Tag Archief van: Oplossingsgericht coachen

Oplossingsgericht coachen heeft inmiddels letterlijk de wereld veroverd. Ontstaan in de gezinsbehandeling bleek deze menslievende en krachtgerichte benadering zó effectief dat het inmiddels op tal van terreinen wordt ingezet. Het mooie is dat het uitstekend aansluit op de Positieve psychologie, agile en scrum, appreciative inquiry  en op de andere twee coachbenaderingen die wij onderwijzen: Motiverende gespreksvoering en ACT. Waar motiverende gespreksvoering vooral de motivatie vergroot, is Oplossingsgericht heel sterk in het vergroten van het vertrouwen-in-eigen-kunnen. Het werkt dus goed bij mensen met wat lager zelfvertrouwen en bij problemen in de sociale interactie. Ook werkt het vaak opvallend snel. Om die reden juichen wij de inzet vooral toe in de context van onderwijs, woongroepen, jeugdzorg,  arbeidsreïntegratie, maatschappelijk werk, welzijnswerk, etc.

In ons trainingsaanbod vind je ten aanzien van de Oplossingsgerichte benadering:

Hieronder vind je allerlei leuke, digitale goodies. Deze hebben wij op een rij gezet voor onze cursisten, maar ook geïnteresseerden gunnen wij deze tips van harte.

Veel plezier met ontdekken!

Oplossingsgericht Coachen in 5 woorden

Een vriend daagde mij eens uit. Hij zei: zeg het nu eens in 5 woorden. Komt-ie: “Oplossingen ontdekken in goede gesprekken’.

Nu mag je ‘oplossingen’ hier heel ruim zien: een stip aan de horizon, lichtpuntjes, wat al werkt, sociale steun, sterke kanten, kleine stapjes en ja, soms ook echt een creatieve oplossing. Maar het kan ook gaan om acceptatie van een situatie en daar anders mee om gaan.

Onze gratis cursus Oplossingsgericht Coachen

  • Wil je leren hoe je eigenaarschap en zelfvertrouwen bij je coachees kunt vergroten?
  • Wil je op een radicaal andere manier naar problemen en verandering leren kijken?
  • Wil je de kracht van kleine stappen, positieve uitzonderingen en de roze microscoop leren kennen?

Doe dan mee aan deze gratis cursus en ontdek:

  1. Waarom deze methode wereldberoemd is
  2. Hoe je snel, zonder strijd of gedoe eigenaarschap en zelfvertrouwen kunt stimuleren
  3. Wat de unieke bijdrage is van Insoo Kim Berg en Steve de Shazer aan coaching en therapie

Je ontvangt meteen het lekker leesbare en leerzame Ebook ‘Oplossingsgericht coachen in het kort’. Daarna ontvang je 10 dagen lang een inspirerende les met een link naar een verdiepende blog. En bij de laatste les zit nog een heel tof en uniek kado’tje!

Een gratis proefles van onze online video-cursus Oplossingen ontdekken in Goede Gesprekken

Wil je Oplossingsgerichte coaching met echte cliënten zien? Alle tips en tricks meekrijgen én een kijkje in de keuken? Deze online video-course kun je helemaal in je eigen tijd volgen en je kunt beginnen wanneer je wilt. In totaal krijg je 45 korte kennisclips (video’s) van gemiddeld 3 minuten (totaal 2,5 uur). Hetzelfde in MP3-format voor als je liever luistert tijdens het sporten of in de auto. In totaal zie je 10 demogesprekken waarvan 4 met een echte cliënt.

Debbie van der Veen-Bouguenon, Trainer, Counselor, Coach:
“Dit is de tweede online training die ik van Sergio koop omdat hij zo veel kwaliteit levert voor een hele schappelijke prijs. Ik ben normaal niet zo’n fan van online trainingen maar omdat zijn trainingen didactisch zo goed in elkaar zitten vind ik het de aanschaf zeker waard. Ik zou dit aanbevelen aan iedereen die een goede coach wil worden. Het is een zeer laagdrempelige opleiding waarin je meer leert dan op mening reguliere coach-opleiding.”

Deze unieke video-cursus vind je hier  en  de gratis proefles, die vind je hier.

Mijn lekker leesbare boek over Oplossingsgericht Coachen

Dit boek kent inmiddels een vierde druk en er zijn al meer dan 5000 exemplaren van verkocht.

Het boek is hier verkrijgbaar als fysiek exemplaar, als epub én als audioboek.

Op de achterflap staat o.a.: “Als je iemand in beweging wilt krijgen, moet je niet vragen wat hem tegenhoudt. Vraag liever waar hij op hoopt, wat al werkt en wat een eerste, kleine stap kan zijn. Coachees zijn vaak gemotiveerder dan we denken. Doorgaans ontbreekt het ze aan perspectief en zelfvertrouwen, maar hoe vergroot je die? Net als motivatie kun je zelfvertrouwen niet in iemand stoppen. Maar je kunt het wel ontlokken. Hoe? Door te luisteren met waarderende oren en radicaal andere vragen te stellen.”

Werkgeluk-expert Onno Hamburger: “Sergio schrijft heel prettig en toegankelijk. Hij weet met praktische voorbeelden snel duidelijk te maken hoe je zelf snel aan de slag kan gaan met oplossingsgericht werken. Sergio is iemand die weet waar hij het over heeft en heeft dit in zijn tweede boek wederom waargemaakt. Een absolute aanrader!”

Mijn podcast waarin ik experts interview over o.a. Oplossingsgericht Coachen

Houd jij ook van podcasts luisteren terwijl je wandelt, in de auto zit de afwas doet? Ik ook!

Speciaal  voor jou maak ik de podcast Coachen 3.0. In deze Podcast interview ik experts over drie coachmethoden waarvan we zeker weten dat ze echt werken.

De episodes 18 en 20 gaan specifiek over Oplossingsgericht coachen

Je vindt de Podcast hier, ik wens je heel veel luisterplezier!

De Youtube Playlist rondom Oplossingsgericht Coachen

Op deze afspeellijst verzamel ik al jaren leuke video’s over de Oplossingsgerichte benadering:

De Spotify Playlist rondom Oplossingsgericht Coachen

Op deze lijst hoor je toffe nummers die te maken hebben met OGC:

Op deze lijst verzamel ik interessante Podcasts over OGC:

Onderzoek over Oplossingsgericht Coachen

Hier vind je een overzicht van degelijke onderzoeken naar OGC (in een therapie-context)

De internationale beroepsvereniging

Hier vind je de Solution Focused Brief Therapy Association.

