Berichten

De drie gouden ingrediënten van een oplossingsgericht gesprek

Over oplossingsgericht coachen wordt vaak gezegd: ‘It’s simple but not easy’.

Ook zelf heb ik het gevoel dat hoe meer ik erover leer, hoe minder ik weet. Maar misschien is dat wel precies de bedoeling?

Toch denk ik wel een paar dingen te weten.

Wat vind je van deze: ieder oplossingsgericht bevat tenminste drie ingrediënten (en als één van deze drie ontbreekt zou het je eerste prioriteit moeten zijn). Hier komen ze:

  1. Een co-creatie-relatie
  2. Een stip aan de horizon
  3. Een roze microscoop

Ik neem ze alle drie even met je door.

De co-creatie Relatie

Motiverende gespreksvoering - samenwerken richting veranderingMet een co-creatie-relatie bedoel ik: een werkrelatie waarbij de coach het welzijn van de coachee voorop stelt, uitgaat van gelijkwaardigheid, vertrouwen heeft in de krachtbronnen van de coachee en de intentie heeft om te onderzoeken hoe coachee diens doelen kan bereiken op een manier die bij hem past. De coachee op zijn beurt is bereid om actief bij te dragen aan het leer- en creatieproces, om open en eerlijk te zijn,  en om te onderzoeken wat wel en niet werkt bij het bereiken van de eigen doelen. En het mooiste komt nog: tussen die twee kan zich iets ontwikkelen wat uiterst productief is: een creatieve uitwisseling tussen twee welwillende experts. De coach is expert over het proces en de coachee is expert over het eigen leven. En samen vormen zij een TEAM in de betekenis van ‘Together Each Achieves More’.

De stip aan de horizon

Stip aan de horizonMet een stip aan de horizon bedoel ik: een voor de coachee aantrekkelijk doel, positief geformuleerd, liefst in gedragstermen. Idealiter beschrijft coachee dit doel zodanig dat de coach het voor zich kan zien. Hier zijn verschillende typen vragen voor, waaronder de wondervraag en enkele varianten hierop. Het idee is dat de coachee uitgenodigd wordt het probleem-denken even achter zich te laten, de fantasie te gebruiken en hardop te dromen over een andere, fijnere toekomst. De valkuil hier is dat de coach daar onmiddellijk een ander, realistischer perspectief tegenover stelt. Het is daarom goed om te beseffen dat we hier op zoek zijn naar een globale richting en niet per se naar een eindbestemming. Het is alsof twee reizigers overeenstemmen om samen richting het zuiden te gaan en dat beiden open staan voor verschillende mooie bestemmingen die zich onderweg zullen aandienen.

De roze microscoop

De roze microscoopDe roze microscoop is een metafoor die is bedacht door Cora Hagen voor het principe dat de oplossingsgerichte coach met een nieuwsgierige, waarderende blik heel minutieus op zoek gaat naar lichtpuntjes en krachtbronnen in het leven van de coachee. Bij krachtbronnen kun je denken aan sterke kanten van de coachee, hulpbronnen in diens netwerk en verder alles wat bijdraagt aan vooruitgang: inzet, bereidheid tot leren, creativiteit, lef, experimenteer-lust, etc. De lichtpuntjes kunnen bestaan uit diverse ervaringen uit verleden en toekomst: eerdere successen, uitzonderingen op het probleem, dingen die werken, getoonde veerkracht, stapjes in de goede richting, kleine signalen van vooruitgang, etc.

Nu vraag je je misschien af: ‘Allemaal leuk en aardig, maar hoe komt ik dan aan die drie ingrediënten?’

Het antwoord hierop lees je in de komende drie blogs!

Vond je dit blog nuttig? Please share!

Heb je er iets over te zeggen? Please comment!

 

/0 Reacties/door

Motiverende gespreksvoering versus Oplossingsgericht coachen!

Omdat ik zowel training geef in motiverende gespreksvoering, als in oplossingsgericht coachen krijg ik vaak de vraag wat nu precies de verschillen zijn tussen beide methoden. Beoefenaars van de ene ‘school’ weten vaak weinig van de andere. Ook kom ik veel vooroordelen tegen die de andere school geen recht doen. Laatst vroeg ik een Amerikaanse ‘goeroe’ op het gebied van Motiverende gespreksvoering tijdens een workshop wat hij vond van de Oplossingsgerichte benadering. Helaas bleek uit zijn antwoord dat hij de andere methode niet volledig op waarde wist te schatten. En ook andersom heb ik dat weleens meegemaakt.

Hoogste tijd dus voor een blog over deze twee fantastische methodes. Eerst zal ik stilstaan bij enkele overeenkomsten die ik denk te zien, vervolgens bij enkele verschillen en tenslotte zal ik hardop dromen over de wenselijkheid van integratie tussen beide methoden.

Voor het geval je je afvraagt of ik zelf een voorkeur heb: het is voor mij net als bij mijn twee kinderen. Ze zijn deels hetzelfde en deels verschillend. Ieder heeft zijn eigen charmes. Maar vraag me niet om te kiezen voor één van beide!

Voor het gemak gebruik ik vanaf nu de termen MI voor Motivational Interviewing en SF voor Solution Focus, al was het maar omdat die afkortingen ook doen denken aan ‘Mission Impossible’ en ‘Science Fiction’ (met dank aan een humoristische deelnemer).

Overeenkomsten tussen MI en SF

Beide methoden zijn ruim 30 jaar oud en dus inmiddels echt volwassen. Dat blijkt ook uit onderzoek: voor beide methoden bestaat het nodige bewijs dat ze effectief zijn bij het praten met mensen over verandering. En bij beide is vervolgonderzoek wenselijk en dat gebeurt ook.

Beide methoden zijn springlevend en ontwikkelen zich voortdurend verder op basis van onderzoek, praktijkervaringen, kennis-deling op het werk, in literatuur en op congressen. Bij beide methoden zie je vaak dat beoefenaars er een beetje verliefd op worden, onder andere omdat er zo’n mooi mensbeeld onder ligt. Dat mensbeeld komt grotendeels overeen met dat van de humanistische en tegenwoordig positieve psychologie: ieder mens beschikt over kracht en wijsheid en is – onder de juiste omstandigheden – geneigd om zichzelf te ontwikkelen in de richting van een gezond, liefdevol en betekenisvol leven.

Beide methoden zijn in een specifieke, Amerikaanse context ontstaan (hierover meer bij de verschillen) en hebben zich sindsdien als een olievlek over de wereld én over diverse contexten verspreid. Beide zijn sterk in opkomst in het onderwijs – waar steeds meer op een coachende manier wordt lesgegeven.

