Wat is Acceptance and Commitment Therapy (ACT)?
ACT is een wereldwijd snel groeiende therapie- en coachmethode die mensen helpt om een vitaal en vervullend leven op te bouwen. Door ACT toe te passen vergroot je de mentale veerkracht (Acceptance) van je coachee, zodat hij of zij kan stoppen met worstelen. Hierdoor komt er energie vrij die je coachee kan richten op datgene wat echt belangrijk en van waarde voor hem/haar is (Commitment). Ook als er beperkingen zijn zoals: verlies, ziekte, tegenslag of andere moeilijke omstandigheden.
ACT is ontwikkeld door Steven Hayes op basis van modern psychologisch onderzoek en oude boeddhistische wijsheid. Het gedachtegoed wordt treffend samengevat in dit gebed:
“Geef mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kan veranderen, en de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.”
Franciscus van Assisi
Hoe werkt ACT?
ACT gaat er vanuit dat het volkomen normaal is dat je als mens regelmatig lastige gedachten en gevoelens ervaart. Als ACT-coach probeer je die dan ook niet te veranderen of positiever te maken. Je doet iets veel mooiers: je verandert de relatie die iemand heeft tot zijn lastige gevoelens en gedachten. Hierdoor ontstaat een mildere levenshouding (Acceptance) en wordt de cliënt vrijer en veerkrachtiger. Ook komt er energie vrij die iemand nu bewust kan gaan richten op zaken die op dat moment van waarde zijn.
Mensen leren zo nieuwe keuzes maken en zich hier duurzaam aan te verbinden (commitment). Persoonlijk waarden onderzoek vormt daarbij een soort kompas dat heel veel richting geeft. Kleine stappen tenslotte zorgen dat iemand ook echt in actie komt en langzaam maar zeker begint te veranderen. Het uiteindelijke doel is dat mensen psychologisch flexibel worden en hierdoor voluit kunnen leven en zijn wie ze willen zijn.
Hoe mensen vastlopen in hun werk of leven
Veel mensen die vastlopen in hun werk of leven doen één of meer van de dingen die je hiernaast ziet. In normaal Nederlands:
- Ze piekeren zich suf
- Ze hebben niet helder wat er werkelijk toe doet
- Ze handelen niet effectief
- Ze zitten vast in een star zelfbeeld
- Ze geloven dat wat ze denken ‘waar’ is
- Ze vermijden ongemak
Je kunt je vast voorstellen dat dit bepaald geen succesrecept is voor het leven. Tegelijkertijd hebben we hier allemaal in meerdere of mindere mate last van. Het goede nieuws is dat we op deze zes gebieden vaardigheden kunnen leren die wel werken, zie de Hexaflex hieronder.
Dit is een ‘goed recept’ om vast te lopen in het leven:
Hoe mensen weer moedig, vrij en levenslustig worden
Als ACT-coach leer je ‘dansen rond de Hexaflex’. Dit is het centrale model binnen ACT: 6 processen (of: vaardigheden) waar je je coachees in traint. Het hoofddoel is dat hun psychologische flexibiliteit dusdanig toeneemt, dat ze vrijer worden om te gaan doen waar ze deep down naar verlangen (maar nu nog te bang voor zijn). Het mooie is dat – als je ACT gaat leren voor het coachen van anderen – je hier ook voor jezelf van profiteert in de zin dat je vrijer, moediger en proactiever wordt.
Hiernaast zie je de 6 processen van de Hexaflex, waarbij de rechterkant vooral gaat over ‘Commitment’ en de linkerkant over ‘Acceptance’.
Dit is een ‘goed recept’ om een rijk en betekenisvol leven op te bouwen:
Wat kun je ermee?
Hoewel ACT van oorsprong een therapievorm is wordt het wereldwijd steeds vaker in Coaching ingezet. Er wordt zelfs voorspeld dat ACT de potentie heeft om de effectiviteit van coaching te optimaliseren (Bron: Richard Blonna).
Dat is geen loze claim omdat ACT inwerkt op hele basale menselijke processen, die de persoonlijke effectiviteit vaak in de weg staan. Hierbij kun je denken aan: vermijding, piekeren, richtingloosheid, ineffectief gedrag en gebrek aan ‘presence’. Omdat ACT er rekening mee houdt dat niet alles maakbaar is in het leven kun je ook mensen coachen die niet verder komen met de gebruikelijke coachmethodes.
Met ACT kun je onder andere mensen coachen die kampen met uitdagingen, zoals:
- Oververmoeidheid, overmatig piekeren, ‘niet uit de verf komen’
- Lastige gewoontes, zoals: snel boos worden, nagelbijten, koopverslaving, etc.