Heb je een vraag? Of wil je eens sparren?

We denken graag met je mee, dus voel je vrij om ons te benaderen.

Hier kun je eenvoudig contact opnemen via ons contactformulier of via Whats app. 

Een van onze cursisten, Tina Renken, rondde een tijdje terug onze tweejarige Opleiding Evidence-based Coachen af en in haar Portfolio schreef zij het volgende verhaal:
“Onlangs probeerde ik contact te krijgen met de 27 jarige Eddie (niet zijn echte naam). Ik zocht contact met hem in het kader van vroeg-signalering. Er waren namelijk signalen van diverse betaal-achterstanden. Ik had Eddie al een brief gestuurd, geappt en gemaild, maar zonder resultaat. Nu besloot ik bij hem langs te gaan. Bij de voordeur zag ik geen bel dus ik klopte op het raam. Even later kwam een grote, stevige jonge man, kalend en toch met een kinderlijk gezicht, vanuit een deur aan de zijkant van het huis met grote stappen op mij af gebeend. Borst vooruit, armen over elkaar en wijdbeens kwam hij imponerend voor me staan…

Omgaan met weerstand

In de schuldhulpverlening hebben we het vaak over omgaan met weerstand. In de basishouding van het oplossingsgerichte coachen is de schuldhulpverlener welwillend, ook als hij te maken krijgt met cliënten die zich in eerste instantie vijandig, wantrouwig of zelfs intimiderend opstellen. Een typisch oplossingsgerichte reactie kan dan zijn: “je hebt vast een goede reden om (…)’. Dit was mijn kans om dat uit te proberen!

“Ik weet heus wel wie jij bent hoor. En ik bepaal zélf wel wanneer ik contact met je opneem.”, zei hij luid en duidelijk.”Oh, wat fijn om te horen dat mijn berichten wel aangekomen zijn. Ik was al bang dat dat niet zo was…”, reageerde ik.

“Je hebt vast een goede reden om nog geen contact met mij te willen…” ging ik verder.

Wantrouwen richting de gemeente

Hierna ontspon zich een gesprekje over zijn ervaringen en het wantrouwen dat hij had richting de gemeente. Ik heb vooral actief en begripvol naar hem geluisterd, zoals we dat leren bij motiverende gespreksvoering. Uiteindelijk heb ik toestemming gevraagd om iets te vertellen over de hulp die we kunnen bieden. Dat mocht. Ik heb daarbij benadrukt dat ik er ben om samen met hem te kijken wat hij kan doen om zijn financiële problemen op te lossen. Uiteindelijk gaf hij aan dat hij erover wilde nadenken.

Ik ging terug naar kantoor en nog voor het einde van de dag appte hij om te vertellen dat hij graag een afspraak met me wilde. Zo snel kan het gaan.

Hoe dit verder ging

Het tweede gesprek heb ik op basis van het oplossingsgerichte Protoplasma-model vormgegeven. Ik koos hier met name voor omdat de samenwerking zo belangrijk voor hem was. In het derde gesprek heb ik met behulp van motiverende gespreksvoering (o.a. de beslissingsbalans) hem geholpen om een besluit te nemen. Tegen het einde van dit gesprek koos hij er zelf voor om kennis te maken met de kredietbank Nederland. Daarna bestond mijn taak alleen nog uit ondersteunen van dat traject. Vanaf dat moment werd de coaching beperkt tot whatsapp gesprekken.”

Om heel eerlijk te zijn was ik (SvdP) trots en ontroerd toen ik dit las, want dit is waarvoor we het doen: al die bevlogen coaches en hulpverleners die in de echte wereld het verschil maken!


Zin om ook Oplossingsgerichte Coach te worden?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Dat actief luisteren belangrijk is, weet elke coach. Maar HOE je dat doet, daarover zijn de meningen verdeeld.
In motiverende gespreksvoering ligt de nadruk op reflectief luisteren, terwijl men bij NLP en de Oplossingsgerichte benadering eerder voor taalmatchen pleit.
Bij reflectief luisteren gebruik je soms dezelfde, maar heel vaak ook andere woorden dan de coachée zojuist heeft gebruikt.

Bij taalmatchen gebruik je per definitie dezelfde woorden in je luisterreactie óf in je vraag. Zie bijvoorbeeld onderstaande twee voorbeelden:

Voorbeeld 1
Coachée: Als ik dat zeg, dan sta ik echt voor schut!
Coach: Voor schut staan is niet zo fijn, dat snap ik… Hoe zou je het anders kunnen zeggen?

Voorbeeld 2
Coachée: Ik wil gewoon mijn leven weer op de rit krijgen, snap je?
Coach: Ok en stel dat je je leven weer op de rit krijgt… hoe zou dat er dan hopelijk uitzien?

Wat is nu de beste manier van actief luisteren?
Welnu, kiezen was nooit mijn sterkste kant, dus je voelt hem al: beide manieren hebben hun waarde. Je hebt dus de hele range tot je beschikking als coach. Soms gebruik je letterlijk één of meer woorden van de coachée en soms juist hele andere woorden.

Oké, dus wanneer doe je wat? Het voordeel van andere woorden gebruiken is dat je als het ware tussen de regels door kunt luisteren. Je kunt het ongezegde verwoorden. Je kunt een ander licht op de zaak laten schijnen. Kortom: je kunt – zoals mooi verwoord door Bert Bakker – mensen ‘tevoorschijn luisteren’.

Alles heeft een prijs
Maar let op: deze mooie meerwaarde van reflectief luisteren komt wel met een prijs. Je doet namelijk een groter appèl op iemands cognitieve vermogens. En dat is prima wanneer jouw coachée daar ruimte voor heeft. Maar wat als hij of zij heel erg gestresst is? Of nog erg jong is? Of een licht verstandelijke beperking heeft? Dan is het juist heel fijn als je af en toe de zelfde woorden gebruikt als de persoon zelf. Die ervaart dat onbewust als een soort erkenning, zo van ‘mijn woorden mogen er zijn’. Vergelijk dit eens met een reactie als ‘Ik hoor je EIGENLIJK zeggen dat [de woorden van de coach]’. Hierbij is de ondertiteling als het ware: ‘Ik zal jouw woorden even verbeteren’.

Wijsheid van Mandela
Nelson Mandela heeft hier trouwens een heel mooie uitspraak over gedaan: ‘If you talk to a man in a language he understands, that goes to his head. If you talk to him in his own language, that goes to his heart.’