Beide methoden staan erom bekend dat ze ‘prettig zijn in het gebruik’. Dat wil zeggen dat het toepassen ervan de coach of hulpverlener veel voldoening geeft. Ook de cliënten die het ‘ondergaan’ zijn vaak aangenaam verrast in de zin dat zij als mens voor vol worden aangezien en in zichzelf hernieuwde levenslust, energie, inspiratie, kracht, creativiteit en wijsheid vinden. Tsja, wie wil dat niet?

Beide methoden zijn toekomstgericht en kennen een heldere focus: waar werken we naar toe? Wat is de gewenste verandering? Er wordt in principe niet ‘gegraven in het verleden’ vanuit de vraag: waar is het misgegaan? Het verleden wordt vooral gezien als een rijke bron van leerervaringen over wat wel en niet werkt in het leven van je cliënt. De vraag is niet: wat ontbreekt er? Er wordt gekeken naar: wat is er al? Hierdoor duren de trajecten relatief kort, doorgaans variërend van 1 tot 8 gesprekken, zelden langer. Beide hebben zelfs hun waarde bewezen in hele korte gesprekjes (5 – 10 minuten).

Door de actieve luisterhouding, de waarderende, niet-oordelende blik, het serieus nemen van de ander, het zoeken van samenwerking en het ondersteunen van de autonomie ontstaat er een bijzondere, warme sfeer in gesprekken. Ook kiezen beide methodes voor een houding van niet-weten in plaats van die van een expert. Hierdoor zie je vaak dat eventuele ‘weerstand’ van de cliënt al snel afneemt en omslaat in een bereidheid tot samenwerking en zelfonderzoek.

Beide methoden zijn ‘simple but not easy’. Dit komt onder andere doordat veel mensen oude en ineffectieve reflexen bij zichzelf moeten gaan herkennen en stap voor stap vervangen door andere, effectievere reflexen. Ja, tijdens een driedaagse training kun je prima de basis aanleren en daarna zullen je gesprekken waarschijnlijk een andere kwaliteit en dynamiek krijgen. Uitgeleerd zul je echter niet snel zijn. Ik houd me met beide methoden langer dan 10 jaar bezig en leer nog dagelijks bij.

Tenslotte kenmerken beide ‘conversatiestijlen’ zich door de nadruk op het ontlokken van specifieke taal. En dat is meteen een mooie brug naar de verschillen.

Verschillen tussen MI en SF

In het geval van MI ben je als beoefenaar op zoek naar ‘change-talk’ oftewel verandertaal. Hiermee wordt bedoeld: alles wat de cliënt zegt dat vóór verandering pleit of tegen de huidige status quo. Een belangrijk deel van de verandertaal gaat over ‘het waarom’ van verandering. In het geval van SF ben je op zoek naar ‘solution-talk’ oftewel oplossingstaal. Dit zijn uitingen van de cliënt die gaan over: mogelijkheden, oplossingen, successen uit het verleden, kleine stapjes in de goede richting. Een belangrijk deel van de oplossingstaal gaat over ‘het hoe’ van verandering.

Zoals gezegd zijn beide methoden ontstaan in een heel verschillende context. Dit is interessant omdat dat volgens mij iets zegt over ‘het ideale toepassingsgebied’. Ik geloof namelijk in ‘de juiste tool voor de juiste klus’. Een hamer is bedoeld om een spijker in hout te slaan. Kun je ook een schroef in hout slaan? Natuurlijk kan dat, maar met een schroevendraaier gaat het een stuk makkelijker en effectiever.

SF is ontstaan in een achterstandswijk in Milwaukee in het werken met multi-problem-gezinnen. Je kunt je vast voorstellen dat het zoeken naar de oorzaak van problemen daar weinig zinvol was. De problemen en oorzaken waren simpelweg te talrijk en te complex. Vragen naar de oorzaak leidde slechts tot het beschuldigen van elkander: ‘Waarom wij zo veel problemen hebben? Dat komt doordat papa drinkt, omdat mama zeurt, omdat de kinderen lastig zijn, omdat papa te weinig geld verdient…’ Niet erg effectief dus. De grondleggers van SF, Insoo Kim Berg en Steve de Shazer, ontdekten dat een gezin het veel sneller eens werd als er van begin af aan werd gesproken over positieve doelen, wat er al werkt, creatieve oplossingen en kleine stapjes in de goede richting. Als je mij nu vraagt waar SF het best op haar plaats is, dan denk ik: bij complexe systemen, zoals gezinnen, teams, scholen, organisaties.

MI is ontstaan in de behandeling van alcoholverslaafden en ontwikkeld door Bill Miller en Steve Rollnick. Omdat dat effectief bleek, verspreidde het zich naar andere vormen van verslaving, zoals soft- en harddrugs, gokverslaving, etc. Vandaar was het een kleine stap naar het bevorderen van een gezonde leefstijl en naar zaken als behandeltrouw (medicijn-inname, meewerken aan een therapie, etc.). En inmiddels wordt MGV met succes ingezet op zo’n beetje alle gebieden waar motivatie en gedragsverandering een rol speelt, met name wanneer dat gedrag ongezond, risicovol, ineffectief, onproductief of ronduit gevaarlijk is.

Als je me dus vraagt waar MI op haar best is, dan denk ik aan: ‘gewoontegedrag waar men ambivalent over is’. Want of het nu gaat over het gebruiken van drugs, ongezond eten of het niet opzetten van je helm op een bouwplaats: al deze gedragingen leveren op korte termijn een zeker plezier of gemak op, terwijl je er op de lange termijn een prijs voor betaalt. Zie daar het grote dilemma van de mens: kies ik voor ‘snel geluk’ of voor ‘duurzaam geluk’. MI is als geen andere methode toegerust om mensen te helpen een bewuste keuze te maken in dit ‘duivelse dilemma’.

Een interessant verschil tenslotte is hoe beide modellen omgaan met ‘confrontatie’. Je kunt je vast voorstellen dat bij verslaving (en ander gewoontegedrag) er iets stevigs nodig is om dit te veranderen. MI hanteert hiervoor het zogenaamde ‘discrepantie vergroten’. Dit is in feite een vorm van zelfconfrontatie en werkt al volgt. Doordat de cliënt meer contact krijgt met dieper gelegen doelen en waarden wordt hij zich bewust van het pijnlijke contrast tussen ‘wat ik zou willen doen’ en ‘wat ik feitelijk doe’. Hierdoor ontstaat vaak een diep verlangen naar verandering. Als vervolgens het vertrouwen toeneemt en de gewenste verandering steeds meer als haalbaar wordt gezien, dan zie je dat mensen langzaam maar zeker stappen gaan zetten richting verandering.

