals empathie, acceptatie en waardering.

Gepaste zelfonthulling

Is het nu wel of niet oké om dingen over jezelf te vertellen? Het blijkt dat coaches hier onderling sterk in kunnen verschillen. Sommige coaches vertellen vrijwel niets over zichzelf en anderen zijn heel open. Welnu, de laatste groep heeft het onderzoek aan hun kant: de onderzoekers Hill, Knox en Pinto-Coelho stellen dat zelfonthulling een duidelijk verband heeft met een goede therapeutische relatie en betere uitkomsten. Wel is van belang dat zij zich daarbij houden aan onderstaande tips:

  1. Zelfonthulling zou een terughoudende en bewuste keuze van de coach moeten zijn en niet een automatisch of associatief spuien van persoonlijke info.
  2. Zelfonthulling werkt het beste als je daarmee je gedeelde menselijkheid laat zien. Dit is overigens iets dat in ACT min of meer vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld als het gaat over het hebben van lastige gedachten en gevoelens. Die hebben we immers allemaal.
  3. Zelfonthulling is het meest gepast als je vooraf inschat dat je coachée hierbij gebaat is. Vervolgens dien je zorgvuldig op te merken hoe je coachée hierop reageert, zodat je in kunt schatten of het inderdaad behulpzaam is. Uiteraard kun je dit ook vragen aan je coachee.
  4. Voel je zeker niet verplicht om alles te vertellen wat je voelt, ervaart of denkt. Dat is niet wenselijk en kan onnodig pijnlijk of zelfs schadelijk zijn.
  5. En met de laatste tip komen we terug bij Holden Caulfield: de afwezigheid van ‘phoniness’ (nepheid; onoprechtheid) is misschien nog wel belangrijker dan de aanwezigheid van ‘genuineness’ (echtheid; oprechtheid).

Hoe om te gaan met negatieve gevoelens jegens je coachées?

Zolang je vooral waardering en ‘professionele liefde’ voor je coachée voelt is het relatief makkelijk om ‘echt’ te zijn. Maar stel dat je in een gedwongen kader werkt, zoals bij de reclassering, de jeugdbescherming of elders, dan is het bijna onvermijdelijk dat je ook wel eens negatieve emoties ervaart of een oordeel hebt over de ander. Zelf heb ik dat onder andere ervaren bij mensen die nogal gewetenloos, extreem dominant of narcistisch gedrag vertoonden.

Voor dit soort situaties stellen Miller en Moyers het volgende: om hier wijs te kunnen handelen is een noodzakelijke, eerste stap dat je je negatieve emoties en oordelen herkent en accepteert. En de beoefening van mindfulness helpt hier bij. Zelf gebruik ik hier vaak een metafoor van een koelkast: als je je oordelen (of emoties) onderdrukt worden ze vaak alleen maar sterker, dus dat werkt niet. En wellicht zit er ook ervaringswijsheid in je oordeel. Maar omdat hij nu niet van pas komt, kun je hem als het ware in een koelkast plaatsen. Daar blijft hij goed en kun je hem er altijd weer uithalen op het moment dat hij wel van pas komt.

Tenslotte raden Miller en Moyers voor dat soort momenten (of ter voorbereiding van een lastig gesprek) deze 2 vragen aan:

  1. Hebben mijn negatieve gevoelens en/of oordelen iets te maken met mijn eigen geschiedenis, persoonlijkheid of waarden? Zo ja, realiseer je dan dat ze wellicht meer over jouzelf zeggen dan over de ander.
  2. Is de kans groot dat andere mensen hetzelfde zullen ervaren als ik wanneer ze met deze persoon omgaan? Zo ja, dan is het wellicht nuttige informatie die ik mee kan nemen in mijn gesprekken (en uiteraard nog steeds in een sfeer van empathie, mildheid en waardering).

Ter afronding voeg ik nog twee eigen inzichten toe:

Ik heb gemerkt dat de beoefening van zelfcompassie mij enorm helpt om echter en compassievoller aanwezig te zijn bij mijn coachées. Want hoe meer ik van mezelf kan accepteren en omarmen, des te meer ik die houding ook kan aanbieden aan mijn coachées.

En het zal je wellicht verbazen, maar ook in de provocatieve benadering komt opvallend veel echtheid voor. Ik vermoed dat dit komt doordat je in die stijl relatief veel van jezelf laat zien. Bovendien leer je door de speelse kant ervan elkaar écht kennen. Denk maar aan het spelen van een bordspel met familie of vrienden…

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Heb jij weleens een compliment ontvangen waardoor je iets nieuws leerde over jezelf? Bijvoorbeeld dat wat voor jou heel normaal is, voor een ander speciaal of bijzonder is?

Of misschien was jij wel diegene die oog had voor een bijzondere kwaliteit bij de ander? Wellicht zag je vervolgens dat die ander ging stralen of dat het gesprek een andere, meer productieve wending kreeg?

In beide gevallen heb je de kracht ervaren van een waarderende basishouding.

In het kader van ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’ ga ik daar in deze blog dieper op in. Ik neem je eerst mee langs een aantal valkuilen die ik vaak tegenkom en vervolgens kijken we naar de Waarom, Wat, Hoe en Wanneer van ‘waardering in coaching en begeleiding’. De bron van onderstaande is mijn eigen ervaring plus de kennis die ik opdeed in Motiverende gespreksvoering en Oplossingsgericht coachen.