En laatst hoorde ik van een cursiste een leuke anekdote die de kracht van taalmatchen onderschrijft: zij had een collega beluisterd die ergens mee zat en had daarbij vooral taalmatching ingezet. Na afloop zei de collega: ‘Dank je voor het luisteren… Jij kunt de dingen altijd zó goed verwoorden!’

Eerst volgen dan leiden
En zoals altijd geldt ook hier het motto: eerst volgen dan leiden, dus mijn advies is om in het begin van een gesprek wat dichter bij de taal van de coachée te blijven en naarmate het gesprek vordert wat meer te kiezen voor andere woorden. Zo kun je het rustig opbouwen en zien wat je coachée kan hebben. En als je coachée zegt: ‘Ja, dat zei ik toch! Wat zit je me nou te papegaaien!’, dan weet je wat je moet doen… (o;

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Als je oplossingsgericht (of motiverend) coacht dan wil je graag dat de coachée met eigen oplossingen komt, niet waar?

En het woord ‘oplossingen’ mag je hier ruim zien. Dus denk ook aan: een effectieve aanpak of strategie vinden, omgaan met een lastige uitdaging, een eerste stap zetten, etc.

Maar wat doe je wanneer de coachée je heel direct aanspreekt en zegt: ‘Wat zou JIJ doen in mijn situatie?’

Waarschijnlijk heb je dan een dilemma.

Want het is wel erg koeltjes om dan te zeggen: ‘Dát doet hier niet ter zake!’

Maar meteen gaan vertellen wat je zelf zou doen is misschien ook niet zo handig, want je wilt als coach immers geen vissen uitdelen, maar je coachée zelf leren vissen, niet waar?

Daarom heb ik 7 tips op een rij gezet, die misschien van pas kunnen komen als je in deze situatie belandt:

  1. Uitstellen: Dat wil ik je zo best vertellen, maar mag ik je eerst nog wat vragen stellen?
  2. Oprecht zijn: Als ik heel eerlijk ben, dan weet ik dat niet zo goed… Ik zit niet in jouw situatie en ik voel niet wat jij voelt…. Daarom wil ik zo graag samen met je op zoek naar iets wat zou kunnen werken in jouw leven!
  3. Reëel zijn: Weet je, ik kan wel 10 dingen bedenken, maar hoe weten we dan wat het beste bij jou past?
  4. Brainstormen: Goede vraag! Zullen we eens samen brainstormen wat een mens allemaal kan doen in deze situatie? Dan noemen we om de beurt een mogelijke oplossing, goed?
  5. Tegenvraag stellen: Waarom wil je dat eigenlijk weten?
  6. Liefdevol plagen: Aha, oké, je wilt een oplossing van mij… en als ik je die geef: ga je het dan ook echt doen?
  7. Oei, nu ben ik jou als lezer aan het voorkouwen hoe je zou kunnen reageren op deze situatie! Maar jij bent ook niet van gisteren, dus wat zou JIJ doen?

Oh en onthoud ajb dat er géén tip bestaat die altijd en overal werkt. Ik hoop dat je met dit soort tips je repertoire verbreedt en steeds flexibeler wordt. Zodat je altijd wel een reactie vindt die past bij jou én bij de situatie.

Zin om ook Oplossingsgerichte Coach te worden?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Ik kan enorm genieten van ‘samen een serietje kijken’. Maar dat dit lukt is niet vanzelfsprekend!

Allereerst realiseer ik me dat niet iedereen een partner heeft. En zelfs áls je dat geluk hebt, dan moet je het eerst eens zien te worden. Gaan we voor drama, comedy, een film, een docu? NPO, Netflix of Disney-plus? Iets van twintig minuten of twee uur?

Maar er is nog iets… Kijk, in mijn hoofd doe je de ander een voorstel en als het een beetje meezit zegt die ander dan: ‘Ja, leuk!’ En dan heb je zeg maar ‘Netflix-consent’… Supergezellig!

Maar dit is meestal niet hoe het gaat. In het echte leven zegt mijn lief: ‘Nou eh… pfff dat weet ik niet, hoor, ik heb nog zó veel te doen!’

En toch bleef ik het maar vragen… bijna twintig jaar lang!

Je leest het goed: ik heb er twintig jaar over gedaan om te ontdekken wat wél werkt in mijn relatie en dat is eigenlijk heel simpel.

Afhankelijk van de situatie heb ik twee opties:

  1. Ik kan eerst de ‘to-do-last’ helpen verlichten door de keuken op te ruimen.
  2. Ik kan geheel autonoom een serie gaan zitten waarvan ik vermoed dat mijn lief die ook leuk vindt. Soms komt ze dan meekijken en met een beetje geluk is ze dan hooked en kijken we samen verder… en soms niet en dat is ook oké.

Nu denk je misschien: ja, duh, dat had ik je ook wel kunnen vertellen.

Ok, fair, misschien ben ik een trage leerling, maar mijn punt is nu juist dat wij mensen soms héél lang dingen doen die niet werken… terwijl de oplossing vaak zo simpel en dichtbij is.

Zo hoorde ik over een jonge man met diabetes en fors overgewicht die dringend naar de sportschool moest. Hij stond zelfs al een half jaar ingeschreven. Alleen ging hij nooit, want hij schaamde zich voor zijn postuur. Weet je hoe hij uiteindelijk flink wat kilo’s afviel? Door ‘s nachts met zijn favoriete techno-muziek de trappen in zijn flat op en neer te rennen.

Zelf doe jij natuurlijk alleen maar dingen die werken… (o;

Dus laten we naar je coachées kijken. Hoe vaak maak je niet mee dat een coachee is vastgelopen doordat deze hardnekkig dingen blijft doen die niet werken? In de opvoeding, op het werk, in relaties, voor de gezondheid?

Kennelijk is dat menselijk.

En precies om die reden ben ik zo blij met het oplossingsgerichte motto ‘Als iets werkt doe er meer van. En als iets niet werkt, doe iets anders’. Het lijkt zo’n open deur, maar zoals je hebt kunnen lezen is het niet vanzelfsprekend dat mensen hier naar leven.

Natuurlijk is dit motto niet iets wat je letterlijk zegt tegen je coachees. Zo werkt dat niet. Maar als je oplossingsgericht werkt, dan zit deze visie verweven in je hele manier van kijken, denken en bevragen.

Zin om ook Oplossingsgerichte Coach te worden?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Het is misschien wel de meest gestelde vraag tijdens trainingen in Oplossingsgerichte gespreksvoering “Wat als mijn coachée zegt: ‘ik weet het niet’?”