Bij SF confronteert men simpelweg niet, vanuit de overtuiging dat confrontatie meer hoort bij een traditionele, probleemgerichte aanpak en vaak meer kwaad doet dan goed. Een SF-beoefenaar werkt allereerst aan een co-creatie relatie, gaat vervolgens op zoek naar een ‘stip aan de horizon’ en kijkt vervolgens met ‘een roze microscoop’ heel gedetailleerd naar alle hoopgevende signalen uit het verleden en de nabije toekomst: wat werkt er al en wat zou er kunnen werken. De oplossingen komen daarbij niet van de coachende professional, maar van de cliënt zelf. Tegenwoordig wordt oplossingsgerichte gespreksvoering (met als aanvoerder Coert Visser) ook wel ‘progressiegericht’ genoemd en inderdaad dekt dat beter de lading.

Als ik nu het verschil tussen MI en SF tot één woord zou moeten reduceren dan denk ik dat MI meer gaat over ‘willen’ en SF meer over ‘kunnen’. En wat komt er nu eerst: willen of kunnen? Natuurlijk moet je eerst willen, voordat je je gaat inspannen om iets te kunnen. Aan de andere kant moet je geloven dat je iets kunt, voordat je het durft te willen. Mijn overtuiging is dat beide aspecten noodzakelijk zijn en dat je nooit te lang in één van beide gebieden moet blijven hangen. Ook kun je per cliënt bekijken waar het meest behoefte aan is: aan motivatie of aan vertrouwen in eigen kunnen (zelf-effectiviteit). In het eerste geval zou ik zeggen: werk aan willen; in het tweede geval: werk aan kunnen.

Wat kunnen beide methoden van elkaar leren?

Ik ken geen methode waarbij de gespreksvaardigheden zo tot op micro-niveau zijn uitgewerkt én onderzocht als MI. Met name de vaardigheid van het ‘reflectief luisteren’ is bijzonder waardevol en voor veel mensen bepaald niet gemakkelijk om te leren. De ontvanger van deze manier van luisteren voelt zich vaak op diep niveau begrepen. In dit blog lees je meer over deze actieve, empathische en aandachtige manier van luisteren. Oplossingsgericht werkenden stellen vaak prachtige, out-of-the-box vragen die de cliënt in contact brengen met diens eigen kracht, creativiteit en wijsheid. Echter in het zoeken naar de ultieme vraag zou zo iemand wel eens door kunnen schieten en vergeten om echt met aandacht en empathie te luisteren.

Andersom zijn MI-beoefenaars er een kei in om het verlangen naar verandering aan te wakkeren. Als dit echter niet gepaard gaat met toegenomen vertrouwen dan is wat je aan het doen bent in feite ‘wreed’, zo zeggen ook grondleggers Miller en Rollnick zelf. Nu besteed ook MI wel aandacht aan het vergroten van vertrouwen in eigen kunnen, maar hierin zijn SF-beoefenaars werkelijk virtuoos, onder andere omdat zij zo heel gedetailleerd doorvragen naar alle kleine, hoopgevende signalen uit het verleden en de nabije toekomst en hierbij niet snel zullen opgeven. Hier lees je meer over oplossingsgericht werken en denken.

Kortom: neem eens een kijkje in de keuken van de ander, zodat je nog beter wordt in datgene waar het uiteindelijk om gaat: effectieve gesprekken voeren over verandering met mensen die lijden. In mijn eigen trainingen en coachgesprekken merk ik dat beide methoden steeds meer door elkaar gaan lopen. Soms ook krijg ik opdrachten zoals in het onderwijs of de arbeidsre-integratie waarbij ik een goed doordachte combinatie van beide methoden aanbied. Ook spreek ik steeds vaker andere trainers die eenzelfde keuze maken.

Toekomst-muziek: motiverende oplossingsgerichte gespreksvoering!

Eerlijk gezegd hoop ik dat de scheidslijn tussen MI en SF ooit vervalt en men steeds meer gaat samenwerken en leren van elkaar met als ultiem doel: nóg effectiever worden in het faciliteren van blijvende verandering in mensenlevens, in gezinnen, op scholen, in organisaties en – je mag zeggen dat ik een dromer ben, maar ik ben niet de enige – misschien wel op mondiaal niveau.

Hoe kunnen we dat doen?

Door te onderzoeken wat onze diepste doelen en waarden zijn en hoe die contrasteren met ons huidige gedrag. En door het verlangen dat dan hopelijk ontstaat te gebruiken om te zoeken naar mogelijkheden, oplossingen en kleine stappen in de goede richting. En laten we daarbij niet vergeten stil te staan bij wat er al is en wat er al werkt, want er is niets motiverender dan het besef van ‘reeds bereikte progressie’.

Laten we wijzen naar mogelijkheden en oplossingen in plaats van naar elkaar…

Je bent van harte welkom om hierover van gedachten te wisselen, in een comment hieronder of face to face tijdens een van onze trainingen.

Vind je dit blog waardevol? Fijn als je hem deelt in je netwerk!

/4 Reacties/door

10 handige herkaderingen

Laatst was ik een weekje in Zuid-Spanje en liep ik langs een 2e hands winkel met als naam ‘Nuevo para tí’, wat zoveel wil zeggen als : ‘Nieuw voor U’. Dat vind ik nou een mooi voorbeeld van een herkadering.

Voor coachende professionals kunnen herkaderingen ook een fantastische manier bieden om hun coachees een ander, nieuw perspectief aan te bieden. Coachees blinken er immers vaak in uit om zichzelf vast te zetten in een negatieve, niet-helpende interpretatie van de feiten.

Denk maar aan uitspraken als: “Ik zit helemaal klem”. “Ik wordt geofferd”. “Ik heb de boot gemist”

Omdat wij zelf niet vastzitten in het probleem en dergelijke situaties vaak al eerder hebben gezien of meegemaakt zijn we als geen ander in staat om een nieuw licht op de zaak te laten schijnen en herkaderingen zijn een mooie manier om dat te doen.

Een herkadering is eigenlijk niets meer dan ‘een nieuwe betekenis geven aan de feiten’.