- Pijnklachten, of beperkte fysieke mogelijkheden.
- Sterke gevoelens van eenzaamheid, angst, somberheid of onzekerheid.
- Het moeten functioneren onder hoge stress, zoals bij topsporters, ondernemers en executives.
NB: bij problematiek die valt onder de DSM 5, zoals depressie, een angststoornis, verslaving of psychiatrie dien je je coachees uiteraard door te verwijzen of te begeleiden naar hun huisarts voor specialistische behandeling.
Wie kan het leren?
Iedereen die een mensgerichte HBO opleiding heeft afgerond, open staat voor mindfulness-meditatie en bereid is om de verschillende ACT-processen ook zelf te ondergaan kan leren om ACT in coaching in te zetten. Als je nog geen enkele ervaring heb met meditatie, dan is het raadzaam om eerst een mindfulness-training te volgen. En als je de volledige Jaartraining volgt, dan doe je vanzelf de nodige ervaring op.
Wat is de link met Mindfulness?
Mindfulness is één van de 6 kernprocessen van de Hexaflex. In die zin is mindfulness er sterk mee verweven. En toch is het niet nodig om dagelijks 3 kwartier op een kussen te zitten om ACT te beoefenen of als cliënt te ondergaan. De ACT-benadering van mindfulness is: speels, praktisch en down-to-earth. Er zijn zelfs coachees die ACT toepassen en die nooit mediteren. Vaak zie je dan dat ze andere manieren hebben om tot rust en bezinning te komen, zoals wandelen, schilderen, zwemmen, golfen, etc. En dat is prima.
Valt ACT ook onder de positieve psychologie?
Jazeker; ACT wordt volledig omarmd door de positieve psychologie. Het is trouwens een misverstand dat de positieve psychologie ten doel heeft om mensen positiever te laten denken. Met gezond optimisme is natuurlijk niets mis. Wel met mensen valse hoop geven, zoals soms gebeurt in de commerciële positieve denk-stromingen.
De positieve psychologie heeft met ACT de volgende doelen gemeen:
- Het vergroten van vitaliteit en levensgeluk van mensen
- Het streven naar een rijk, betekenisvol leven in plaats van oppervlakkig & kortstondig geluk.
- Het vergroten van menselijke vermogens als: veerkracht, flow, humor, moed.
Wat is er bekend uit onderzoek?
De laatste jaren is uit empirisch onderzoek gebleken dat ACT een effectieve behandelmethode is voor diverse psychische en lichamelijke problemen. Zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat ACT effectief is bij onder andere chronische pijn, angst en fobieën, psychotische stoornissen, obsessief-compulsieve stoornissen, eetstoornissen, arbeidsgerelateerde problemen, epilepsie, autisme en levensfaseproblematiek.
ACT interventies zijn ook effectief gebleken bij het verbeteren van sportprestaties bij ‘normale’ mensen en bij stoppen met roken.
Wil je ook leren coachen met ACT?
Doe dan mee aan de Jaartraining of volg een los blok over ACT. De inschrijving voor losse blokken opent binnenkort. Heb je interesse? Stuur dan een mailtje dan zet ik je alvast op de lijst en dan hoor je als eerste dat de inschrijving opent.
Ter inspiratie
- Hier zie je een leuke, korte animatie van Russ Harris over een belangrijk keuzepunt in het leven.
- Hier nog eentje over waarden versus doelen
- Hier een over de struggleswitch, kijk maar eens of je hem herkent bij jezelf…
- Hier zie je Oprah Winfrey in gesprek met Jon Kabat Zinn over de eenvoud van mindfulness
- Hier legt ACT-grondlegger Stephen Hayes uit waarom dwangmatig zoeken naar geluk niet werkt
Enny over Bewezen effect
“Sergio maakt zijn belofte tijdens de jaartraining meer dan waar. Hij weet je te boeien van begin tot eind, oprecht, no nonsens en met humor. Het programma is afwisselend, er is veel ruimte om te oefenen en je ontvangt oprechte feedback. De drie methodes, waarvan wetenschappelijk is bewezen dat ze werken, zijn direct in te zetten bij ontwikkeling en verandering. Na iedere trainingsdag ging ik weer vol energie en ideeën naar huis. En de methodes pas ik dagelijks toe!”
Enny Trouw
Loopbaanadviseur
Plugin Bol.com boeken
Benieuwd naar de mogelijkheden?
Neem vrijblijvend contact op, we helpen je graag!