Dit is ook niet zo vreemd want hoewel Oplossingsgerichte vragen heel waarderend en krachtgericht zijn, zijn ze niet altijd even gemakkelijk te beantwoorden.

Het lastige voor ons als opleiders is dat het werkelijk van álles kan betekenen als de coachée zegt: ‘ik weet het niet’.

Daarom doen we daar wel eens een brainstorm over met de groep. En dan komen we er achter dat die woorden onder andere het volgende kunnen betekenen:

  1. ‘Ik heb meer denktijd nodig’
  2. ‘Ik heb geen zin om hier over na te denken.’
  3. ‘Wat gebeurt er als ik het foute antwoord geef?’
  4. ‘Als ik een voornemen uitspreek, dan ga jij me er aan houden en dat vind ik spannend.’
  5. ‘Ik weet het wel, maar jou ga ik dat niet vertellen.’
  6. ‘Ik heb werkelijk geen idee.’

Best veel variatie, vind je niet?

Natuurlijk weet je nooit zeker wat de juiste betekenis is, maar je kunt het wel proberen aan te voelen. Sommige mensen hebben – door allerlei redenen – wat meer denktijd nodig dan gemiddeld. Als je bijvoorbeeld weet of vermoedt dat je coachée een licht verstandelijke beperking heeft dan kan no 1. zeker aan de orde zijn. Als de coachée héél snel antwoord geeft is het wellicht nummer 2. Als de coachée een wat angstige indruk maakt is het wellicht nummer 3 of 4. Als de coachée zich wantrouwig opstelt, zou nummer 5 aan de orde kunnen zijn. En als de coachée je met grote glazige ogen aankijkt, check dan even of je vraag niet te lang, te wollig of te moeilijk was… (nummer 6).

Misschien kunnen de volgende tips (per situatie) helpen:

  1. Erken dat het een lastige vraag is en gun wat meer tijd
  2. Zeg: ‘Weet je het echt niet of vind je mijn vraag niet zo fijn?’
  3. Zeg: ‘Stel nou eens dat er hier geen foute antwoorden bestaan?
  4. Zeg: ‘We zijn aan het verkennen, hè, dus ik pin je er niet op vast…’
  5. Vertel dat je het zelf ook wel eens niet weet en vraag liefdevol: ‘Maar wat als je eens hardop zou denken? Zodat ik een beetje snap wat er in je om gaat?’
  6. Begin bij het omgekeerde, bijvoorbeeld: Welk werk wil je sowieso niet doen?

En deze oplossingsgerichte klassiekers zijn ook het proberen waard:

  • ‘Stel nu dat je het wel zou weten, wat zou je dan zeggen?’
  • ‘Is er iemand anders die het misschien weet? Wat zou die persoon zeggen als we het hem/haar/hun zouden vragen?’
  • ‘Wat kan het begin van een antwoord zijn?’

Hopelijk heb je hier iets aan, juist voor al die coachées die jouw geduld het hardst nodig hebben en bij wie het antwoord niet vanzelf komt.

En als niks helpt, denk dan aan de beroemde uitspraak van Steve de Shazer: ‘De beste vraag is die waarop de coachée het antwoord nog net niet weet…’

Zin om ook Oplossingsgerichte Coach te worden?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Onlangs keek ik de geweldige, op ware en bizarre feiten gebaseerde, serie Dopesick. Hierin speelt een arts, Dr. Samuel genaamd, die jarenlang de pijnstiller OxyContin heeft voorgeschreven – tot zijn grote spijt.

Mocht je dit niet weten: OxyContin werd gepresenteerd als een wondermiddel tegen pijn, maar is verwant aan heroïne en bleek later aan de basis te staan van de gigantische opiatencrisis in de verenigde staten. Naar schatting kostte deze crisis alleen in de VS al meer dan 500.000 mensen het leven.

In het verhaal zie je Dr. Samuel ongelofelijk worstelen. Veel van zijn patiënten raakten zó verslaafd aan dit middel dat hun hele leven volledig ging draaien om het verkrijgen ervan. En sommigen overleden aan een overdosis. Ook zelf is hij er inmiddels aan verslaafd geraakt. Hij is ten einde raad en voelt zich diep schuldig voor de desastreuze effecten van zijn handelen. Tijdens zijn herstel spreekt hij met een wijze non, Sister Beth genaamd.

Een deel van het gesprek loopt als volgt:

Dr. Samuel: ‘Ik kreeg zo’n hekel aan mezelf toen ik de arrestatie-rapporten las. Sommigen waren oud-patiënten die ik nog op de wereld heb gezet. Ik schaamde me en voelde me zó schuldig.

Sister Beth: Ik ga je even onderbreken, Sam. Kun je me vertellen hoeveel baby’s jij op de wereld hebt gezet?

Dr. Samuel: Euh… 214… Destijds deden we alles nog zelf…

Sister Beth: Het was vast geweldig om al die ouders te kunnen helpen… Al die pijn en zorgen… Hun kinderen ter wereld brengen… En anders dan de meeste stadsdokters zie jij ze ook echt ópgroeien…

Dr. Samuel: Ja…

Sister Beth: Je hebt fouten gemaakt, maar je hebt óók geweldige dingen gedaan…

Dr. Samuel: Hmm

Sister Bethh: Voor de volgende sessie wil ik graag dat je opschrijft hoe het voelt om een baby op de wereld te zetten… Oké? En ik wil dat je focust op de positieve dingen die je hebt gedaan… We weten allemaal waar je spijt van hebt… Maar ik wil horen over die bevallingen!

Arts (in tranen): Ja… is goed…

Het blijkt later een keerpunt in zijn herstel. Niet alleen krabbelt hij langzaam op uit de krochten van verslaving. Later helpt hij op precies dezelfde manier ook weer andere mensen die hij zelf begeleidt.

Waarom schrijf ik je dit?

Allereerst hebben deze serie op Disney Plus en de vergelijkbare, nog meer op sensatie gerichte, Painkiller op Netflix mij de opiatencrisis in de VS beter doen begrijpen. Mocht het je interesse hebben, dan zijn beide series aanraders.