Stap één is dan ook het achterhalen van die feiten door te vragen wat de coachee bedoelt als hij zegt ‘Ik zit helemaal klem’. Dan blijkt misschien dat hij een moeilijke keuze moet maken uit twee opties die hem beide onaantrekkelijk voorkomen, zoals: ‘Gaan scheiden of het uitmaken met mijn minnares’. Dit zou je dan kunnen herkaderen tot ‘een dilemma tussen hoofd en hart’, waarbij het natuurlijk raadzaam is om aan de coachee over te laten welke keuze staat voor ‘hoofd’ en welke voor ‘hart’.

Natuurlijk kun je een herkadering nooit ‘opleggen’ in de zin van ‘je moet het gewoon zo zien’. Maar wat in principe altijd kan is de herkadering vriendelijk aanbieden: hoe zou het zijn als je er zo naar kijkt? En wat zou je vervolgens anders kunnen gaan doen dat je nu nog niet doet? Mijn ervaring is ook dat je niet te snel moet willen gaan en soms eerst empathie moet bieden voor de beleving van de coachee.

Als coach kun je overigens veel voldoening scheppen uit het vinden van ‘de juiste herkadering op het juiste moment’. Dit is één van die gebieden waar je je creativiteit in kunt uitleven, mits het natuurlijk de cliënt ten goede komt anders kun je beter columns gaan schrijven.

Om je te inspireren heb ik een paar herkaderingen op een rijtje gezet die vaak van pas komen tijdens coach-gesprekken:

1. Een tegenslag of mislukking wordt een leerervaring.

De Dalai Lama heeft ooit gezegd: ‘If you loose, don’t loose the lesson’. Dit lijkt logisch maar heel veel mensen, zeker als ze wat meer een fixed mindest hebben, geven snel op na een tegenslag of mislukking en concluderen dat het er voor hen niet in zit.

2. Een verplichte huiswerkopdracht wordt ‘een interessant experiment’

Bij het oplossingsgericht coachen worden in feite nooit opdrachten gegeven, want wie heeft er sinds de middelbare school nou zin in ‘een opdracht’. Het doen van een experiment heeft een hele andere lading. Experimenten mogen immers mislukken of anders uitpakken dan verwacht en net als bij een scheikundige met reageerbuizen: je leert altijd iets!

3. Angst voor het onbekende wordt ‘het begin van een spannend avontuur’

Erken eerst: het lijkt me een lastig dilemma voor je, want je weet wel wat je hebt, maar niet wat je krijgt en natuurlijk is dat eng… Aan de andere kant zie je ook in dat je zo ook niet verder kunt. Hoe zou het zijn als je er naar kijkt als een spannend avontuur dat jou roept?

4. ‘Ik weet niet of ik het wel kan’ wordt ‘een kans om te groeien’

Er is een prachtig citaat dat toegeschreven wordt aan Pipi Langkous: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan!’ Is dat niet net zo waar als bij voorbaat denken dat je iets niet kan? Eigenlijk zegt zo iemand: ‘ik ben bang dat ik faal als ik het probeer…’ Precies om die reden moedigt de oplossingsgerichte aanpak vaak aan om te beginnen met hele kleine stapjes en experimenten, maar om in ieder geval te beginnen en niet te blijven hangen in faalangst.

5. Lijden wordt: ‘groeien in compassie’

Een van de mooiste boeddhistische uitdrukkingen vind ik: ‘No mud no lotus’. Hiermee wordt bedoeld dat als je geen lijden (modder) hebt meegemaakt, je ook geen compassie (lotusbloem) kunt ontwikkelen voor andere mensen die lijden. Overigens begint compassie vaak met zelf-compassie, mindfulness of zorgen voor jezelf als je het moeilijk hebt. Het alternatief is namelijk ‘vechten of vluchten’ en helaas is dat op lange termijn vaak geen houdbare strategie.

6. Lastig gedrag van een 3e wordt ‘een leraar op je pad’

Was het maar zo dat andere mensen zich altijd gedragen als liefdevolle supporters van ons en onze goede bedoelingen… Helaas zijn er altijd partners, collega’s buren en kinderen die ‘roet in het eten gooien’. Maar in plaats van hen te zien als hindernissen kun je er ook naar kijken als ‘leraren’. Ik geef toe: niet iedereen zal hier zo maar voor open staan. Maar als je zo iemand treft kan het enorm transformerend werken om bijvoorbeeld ‘The Work van Byron Katie’ te doen. Een van haar stellingen is: ‘Judge your neighbour and turn it around!’

7. Ongewenste emoties worden ’Helpende boodschappers’.

Veel mensen weten zich geen raad met de zogenaamde ‘negatieve’ emoties, terwijl die toch echt bij het leven horen en zelfs een belangrijke functie kunnen hebben! Zo betekent faalangst vaak dat je iets héél graag wilt… Angst is (iig oorspronkelijk) een signaal om alert te zijn voor mogelijk gevaar. Boosheid betekent vaak dat een belangrijke behoefte niet wordt vervuld of dat er een grens wordt overschreden. Verdriet betekent dat het tijd is om te rouwen en een bepaald verlies te verwerken.

8. Een problematische situatie als ‘de roep van de heldenreis’

Dit lijkt wat vergezocht, maar voor sommige coachees (jongeren, fantasy-fans) werkt het erg goed om een beroep te doen op de fantasie: ‘Stel je was een held zoals Frodo of Superman’en dit probleem was voor jou de oproep van een avontuurlijke reis… Wat zou je dan nu als eerste gaan doen? Wie zou je mentor kunnen zijn of worden? En waarin zou jij nu je moed kunnen tonen?

9. ‘Een verkeerde beslissing’ wordt ‘je beste optie op dat moment’

Mensen kunnen zichzelf jarenlang op de kop geven voor ‘een verkeerde beslissing’. Doodzonde want de realiteit is dat iemand die beslissing destijds heeft genomen en dat hij simpelweg niet kan weten hoe zijn leven was gelopen als je iets anders had besloten. We fantaseren vaak dat dan alles beter zou zijn, maar dat is natuurlijk onzin. Misschien heeft die beslissing wel ons leven gered… Het is veel helpender om die ene beslissing te zien als: ‘je beste optie van dat moment’

10. ‘Ik lijd dus er is iets mis met me’ wordt: ‘Ik lijd dus ik ben normaal!’

Dit is misschien wel de ultieme herkadering! ACT en mindfulness beschouwen pijnlijke gevoelens en belemmerende gedachten als ‘normale menselijke ervaringen die horen bij een rijk en betekenisvol leven’. Iemand die dergelijke gedachten of gevoelens heeft en die veroordeelt of zich er tegen verzet heeft er eigenlijk een extra probleem erbij: de emoties plus de overtuiging dat er iets mis is met je. De pijn die dan ontstaat noemen we in ACT ook wel ‘vuile pijn’ en die is een stuk lastiger te verdragen dan de aanvankelijke ‘schone pijn’.