Enkele valkuilen

Ook al is onze intentie nog zo positief, toch kunnen we bij het tonen van waardering dingen doen die niet zo goed werken. Ik noem er enkele:

Iets zeggen wat je niet meent: ik geloof dat veel mensen (en zeker zij die veel ellende hebben meegemaakt) een soort antennes hebben ontwikkeld voor onechtheid.  Als je dus dingen zegt die je niet echt meent, dan zet je – onbedoeld – de relatie op het spel. Dit is m.i. onnodig en zonde!

Schieten op alles wat beweegt: als je héél veel complimentjes geeft – bijna als een automatische reflex – dan verliezen ze hun waarde en ook dat is jammer.

De uitdaging verkeerd inschatten: als je iemand waardering geeft voor iets wat al lang geen uitdaging meer is, dan wordt het onbedoeld een soort belediging. Stel je maar voor dat een kind dat al  staartdelingen beheerst een groot compliment krijgt voor een simpele optelsom.

Te snel je waardering uitspreken: als je metéén heel positief reageert terwijl er nog meer interessants te vertellen valt, dan sla je te vroeg het gesprek dood. Soms kun je beter nog even wachten of eerst wat meer doorvragen.

Hele algemene termen gebruiken: Wie als coach of begeleider vaak dingen zegt als: ‘Goed zo!’ en ‘Lekker bezig!’, die laat kansen liggen. Het klinkt natuurlijk wel gezellig, maar voor de ontvanger is wellicht helemaal niet helder wat er precies zo goed is, omdat elke situatie vele aspecten heeft. Zeker jongeren of mensen met een LVB kunnen dan onnodig met vragen achterblijven.

Hoe moet het dan wel?

Laten we nu dan eens kijken naar hoe het beter kan. Dat doe ik door stil te staan bij de Waarom, Wat, Wanneer en Hoe van waardering.

Waarom zou je waardering tonen?

Allereerst komt het de relatie en psychologische veiligheid ten goede. Een prachtige quote die dit onderbouwt komt van de Joodse onderwijs-professor Reuven Feuerstein: ‘Only if you are prepared to look at someone’s strengths, you can touch their weaknesses’. Daarnaast zorgt waardering ervoor dat coachées zich bewuster worden van hun sterke kanten en deze dus gerichter kunnen inzetten bij het bereiken van hun eigen doelen.

Wat kun je zoal waarderen?

In principe kun je alles waarderen ‘wat werkt’. Of preciezer:  Wat werkt voor jouzelf, de ander of beiden en in de gewenste richting. En natuurlijk hangt dit ook af van de context. In een onderwijs-context kun je dus alles waarderen / bekrachtigen wat bijdraagt aan ‘leren’. Denk aan dingen als: inzet tonen, moeite doen, fouten durven maken, openstaan voor feedback, volhouden, de kunst afkijken, om hulp vragen, samenwerken, etc. Merk op dat je hierbij dus vooral gedrag bekrachtigt en niet zo zeer persoonskenmerken als slim, creatief, doorzetter, etc. Een reden hiervoor is dat iemand effectief gedrag kan herhalen, waardoor dit meer bekrachtigend werkt.

Hoe kun je het beste waardering tonen?

Net zoals bij ‘accurate empathy’ is het bij waardering de kunst om precies te zijn, om de eenvoudige reden dat coachées er dan veel meer van leren. Als je nu tegen mij zou zeggen: ‘wat een leuke blog!’, dan vind ik dat wel fijn, maar ik weet nog steeds niet waarom hij voor jou zo leuk is. Ik zou veel meer leren van een compliment als: ‘Door jouw blog ben ik me bewuster geworden van mijn valkuilen én weet ik hoe ik waardering effectiever kan inzetten. En de lengte was trouwens ook precies goed.’ Nu kom ik dingen te weten die ik vaker kan doen.

Verder kun je waardering direct/stellend brengen (Wat moedig van je dat..), maar ook indirect/vragend (Hoe is het je gelukt om… ?). Het voordeel van de vragende manier is dat je iemand veel meer aan het denken zet.

En bij gestuurde coachées kan het goed werken om te contrasteren: ‘Wat goed dat je toch gekomen bent. Een ander had zich misschien ziek gemeld, maar jij bent hier toch maar mooi… Dus vertel eens, hoe kunnen we zorgen dat dit voor jou een nuttig gesprek wordt?’

Wanneer kun je het beste waardering tonen?

In principe kun je altijd waardering tonen en een mooie aanleiding is als je opmerkt dat iemand zichzelf heeft overwonnen of een significante stap in diens ontwikkeling heeft gezet. Toch zijn er ook situaties waarin je wat voorzichtiger mag zijn. In het reclasseringsveld heb ik gemerkt dat sommige mensen zich gingen verdedigen als ik oprechte waardering toonde. Ik vermoed dat zij dit deden omdat ze dit totaal niet gewend waren en daardoor de waardering wantrouwden of niet herkenden als zodanig. Als je dit tegenkomt, wees dan iets terughoudender. Bouw het rustig op en geef vooral indirecte complimenten.

Andersom komt het ook voor dat iemand voortdurend naar complimenten aan het vissen is en ze bijna ‘afdwingt’. In dat geval kan het een optie zijn om dit respectvol te benoemen en samen te onderzoeken waarom die externe bevestiging zo belangrijk is en of dit wellicht ook voor een deel van de persoon zelf kan komen.

Tot zover mijn gedachten hierover. Samenvattend: wees niet te zuinig met waardering, maar breng het zo dat de ontvanger er iets van leert en/of het effectieve gedrag vaker kan doen. Eneh… vergeet niet om je zelf regelmatig een welgemeend compliment te geven, bijvoorbeeld na elke werkdag!

Wil je nog meer concrete tips voor het geven van complimenten? Kijk dan eens hier.

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).