En tsja, de dialoog tussen dr. Samuel en Sister Beth is mijns inziens een prachtig voorbeeld van positieve psychologie. Natuurlijk doet Sister Beth het niet helemaal volgens het oplossingsgerichte boekje. Maar toch illustreert het mooi hoe ons brein vaak gekaapt wordt door de ‘negativity bias’, waardoor we enkel nog het negatieve kunnen zien en onszelf nauwelijks kunnen vergeven. En soms hebben we dan iemand nodig die ons liefdevol wakker schudt en ons de andere kant op laat kijken…

Zin om ook Oplossingsgerichte Coach te worden?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Laatst coachte ik een vrouw met beginnende burn-out klachten. Ik neem je even mee naar het begin van het derde gesprek. Ze vertelt me over een lastig dilemma waar ze mee zit. Ik vraag wat door om haar beter te begrijpen en ze geeft wel antwoord, maar ik merk ook een zekere stroefheid in het gesprek. Terwijl ze vertelt vraag ik me af wat die stroefheid zou kunnen betekenen. Opeens realiseer ik me dat dit dilemma totaal los staat van haar oorspronkelijke coachvraag. Dat is namelijk: ‘rust vinden, nieuwe energie opdoen en leren loskomen van mijn sterke neiging tot pleasen’.

Zodra ze even stil is vraag ik haar of ze eigenlijk wel onze kostbare tijd aan dit dilemma wil besteden en haar antwoord luidt: ‘Nee, liever niet. Ik wil eigenlijk terug naar het oorspronkelijke thema, want hier kom ik zelf wel uit.’ Ik ben blij met haar eerlijkheid. En even later kunnen we zelfs hartelijk lachen om het feit dat ze mij misschien ook wel een beetje aan het pleasen was, door braaf antwoord te geven op de onhandige vragen die ik stelde…

Wat we kunnen leren van effectieve therapeuten

Dit voorbeeld laat mooi zien hoe gemakkelijk er iets mis kan gaan rondom het vinden van de juiste focus in coachgesprekken. Ook Miller en Moyers benadrukken dit in hun prachtige boek Effective psychotherapists. Gelukkig is er al veel kennis over het vinden en behouden van de juiste focus in therapie- en coachgesprekken. In deze blog deel ik mijn belangrijkste inzichten met je. Ook geef ik je enkele praktische tips om een betere, want gedeelde focus te vinden in je coachgesprekken.

Mogelijke situaties rondom het vinden van de juiste focus

Soms is de focus van begin af aan helder. Stel dat jij mensen begeleidt met overgewicht, burn-out klachten of een verslaving. Dan snapt iedereen die bij jou naar binnen stapt, wat de globale focus van het gesprek zal zijn. Natuurlijk kun je dan nog steeds van mening verschillen over de ernst van het probleem, de beste aanpak, het tijdspad en dergelijke, maar de globale richting is helder.

Soms is het echt even zoeken naar de juiste focus, bijvoorbeeld als er meerdere problemen spelen. Of als één probleem meerdere gedragsveranderingen vraagt. De dame uit het voorbeeld hiervoor had beginnende burn-out klachten. We vermoedden beiden een verband met haar perfectionisme en sterke neiging tot pleasen. Ook vond ze heel veel dingen interessant en wilde ze zich graag verder ontwikkelen. Daar kwam bij dat ze zowel een veeleisende baan had als een veeleisende partner. Tenslotte twijfelde ze enorm over het wel of niet invulling geven aan haar kinderwens… Een deel van de tijd zal dus besteed moeten worden aan het maken van keuzes: wat heeft nu prioriteit?

Soms zijn doelen conflicterend. Een nog grotere uitdaging doet zich voor wanneer de doelen van de coach en coachée conflicterend zijn. Een bekend voorbeeld uit de medische context is dat iemand bepaalde gezondheidsklachten heeft die gelinkt zijn aan overmatig alcoholgebruik. De arts ziet dit verband en wil graag het probleem bij de wortel aanpakken. De patiënt wil slechts van de klachten afkomen. Dit vraagt naast medische expertise veel van de gespreksvaardigheden van de arts. Gelukkig worden steeds meer artsen getraind in zaken als Motiverende gespreksvoering en Shared decision making.

Nu de uitdaging helder is geef ik je graag 8 tips om een gedeelde focus te vinden.

Tip 1: Vind de ‘sweet spot’ tussen volgen en sturen

Een mooi oosters gezegde luidt dat een snaar enkel muziek kan voorbrengen onder de juiste spanning. Als hij te strak staat, dan knapt-ie en als hij te slap gespannen is, dan klinkt het nergens naar. Hetzelfde geldt eigenlijk voor het vinden van focus in coachende gesprekken. Als je té sturend of dwingend bent, dan geef je te weinig ruimte aan de autonomie van de coachée. Waarschijnlijk roep je dan alleen maar ‘weerstand’ op.  En als je pech hebt, dan ‘knapt’ jullie relatie zelfs!

Als je daarentegen té volgend bent en ‘met alle winden meewaait’, dan is de kans groot dat het gesprek alle kanten op gaat. Wees dan niet verbaasd als de coachée te weinig nut ervaart en afhaakt (zichtbaar of onzichtbaar). Er blijkt een sweet spot te zijn tussen volgen en sturen. In motiverende gespreksvoering noemen we dat ‘gidsen’, wat inhoudt dat zowel coach als coachée invloed kunnen uitoefenen op de focus van het gesprek.

Tip 2: Zie focussen als een doorgaand, gezamenlijk proces

Uiteraard is het vinden van een gedeelde focus in het begin van een coachtraject extra belangrijk, maar daar stopt het zeker niet. Het leven gaat immers verder tijdens een coachtraject en er kunnen allerlei nieuwe, onverwachte dingen gebeuren op het levenspad van de coachée. Soms vragen die dingen echt even om voorrang, bijvoorbeeld als de emoties hoog oplopen of als er sprake is van een crisis. En soms is een empathische luister reactie van jouw kant voldoende, waarna je terug kunt naar de oorspronkelijke focus. En bij twijfel kun je gewoon even kort overleggen wat er op dat moment om voorrang vraagt. De kunst is dus om regelmatig bij elkaar te checken of de focus nog voor beide partijen ‘klopt’ en om bij te sturen als dit niet het geval is.

Tip 3: Maak de opties visueel met een ‘bubble-sheet’

Een beproefde manier om focus aan te brengen wanneer er veel thema’s spelen is middels een ‘Bubble sheet’. Je ziet hem hieronder. Het fijne hiervan is dat je samen van een afstandje kunt kijken naar wat er allemaal speelt. Afstand geeft overzicht en vervolgens kun je samen een weloverwogen besluit nemen over wat nu voorrang heeft. Tip: zorg dat er altijd wat bubbles leeg blijven zodat je de coachee ruimte kunt geven om zelf met nieuwe thema’s te komen.