Persoonlijk ben ik heel blij met dit inzicht, want laten we eerlijk zijn: wie kent er géén pijnlijke gevoelens en belemmerende gedachten? Zodra we die gedachten en gevoelens normaliseren zetten we de coachee (of onszelf) terug in de eigen kracht. Hier lees je trouwens een blog over het omgaan met lastige emoties.

Tot zover de 10 handige herkaderingen!

Welke herkadering gebruik jij vaak voor jezelf of voor je coachees? Please comment!

Vond je deze blog nuttig? Please like or share!

/0 Reacties/door

10 supervragen!

Wat is de mooiste, meest helpende vraag die jij ooit hebt ontvangen?

En: wat was daarop jouw antwoord?

Er is geen krachtiger gereedschap voor een coachende professional dan een goede vraag gevolgd door een aandachtige stilte…

Omdat ik zo gefascineerd ben door de kracht van vragen ben ik ze gaan verzamelen. Hieronder vind je 10 supervragen die gegarandeerd het gesprek een productieve wending geven, mits je ze op het juiste moment stelt. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze open zijn en tegelijkertijd de verantwoordelijkheid neerleggen waar-ie hoort: bij de coachee. Het mooie daarvan is dat ook de kracht, wijsheid en eventuele oplossingen komen te liggen waar ze horen: wederom bij de coachee.

De vragen zijn natuurlijk afkomstig uit de drie methodes waarin wij training geven: Motiverende gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en ACT.

Omdat vragen niet op zich zelf staan geef ik per vraag een klein stukje context waarin die vraag het meest passend is. Hier komen ze:

1. Een vraag die metéén aan het begin van het gesprek de coachee aan het denken zet is de volgende: “Hoe kunnen we zorgen dat dit voor jou een nuttig gesprek wordt?”

2. Als iemand klaagt over anderen of de verantwoordelijkheid afschuift en je de invloed van je coachee bespreekbaar wilt maken: “Dat lijkt me lastig… En hoe vormt dit een probleem voor jou?”

3. Als de coachee zich gedwongen voelt om deel te nemen aan jouw begeleiding:
“Het is vast heel naar om verplicht te worden tot een gesprek. Wat is de reden dat je toch bent gekomen?”

4. Als iemand last heeft van vooroordelen: “Hoe kun je bereiken dat mensen je anders gaan zien?”

5. Als iemand last heeft van een ongezonde of zelfs destructieve gewoonte: “Stel je zou niks veranderen en je gaat / leeft op dezelfde manier verder… Wat gebeurt er dan met je?”

6. Als je iemand’s persoonlijke waarden wilt verhelderen: “Stel je staat bij Petrus aan de hemelpoort en hij vraagt wat voor iemand je bent geweest. Wat wil je dan kunnen zeggen?”

7. Als je iemand wilt uitdagen, maar niet te veel en niet te weinig: “Met welke volgende stap zou jij jezelf kunnen uitdagen?”

8. Als iemand door (faal)angst niet uit de verf komt: “Als jij de goedkeuring van de hele wereld had en het kon niet mislukken… wat zou je dan gaan doen?”

9. Als je iemand vaker ziet en niet weet hoe je moet beginnen: “Welke vraag zou je vandaag willen beantwoorden?”

10. Als je aan het eind van het gesprek commitment wilt ontlokken: “Wat wil je met jezelf afspreken hierover?”

Welke vraag vond jij het meest nuttig? Of: welke krachtgerichte vragen stel jij zelf graag? Laat het me weten in een comment hieronder!

/2 Reacties/door

Stel jij rode of groene vragen?

Wist je al dat er twee soorten vragen zijn?

De ene soort gaat over iemands kracht, over wat er al is, over de volle kant van het glas…

De andere soort gaat over iemand’s zwakte, over wat er ontbreekt, over de lege kant van het glas…

Waarom dat belangrijk is?

Yvonne Dolan zei het mooi:

‘The questions you ask shape the answers you get’.

Als je dus andere antwoorden wilt ontvangen van je cliënten, dan moet je andere vragen stellen!
Om dit nader toe te lichten moet ik je even iets uitleggen over hoe ons brein werkt. Je kunt het brein zien als een soort zoekmachine, zoals bijvoorbeeld google. En wat je ook intypt, je vindt altijd antwoord, niet waar?

Op internet is heel veel troep te vinden… Dus als je zoekt op ‘troep’ dan vind je ook troep…

Op internet is ook heel veel ‘geloof, hoop & liefde’ te vinden. Als je daarop zoekt, dan is dat wat je zult vinden.

Bij ons brein werkt het net zo!

Stel je wilt iets moeilijks bereiken of veranderen in je leven. Als ik jou vraag: Waarom lukt het niet? Wat houd je tegen? Of: Wat heb je nodig? Dan vraag ik naar je zwakte of naar wat er ontbreekt. Dit noem ik ‘rode vragen’ omdat er in ons brein een soort alarm-bel afgaat: ‘Is er soms iets mis met mij?’ Soms komen daar zelfs negatieve emoties bij kijken zoals angst en het gevoel te falen. Er bestaat zelfs kans dat iemand in de ‘vecht-of vlucht modus’ komt en zich gaat verdedigen.

Ik kan ook vragen: Wat geeft je een beetje vertrouwen dat het je zou kunnen lukken? Hoe zou je het aan kunnen pakken? Wat kan een makkelijke 1e stap in de goede richting zijn?

Voel je het verschil? Dit noem ik ‘groene vragen’, want ter plekke neemt het vertrouwen toe!

Bovendien komen hier positieve emoties bij kijken, zoals: hoop, vertrouwen, plezier. Volgens Barbara Fredrickson’s broaden and build model gebeuren er twee mooie dingen als iemand positieve emoties ervaart: we bouwen als het ware nieuwe reserves of hulpbronnen op (build) maar er ontstaat ook een blikverruiming (broaden). We worden creatiever en gaan méér mogelijkheden zien! En natuurlijk geldt dat ook voor jouw cliënt!

Kortom: als jij graag andere antwoorden wilt ontvangen, ga dan andere (groene) vragen stellen.

Mag ik dan nooit meer ‘rode vragen’ stellen?