Tip 4: Besef dat je soms neutraal moet zijn en soms niet

Wanneer er sprake is van een ongezonde, risicovolle of destructieve leefstijl dan mag je er in principe van uitgaan dat de coachee naar jou toekomt om hierin stappen te maken. Vanuit motiverende gespreksvoering leunen we dan vaak iets meer naar de gezonde kant. Dit doen we door vooral verandertaal te ontlokken.  Toch kunnen zich ook situaties voordoen waarin neutraliteit geboden is. Stel dat bovengenoemde vrouw met burn-out klachten overweegt om de relatie met haar veeleisende partner te beëindigen. Het kan best zijn dat je als coach van binnen een voorkeur voelt voor deze optie, maar uiteindelijk is het een heel persoonlijke keuze die de persoon zelf zal moeten maken. Jij gaat dan dus niet over de inhoud van het besluit, maar je kunt de ander nog steeds helpen om een eigen besluit te nemen.

Tip 5: Besef dat ‘het nemen van een besluit’ een focus op zichzelf kan zijn

Stel dat je spreekt met iemand die twijfelt over wel of niet uiting geven aan een kinderwens. Ook hier is neutraliteit geboden. Hierbij is het de kunst om in gelijke mate aandacht te geven aan beide opties en de antwoorden die je krijgt zo neutraal mogelijk samen te vatten. Je mag er op vertrouwen dat je coachee tijdens het verwoorden van diens overwegingen zelf begint te voelen wat het zwaarst weegt. Wellicht kan waardenonderzoek hier ook helpen om uiteindelijk een besluit te nemen. Maar let op: zorg dan wel dat dit proces gebaseerd is op hun eigen waarden en niet op de jouwe!

Tip 6: Wees bereid om te onderhandelen over de focus als daar een goede reden voor is.

Soms komen coachées met een doel waar je welbeschouwd niet in mee kunt gaan. In ACT maken we bijvoorbeeld onderscheid tussen emotionele doelen en gedragsdoelen. Emotionele doelen zijn – hoe begrijpelijk ook – geen goede doelen om in mee te gaan. Het gedrag dat hopelijk tot die gewenste emotionele toestand zal leiden is wél bruikbaar als doel. Dus als een coachée nogal somber is en zegt ‘ik wil me weer gelukkig voelen’, dan kun je als volgt doorvragen ‘Dat is heel begrijpelijk… en stel dat jij je binnenkort inderdaad weer wat gelukkiger voelt… en ik zou je bijvoorbeeld laten filmen tijdens een goede week… Wat zie ik jou dan allemaal doen?’. Hopelijk komt hierop een antwoord als: ‘Dan zie je me elke dag wandelen en een goede vriendin opzoeken en misschien wel vrijwilligerswerk doen…’.  Laten dit nu net de dingen zijn waarvan de positieve psychologie zegt dat een mens er gelukkiger door wordt…

Tip 7: Benadruk en ondersteun zo veel mogelijk de autonomie van de ander

Of we nu willen of niet: we zullen moeten accepteren dat mensen autonome wezens zijn. Miller en Moyers schrijven hierover: het erkennen van de autonomie is zowel effectief als ‘waarheidsgetrouw’. Wat we ook doen als coach, zorg- of hulpverlener, uiteindelijk bepalen mensen zelf of ze zich open stellen voor onze begeleiding. Het goede nieuws is dat wanneer we bereid zijn om de autonomie van coachées te erkennen, we hier heel veel goodwill en vaak een prettige samenwerking voor terugkrijgen. Een simpele tip hierbij is om dit regelmatig uit te spreken (en het te menen): ‘Wat ik ook zeg, onthoud alsjeblieft dat jij zelf bepaalt wat je ermee doet. Het gaat immers om jouw leven en hoewel ik je het beste gun, jij beslist!’

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Een van mijn favoriete quotes is deze van Carl Rogers:

“The curious paradox is that when I accept myself, just as I am, then I can change.”

En om dan metéén nog maar een beroemde Carl te citeren, Carl Gustav Jung zei ooit:

‘What you resist, persists’.

Als we deze wijsheden vertalen naar coaching, dan zou je kunnen zeggen dat we mensen vooral helpen om zichzelf te accepteren, zodat ze daarna kunnen veranderen (Rogers). En wanneer we ons verzetten tegen de coachée, of die zelfs veroordelen, dan zetten we de dingen juist vast (Jung).

Ik denk dat we ‘Onvoorwaardelijke acceptatie’ pas echt op waarde kunnen schatten als we ook nadenken over het effect van de afwezigheid ervan. In deze blog in de serie ‘Effectieve coaching skills’ onderzoeken we beide kanten van de zaak.

Je mensbeeld maakt zichzelf waar!

In het boek Effective psychotherapists stellen Miller en Moyers dat er grofweg drie mensbeelden bestaan:

  1. De mens is van nature egoïstisch, vijandig, anti-sociaal en destructief
  2. De mens is in principe een onbeschreven blad, waar door genen en opvoeding ‘op geschreven wordt’ en wat dit betreft kun je als mens zowel geluk hebben als pech.
  3. De mens is van nature creatief, constructief en geneigd tot samenwerking. In een ondersteunend klimaat zullen mensen zich ontwikkelen in een positieve en pro sociale richting.

Helaas is géén van deze mensbeelden bewijsbaar, maar gelukkig is er wél bewijs voor het feit dat mensbeelden werken als een Self Fulfilling Prophecy: ze maken zichzelf waar!

Dit is onder andere aangetoond in een onderzoek waarbij ze keken naar het mensbeeld van twee typen managers: zij die geloofden dat hun medewerkers lui, ongemotiveerd en onbetrouwbaar waren versus hen die geloofden dat hun medewerkers van goede wil, creatief en verantwoordelijk waren. Hoe zou jij je gedragen onder elk van deze typen managers? Soortgelijke uitkomsten zie je in onderzoek naar verschillende typen therapeuten.

Kortom: als jij een constructief gesprek wilt met je coachées, dan weet je nu welk mensbeeld daarbij gaat helpen! In dit geweldige boek lees je trouwens nog veel meer over het effect van je eigen mensbeeld.

Weerstand aan en uit zetten

Wist je dat je weerstand bij cliënten of coachées vrij gemakkelijk ‘aan’ en ‘uit’ kunt zetten middels je eigen houding naar hen toe? En dat onvoorwaardelijke acceptatie hierbij een grote rol speelt? De volgende anekdote maakt dit heel duidelijk.

William Miller was nog maar net afgestudeerd als psycholoog toen hij aan het werk ging op een behandelafdeling voor mensen met een alcoholverslaving. Omdat hij enkel theoretische kennis had over verslaving, was hij nieuwsgierig hoe het écht was om alcoholverslaafd te zijn. Hij bedacht: aan wie kan ik dat beter vragen dan aan de verslaafden zelf? In de gesprekken die hij voerde stelde hij zich open en nieuwsgierig op. Zo leerde hij niet alleen veel over verslaving, maar ontdekte hij iets veel belangrijkers: deze mensen dachten veel beter na en waren zich veel bewuster van hun dilemma dan hun behandelaars dachten. Toen hij later hun dossiers bekeek, zag hij een schrijnend contrast tussen zijn eigen positieve beeld van deze mensen en de negatieve etiketten die hun behandelaars aan hen hadden toegekend. NB: dit was in een tijd dat verslaving werd gezien als ‘een persoonlijkheidsstoornis’ en verslaafden als ‘Pathologische leugenaars die lijden aan karakterzwakte’. Het is niet moeilijk te begrijpen dat een dergelijke bejegening vooral leidde tot weerstand en non-coöperatief gedrag.

In retrospectief kunnen we zeggen dat de open, nieuwsgierige en oprecht geïnteresseerde houding van William Miller een groot contrast vormde met wat in die tijd gebruikelijk was. Het legde dan ook de basis voor wat later wereldberoemd zou worden als de methode Motiverende gespreksvoering (Miller en Rollnick, 2012).

Misschien bedenk je nu: ‘Huh? Maar soms moet je mensen toch ook gewoon confronteren met hun gedrag? En inderdaad, onderzoek laat zien dat milde confrontatie kan leiden tot zelfonderzoek en verandering, maar ALLEEN wanneer dit plaatsvindt in de context van een veilige, empathische en accepterende relatie.

Hoe werkt acceptatie in de praktijk?

Een eerste vraag is misschien WAT je moet accepteren? Uiteraard is het niet zo dat je alles maar goed moet vinden! Je mag nog steeds je persoonlijke grens aangeven als een coachée er overheen gaat. Je mag ook je zorg uitspreken als je coachée over risicovol gedrag verwoordt. En je mag of moet zelfs actie ondernemen wanneer je vermoedens hebt van kindermishandeling of het risico op suïcide.

Waar het vooral over gaat is dat je een veilige, oordeelsvrije ruimte creëert waarin de coachée zichzelf kan onderzoeken in dialoog met jou. Een beetje zoals in die beroemde uitspraak van Rumi: “Voorbij goed en kwaad is een veld. Daar wil ik je graag ontmoeten”. Hoewel je het gedrag niet altijd accepteert, accepteer je onvoorwaardelijk de intrinsieke waarde van ieder mens.

Vanuit ACT heb ik trouwens ontdekt dat je daarbij soms vooral je eigen binnenwereld moet accepteren. Immers als je coachée dingen zegt waar je iets van vindt of iets negatiefs bij voelt, dan kan zomaar de neiging ontstaan om daar metéén op te reageren. Dikke kans dat dat nogal oordelend over komt. Op het moment dat je je eigen innerlijke ongemak kunt opmerken en verdragen ben je veel beter in staat om echt te luisteren en je oordeel te parkeren. Ook Miller en Moyers stellen dat de beoefening van mindfulness hierbij heel behulpzaam is. Breinonderzoek laat zelfs zien dat bij regelmatige beoefening hiervan de ‘milde, open aandacht’ zich kan ontwikkelen van ‘state’ (tijdelijke toestand) naar ‘trait’ (duurzame eigenschap). In deze blog vertel ik daar meer over.

Gesprekstechnisch komt deze vierde, effectieve coaching skill vooral neer op het stellen van open, onderzoekende en waarderende vragen afgewisseld met empathische luisterreacties en korte momenten van stilte. Miller en Moyers stellen trouwens dat lange stiltes (zonder empathische luisterreacties) behoorlijk tricky kunnen zijn omdat coachées dan hun ergste angsten en zelfoordelen op die stilte kunnen projecteren. Denk aan gedachten als: ”De coach vindt het vast heel stom wat ik zeg!”.

Samenvattend

Als je als coach een accepterende basishouding hebt (wat niet betekent dat je alles maar goed vindt), dan zal dat weerstand en defensiviteit doen afnemen en samenwerking en constructiviteit doen toenemen. Realiseer je dat onder die basishouding een bepaald mensbeeld ligt dat werkt als een Self Fulfilling Prophecy. Soms is hetgeen je te accepteren vooral je eigen innerlijke ongemak, met name als je een oordeel ervaart over het gedrag van de ander. Het goede nieuws tenslotte: dat verdagen van innerlijk ongemak en het sturen van je aandacht is heel goed te trainen middels ACT en Mindfulness.

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan hier in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Nadat ik van school ben getrapt zwerf ik een tijdje rond in New York. Ik ben zestien en háát nepheid en hypocrisie en als ik om me heen kijk dan zie ik bijna niets anders. Hoewel ik allerlei verschillende mensen ontmoet, voel ik me toch vaak eenzaam en teleurgesteld, omdat ik wanhopig, maar tevergeefs, op zoek ben naar echtheid en oprechte verbinding. Mijn belangrijkste drijfveer is het behouden van de onschuld van kinderen terwijl ik mezelf probeer te beschermen tegen de harde realiteiten van de volwassenheid. Uiteindelijk beland ik in een instelling, waar ik terugkijk op mijn ervaringen van de afgelopen tijd en nadenk over mijn verlangen naar waarachtigheid en oprechte menselijke interacties.

Dit is mijn ultra korte samenvatting van hét boek dat mij het meest is bijgebleven van mijn Engelse leeslijst op de middelbare school: ‘A catcher in the Rye’ van J.D. Salinger. Ik weet dat ik niet de enige fan ben. Hoewel het boek dateert uit 1951 is het nog steeds ongekend populair, met name bij jongvolwassenen. Zouden zij soms in het bijzonder iets hebben met echtheid?