Wellicht vraag je je dit af en natuurlijk mag dat best. Op zijn tijd een prikkelende vraag die tot nadenken stemt kan m.i. geen kwaad. Maar als jij wilt dat je cliënt meer vertrouwen krijgt in zichzelf en in zijn verandervermogen, dan raad ik je aan om minstens 3 x zo veel groene als rode vragen te stellen.

Hoe je dat leert?

Zowel in de training Motiverende gespreksvoering als Oplossingsgericht Coachen gaan we daar grondig mee aan de slag, zowel in theorie als in de ervaringsgerichte praktijk. Misschien dat dit blog je al triggert, maar waarschijnlijk geloof je het pas echt als je het zelf ervaart. Je bent welkom.

Vond je dit blog nuttig en/of leuk? Laat het me ajb. weten in een comment of deel het met je netwerk door op één van de social media buttons te klikken!

/1 Reactie/door

10 alternatieven voor de Wondervraag!

Je wilt een stip aan de horizon.

Op welke manier je ook coacht, de stip geeft richting zowel voor jou als voor je cliënt.

Jou geeft het belangrijke informatie. En voor je cliënt werkt het motiverend.

En dus helpt het om effectief samen te werken in de goede richting. Voor je cliënt is veranderen zo al moeilijk genoeg. Als hij dan ook nog de strijd moet aangaan met zijn coach, wordt het wel erg lastig.

Vorige keer behandelden we de wonder-vraag. Die is superkrachtig, alleen zijn er mensen die er moeite mee hebben. En dat is begrijpelijk, want het is best een lastige vraag. Vooral het omgaan met het antwoord is lastig.

Daarom lees je in dit blog 10 alternatieven voor de Wondervraag. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze out-of-the-box zijn, het probleem-denken tijdelijk loslaten en een appèl doen op de fantasie en creativiteit van mensen.

Zodat je toch die stip aan de horizon krijgt.

Heb je nog nooit van de Wondervraag gehoord? Lees dan dit blog eerst.

Vind je het uberhaupt moeilijk om ‘gekke vragen’ te stellen? Vraag je coachee dan eerst om toestemming:

‘Mag ik je eens een gekke vraag stellen?’

Geloof me, iedereen zegt ‘ja’.

Hier komen de 10 alternatieven:

1. De toekomst-projectievraag:

Stel deze coaching blijkt echt heel goed uit te pakken voor je en je komt erdoor in een positieve spiraal terecht… Over een jaar kom ik je toevallig tegen op de markt. Dan vraag ik natuurlijk hoe het met je gaat… Wat wil je me dan kunnen vertellen dat er anders is dan nu?

En wat nog meer?

En wat merken anderen dan aan jou?

En stel dat we hiervoor gaan… Wat moet er dan nu als eerste gebeuren?

2. De magische deur (Bij jongeren)

Stel je loopt door die deur daar en het blijkt zomaar een magische deur te zijn…
Het probleem waarmee je hier naar toe kwam is opeens opgelost…
Waaraan merk je straks dat er iets veranderd is?

En wat nog meer?

En wat merken anderen dan aan jou?

Hoe kan je stappen zetten in deze richting?

3. De Bloempot-vraag (vooral bruikbaar bij cynici):

Stel je loopt nietsvermoedend over straat en opeens valt er een bloempot op je hoofd… Het is gelukkig maar een kleine bloempot en er is geen blijvende schade, maar er lijkt wel iets geks gebeurt te zijn in je hoofd waardoor het probleem opeens weg is… Waaraan merk je straks… Etc.

4. Wat schrijven de kranten? (bij projecten):

Stel het project wordt een groot succes. Als team halen jullie het beste in elkaar naar boven… Jullie zij innovatief… Voor elk probleem wordt een creatieve oplossing gevonden… Wat schrijven de kranten straks over het project? Wat is er dan wat er nu nog niet is?

5. Dream team question (teams):

Stel jullie zouden alle verschillen optimaal waarderen en benutten… Er is wederzijds respect… Er is vertrouwen in elkaars integriteit en deskundigheid… Jullie werken optimaal samen… Eventuele conflicten worden constructief besproken… Jullie leren van elkaar, van de omgeving en van het proces dat jullie doormaken… Waar staan jullie dan over een half jaar? Wat is er dan allemaal anders? Hoe kunnen jullie vandaag al kleine of grote stappen zetten in deze richting?

6. Het land zonder dit probleem:

Stel dat er een land is, hier ver vandaan, waar men dit probleem niet kent… Er is niet eens een woord voor… Het komt daar gewoon niet voor … Of men ziet het daar niet als probleem… Misschien is het daar wel de bedoeling…

7. Stel dat alles zou lukken…

Stel je eens voor dat van nu af aan alles zou lukken… En je hebt de goedkeuring van de hele wereld… Wat zou je dan ondernemen? Waarom juist dat? En wat zou de ideale uitkomst zijn?

En stel nu dat je bereid zou zijn om ‘fouten’ te maken en daarvan te leren…

En stel dat je niet ieder’s goedkeuring hebt, maar het zou je simpelweg niet uitmaken…

Waar zou je dan nu voor willen gaan?

8. Het toverstokje:

Stel deze stift was een toverstokje… En ik zou hem aan je meegeven… Welke zaken zou je als eerste gaan veranderen?

9. Teken het (voor kinderen en creatievelingen):

Voor sommige mensen (en bijna alle kinderen) werkt het goed om de ideale uitkomst te laten tekenen. Vervolgens kun je de tekening laten toelichten en in gesprek gaan over een misschien minder ideale, maar toch haalbare toekomst. Zelfs de stappen daar naartoe kun je laten tekenen…

Tip: voordat je dit in coaching gaat inzetten, probeer het eens voor jezelf!

10. Schrijf een brief aan jezelf vanuit de gewenste toekomst (voor schrijf-liefhebbers):

Neem even de tijd om na te denken over je ideale toekomst over een jaar…

Probeer je zo goed mogelijk voor te stellen dat je daar nu bent…

Tevreden en wijs geworden schrijf je nu een brief aan je jongere zelf van een jaar geleden. Je vertelt hoe het nu met je gaat en je hebt een aantal interessante tips voor je jongere zelf… Tips die je kunnen helpen om te komen waar je wilt zijn…

NB: Welk antwoord je ook krijgt, het is altijd bruikbaar en oké. Ga in ieder geval nooit de discussie aan over het antwoord of het realiteitsgehalte ervan. Dat zou een beetje flauw zijn, want je hebt iemand zojuist gevraagd om even te fantaseren. En dat werkt net zo min als blokkeren bij theatersport. Stel je maar voor dat Ruben Nicolai bij de lama’s opeens zegt: nee, ik ben geen beer!
Vraag gewoon nieuwsgierig door en laat je verrassen waar je uitkomt. En pas als er niets meer komt kun je vragen: Wanneer in je leven zie je al kleine signalen in de goede richting? Of: Wat zou een volgende stap kunnen zijn?