Echtheid en coaching

Misschien vraag je je af wat dit te maken heeft met coaching? Welnu, je kunt erop rekenen dat vrijwel elke coachée het zelfde verlangen heeft als Holden Caulfield. In feite zijn we allemaal op zoek naar echtheid en oprechte verbinding, niet waar? En in de kwetsbare positie van coachée wil je weten of je je coach kunt vertrouwen. Ik geloof dat we allemaal antennes hebben om aan te voelen of iemand ‘echt’ is en ik vermoed dat dit een evolutionair ontwikkeld vermogen is. Iemand die niet ‘echt’ is kon vroeger immers zo maar een gevaarlijke bedrieger zijn of lid van een vijandelijke stam. Daarnaast leven we in een tijd waarin écht’ en ‘nep’ steeds lastiger van elkaar te onderscheiden zijn, denk aan: fake news, insta-filters en ‘kunstmatige’ intelligentie.

Vertaald naar coaching roept dit vast allerlei vragen op, zoals:

  • Wat betekent dat eigenlijk: ‘echt’ zijn als coach?
  • Moet je dan alles zeggen wat je voelt en denkt?
  • En wat als je een oordeel over je coachée hebt of iets negatiefs ervaart?

Hieronder zal ik deze vragen beantwoorden en daarbij put ik uit het boek ‘Effective Psychotherapists‘ van William R. Miller en Theresa B. Moyers. Eerder schreef ik een blog over ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’ en daarin vind je een beknopte samenvatting van dit boek.

Weten wat er in je omgaat tijdens het coachen

Volgens Miller en Moyers is het allereerst essentieel dat je opmerkzaam kunt zijn van het effect van de coachée op jou in real time tijdens de sessie. Het beoefenen van mindfulness kan hierbij enorm behulpzaam zijn. Ook blijkt er een positieve relatie te zijn tussen acceptatie van jezelf en van anderen. Het omgekeerde geldt ook: wanneer we dingen van onszelf niet accepteren bestaat er altijd het risico op projectie. Hierbij schrijven we aan anderen toe wat we in onszelf onderdrukken. Een catchy engels gezegde hierover is: If you spot it, you got it!

Ten tweede is het belangrijk om te voorkomen dat je jezelf anders voordoet dan je bent. En wat je ook deelt over je innerlijke ervaring, doe dat altijd in het teken van de andere effectieve coachingskills, zoals empathie, acceptatie en waardering.

Gepaste zelfonthulling

Is het nu wel of niet oké om dingen over jezelf te vertellen? Het blijkt dat coaches hier onderling sterk in kunnen verschillen. Sommige coaches vertellen vrijwel niets over zichzelf en anderen zijn heel open. Welnu, de laatste groep heeft het onderzoek aan hun kant: de onderzoekers Hill, Knox en Pinto-Coelho stellen dat zelfonthulling een duidelijk verband heeft met een goede therapeutische relatie en betere uitkomsten. Wel is van belang dat zij zich daarbij houden aan onderstaande tips:

  1. Zelfonthulling zou een terughoudende en bewuste keuze van de coach moeten zijn en niet een automatisch of associatief spuien van persoonlijke info.
  2. Zelfonthulling werkt het beste als je daarmee je gedeelde menselijkheid laat zien. Dit is overigens iets dat in ACT min of meer vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld als het gaat over het hebben van lastige gedachten en gevoelens. Die hebben we immers allemaal.
  3. Zelfonthulling is het meest gepast als je vooraf inschat dat je coachée hierbij gebaat is. Vervolgens dien je zorgvuldig op te merken hoe je coachée hierop reageert, zodat je in kunt schatten of het inderdaad behulpzaam is. Uiteraard kun je dit ook vragen aan je coachee.
  4. Voel je zeker niet verplicht om alles te vertellen wat je voelt, ervaart of denkt. Dat is niet wenselijk en kan onnodig pijnlijk of zelfs schadelijk zijn.
  5. En met de laatste tip komen we terug bij Holden Caulfield: de afwezigheid van ‘phoniness’ (nepheid; onoprechtheid) is misschien nog wel belangrijker dan de aanwezigheid van ‘genuineness’ (echtheid; oprechtheid).

Hoe om te gaan met negatieve gevoelens jegens je coachées?

Zolang je vooral waardering en ‘professionele liefde’ voor je coachée voelt is het relatief makkelijk om ‘echt’ te zijn. Maar stel dat je in een gedwongen kader werkt, zoals bij de reclassering, de jeugdbescherming of elders, dan is het bijna onvermijdelijk dat je ook wel eens negatieve emoties ervaart of een oordeel hebt over de ander. Zelf heb ik dat onder andere ervaren bij mensen die nogal gewetenloos, extreem dominant of narcistisch gedrag vertoonden.

Voor dit soort situaties stellen Miller en Moyers het volgende: om hier wijs te kunnen handelen is een noodzakelijke, eerste stap dat je je negatieve emoties en oordelen herkent en accepteert. En de beoefening van mindfulness helpt hier bij. Zelf gebruik ik hier vaak een metafoor van een koelkast: als je je oordelen (of emoties) onderdrukt worden ze vaak alleen maar sterker, dus dat werkt niet. En wellicht zit er ook ervaringswijsheid in je oordeel. Maar omdat hij nu niet van pas komt, kun je hem als het ware in een koelkast plaatsen. Daar blijft hij goed en kun je hem er altijd weer uithalen op het moment dat hij wel van pas komt.

Tenslotte raden Miller en Moyers voor dat soort momenten (of ter voorbereiding van een lastig gesprek) deze 2 vragen aan:

  1. Hebben mijn negatieve gevoelens en/of oordelen iets te maken met mijn eigen geschiedenis, persoonlijkheid of waarden? Zo ja, realiseer je dan dat ze wellicht meer over jouzelf zeggen dan over de ander.
  2. Is de kans groot dat andere mensen hetzelfde zullen ervaren als ik wanneer ze met deze persoon omgaan? Zo ja, dan is het wellicht nuttige informatie die ik mee kan nemen in mijn gesprekken (en uiteraard nog steeds in een sfeer van empathie, mildheid en waardering).

Ter afronding voeg ik nog twee eigen inzichten toe:

Ik heb gemerkt dat de beoefening van zelfcompassie mij enorm helpt om echter en compassievoller aanwezig te zijn bij mijn coachées. Want hoe meer ik van mezelf kan accepteren en omarmen, des te meer ik die houding ook kan aanbieden aan mijn coachées.

En het zal je wellicht verbazen, maar ook in de provocatieve benadering komt opvallend veel echtheid voor. Ik vermoed dat dit komt doordat je in die stijl relatief veel van jezelf laat zien. Bovendien leer je door de speelse kant ervan elkaar écht kennen. Denk maar aan het spelen van een bordspel met familie of vrienden…

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).