Vond je dit blog nuttig? Deel het dan svp met je netwerk!

Weet je zelf ook nog leuke alternatieven voor de wondervraag? Laat ze weten in een comment hieronder!

/1 Reactie/door

De wondervraag – Stel jij hem goed?

Komt een man bij de coach.
Zegt de man: ‘Ik heb heel veel problemen’.
Zegt de coach: ‘Stel er gebeurt een wonder… wat is er dan allemaal anders?’
Zegt de man: ‘Ja, dan voel ik me superfit en energiek, heb ik leuk, goedbetaald werk, een lieve vrouw en 2 gehoorzame kinderen en dan woon ik aan het water met een bootje voor de deur.’
Zegt de coach: ‘euh…’

Elke oplossingsgerichte coach kent hem: de wondervraag.

En terecht, want hij is enorm krachtig.
Maar stel je hem wel op de goede manier? En belangrijker nog: hoe ga je om met het antwoord?
De vraag stellen is namelijk niet zo moeilijk. Die kun je gewoon uit je hoofd leren.
Maar omgaan met het antwoord, dat is wel moeilijk! En ik zie het vaak misgaan, zoals in bovenstaand ‘mopje’.

Laten we de wondervraag eens stap-voor-stap bekijken

Stap 1: vraag eerst toestemming en wacht op een antwoord:

‘Mag ik je een gekke vraag stellen?’

Stap 2: breng de klant in een ja-stemming (elke verkoper weet dit)

Straks ga je hier weg… [hmm, ja] en vervolg je je dag… [ja] daarna ga je eten en doe je de dingen die je ’s avonds doet… [Ok, ja] en dan komt er een moment dat je je klaar maakt om te gaan slapen… [ja]-

Stap 3: Stel de wondervraag:

Je gaat naar bed… op de voor jou gebruikelijke manier… en dan terwijl jij in diepe slaap bent gebeurt er opeens een wonder… het is een wonder waardoor het probleem waarmee je hier naar toe kwam opeens is verdwenen… je weet dit niet want je sliep… dan wordt je morgen wakker…. Het wonder heeft plaatsgevonden… en wat zou dan het eerste kleine signaal zijn waaraan je merkt dat er iets veranderd is?

[gun de ander nu even de tijd, zoek de leuning van je stoel op en ontspan: ‘het wonder voltrekt zich’]

Vraag goed door: En wat nog meer? En wat nog meer? En wat merken [relevante] anderen aan je?

Stap 4: vraag door tot er iets is wat de ander kan gaan doen

Er zijn natuurlijk vele antwoorden mogelijk op de wondervraag, van het winnen van de loterij tot en met het dood neervallen van de partner (waargebeurd). Het uitgangspunt is dat werkelijk ieder antwoord bruikbaar is, hoe groot het wonder ook is. Je hoeft dus nooit te confronteren. Natuurlijk wil je uiteindelijk naar een gedragsbeschrijving toe: wat kan de cliënt anders gaan doen dan ze nu doet?

De onderstaande tips helpen je hierbij.

Optie 1: Cliënt weet het niet. Tip: glimlach, wees even stil, gun de ander tijd om te bezinnen.

Optie 2: ‘Dan heb ik niet meer zo’n last van X’. Tip: Vraag ‘Wat is er in de plaats van X?’

Optie 3: ‘Dan voel ik me beter’. Tip: Vraag ‘ En als je je beter voelt, wat doe je dan anders?

Optie 4: ‘Dan denk ik positiever’. Tip: Vraag ‘En als je positiever denkt, wat doe je dan anders?

Optie 5: ‘Dan win ik de loterij’ [o.i.d.]. Tip: Beaam dat dat een echt wonder zou zijn, glimlach en wees stil… Tip 2 voor als er niets komt: ‘En wat zou je dan gaan doen?’

Optie 6: ‘Dan verandert de ander (mijn partner / baas / kind / buurvrouw)’. Tip: ‘En als die ander verandert, wat zou jij dan anders doen?’, ‘En welk effect zou dat weer hebben op die ander?’ , ‘En als de ander niet verandert, wat zou jij dan toch anders kunnen doen?’

Optie 7 : Er gebeurt iets waar je als coach van schrikt, zoals: ‘Dan valt mijn partner dood neer’. Tip: vraag ‘Ik hoop niet dat dat gebeurt, maar stel dat je partner niet meer in jouw leven is, wat zou je dan gaan doen?’

Optie 8: Cliënt zegt: ‘Ik geloof niet in wonderen’. Tip: ‘dat snap ik en dat hoeft gelukkig ook niet. Waaraan zou je merken dat het een beetje beter met je gaat?’

Wil je meer leren over de wondervraag en vele andere superkrachtige interventies?

Doe dan mee met de Jaartraining of volg het blok ‘Oplossingsgericht coachen‘

Vond je deze blog leuk, leerzaam of nuttig? Laat het me weten in een comment of deel deze blog in je netwerk!

/4 Reacties/door

De kracht van kleine stappen

Zou jij ook willen dat je cliënten wat meer zelfvertrouwen hebben?

Dat ze eerder in beweging komen?

Gaan doen wat nodig is?

​En onderweg leren wat wel en niet werkt?

In dit blog lees je hoe je dat voor elkaar krijgt en zie je een superleuk filmpje.

En het is simpeler dan je denkt.

De grote vergissing

Als mensen nadenken over verandering dan zien ze daar vaak als een berg tegenop. En dat komt omdat ze de verandering te groot maken. Ze denken in termen van perfectie. Ze staren zich blind op het einddoel. En de moed zakt ze in de schoenen.

30 kilo afvallen.

Van vechtscheiding naar harmonieuze relatie.

Van disfunctionerend naar florerend team. En liefst een beetje snel.

Wel een klein beetje ontmoedigend…

Als we naar de natuur kijken, dan zien we dat veranderingen zich meestal heel geleidelijk voltrekken. In zulke kleine stapjes dat het nauwelijks opvalt… tot het resultaat gigantisch is.

Van zaadje tot boom.

Van briesje tot storm.

Zelfs een Tsunami begint als een golfje.

In de natuurkunde zie je het ook terug. Kleine dingen kunnen hele grote gevolgen hebben, kijk maar eens naar dit filmpje:

 

Zou het bij mensen ook zo kunnen werken?

Ik denk van wel. en velen met mij.

Denk maar eens terug aan een grote prestatie die je hebt geleverd, zoals: een lange afstand lopen, een studie afronden, een kind opvoeden.

En sta nu eens stil bij de 1e stap die je hebt gezet (ja, ik weet het bij het opvoeden van een kind was de 1e stap vast heel plezierig – dat gezellige etentje bedoel ik dan, hè)

Iedereen die iets weet van oplossingsgericht coachen weet: kleine stappen kunnen leiden tot hele grote veranderingen.

Zo was er eens een vrouw met fors overgewicht die van haar fysiotherapeut moest gaan bewegen.

“Maar daar heb ik de energie niet voor”, zei ze.

“Hoe ben je hier naar toe gekomen?”, vroeg de therapeut.

“Met de tram”

“En hoe ben je bij de tramhalte gekomen?”

“Lopend, maar dat is maar 1 minuut. “

“Dan vraag ik je om vanaf nu elke dag 1 minuut te lopen. Zou dat lukken denk je?”

“Ja, dat moet wel lukken”, zei de vrouw.

Een week later vroeg hij belangstellend hoe het gegaan was. Prima, zij de vrouw trots: ik heb elke dag gelopen en gisteren wel 6 minuten!

Geloof het of niet; uiteindelijk viel deze vrouw ruim 30 kilo af.

Waarom werken kleine stappen zo goed?

Ze zorgen dat iemand gaat bewegen, letterlijk en figuurlijk. Bij kleine stappen is de kans op succes groot en het risico op mislukking heel klein. En elk stapje dat succesvol verloopt geeft een beetje meer vertrouwen. Zodat het volgende stapje weer iets groter kan zijn. Net als bij de domino-stenen.

Natuurlijk hebben mensen wel een beetje richting nodig.

Een stip op de horizon.

Een verlangen.

En daarna moeten ze een 1e stapje zetten. En nog een. En een wat grotere. En voor ze het weten zijn ze aan het lopen.

Zet deze benadering nu eens af tegen een meer probleemgerichte benadering. Alleen al de analyse van het probleem kost vaak heel veel tijd. En het vertrouwen bij de cliënt neemt eerder af dan toe. Bovendien kan de zoektocht naar inzicht een uitstekend excuus zijn om niet in actie te hoeven komen.

“Eerst wil ik mezelf volledig snappen en dan ga ik mijn droom volgen”

Ik wens je veel succes.

Een persoonlijk voorbeeld

Bureau Bewezen Effect bestaat nu ruim 5 jaar en groeit gestaag. Ik had altijd al de droom om een eigen bedrijf te starten en om de een of andere reden vond ik dat dat voor mijn 40e toch wel gerealiseerd moest zijn. Ik weet nog goed dat ik bijna 40 werd en dacht “jaha… nu moet het gebeuren, jochie, er zit niets anders op: naar de Kamer van Koophandel, jij!

En eigenlijk was die stap nog te groot, want ik had geen flauw idee wat er allemaal bij kwam kijken.

Stap 1 werd dus: “Googelen op Kamer van Koophandel”.

Zo gezegd zo gedaan en ik heb er nog geen moment spijt van gehad.

Zelf ervaren?

Sommige mensen geloven iets pas als ze het ervaren hebben. Daarom een kleine denk-oefening:

Denk eens aan een probleem, liefst eentje waar je een klein beetje invloed op hebt en waar ook andere mensen bij betrokken zijn…

Denk nu eens wat je in de plaats wilt van dit probleem en maak daar een beeld van in je hoofd.

En bedenk nu de kleinste & makkelijkste stap die je zou kunnen zetten om dichter bij de gewenste situatie te komen.

Hoe is dat?

Wat zou er kunnen gebeuren als je dat stapje echt zou zetten?

Wat heb je te verliezen? En vooral … wat heb je te winnen?

Hopelijk ervaar jij hetzelfde als veel mensen tijdens onze trainingen. Die zeggen na deze oefening dingen als: Hoe is het mogelijk: zó simpel en toch zo effectief! Dit geeft me hoop! Ik ga dit echt doen!

En nu met je cliënten!

Dus de volgende keer dat je met een cliënt, leerling of medewerker praat over verandering, stel dan eens de simpele vraag: ‘wat zou een 1e , gemakkelijke stap kunnen zijn?’

En sta open voor antwoorden als:

  • Iets opzoeken
  • Ergens over nadenken
  • Iets op een briefje schrijven
  • Naar een open avond gaan
  • Een klein experimentje doen, zoals ‘Goeie morgen!’ zeggen tegen die collega waar het stroef mee loopt.

Ik ben heel benieuwd (en ik hoop jij ook)

Dus laat het me weten als je dit blog nuttig vond, of als je voornemens of (kleine) succesjes wilt delen!

En deel deze blog alsjeblieft met iedereen die je dat gunt. (Voor jou een kleine stap, voor mij een groot effect)

/1 Reactie/door

Hoe denkt een oplossingsgerichte coach?

Kijk jij weleens door een roze microscoop?

Dit is een mooie metafoor van Cora Hagen die in één klap uitlegt waar oplossingsgericht werken over gaat. Het is geen roze bril, want we vinden niet alles positief. Maar we gaan wel als een ware veldbioloog op zoek naar alle kleine signalen van hoop en vooruitgang in het leven van de cliënt.

Zoals je misschien hebt gemerkt, staat het oplossingsgericht (ook wel: progressiegericht) coachen sterkt in de belangstelling. Je zou zelfs kunnen zeggen dat er een positieve trend gaande is, gevormd door methoden als krachtgericht werken, appreciative inquiry en natuurlijk de positieve psychologie die eigenlijk dat alles omvat.

Ik juich deze ontwikkeling sterk toe, want ik ken geen methode die sneller en vriendelijker mensen in een positieve spiraal van denken, voelen en doen krijgt, dan oplossingsgericht werken. Onderzoek wijst uit dat slechts 3 tot 6 gesprekken voldoende zijn om mensen ‘weer op de rit te krijgen’ en dat is ook mijn eigen ervaring. Soms is zelfs één gesprek voldoende. Bovendien is de methode heel breed inzetbaar.

Kenners van de methode zijn het erover eens dat het eigenlijk méér is dan een methode. Het is een paradigma, een manier van denken over verandering die haaks staat op onze gebruikelijke probleemgerichte denkwijze, zoals: we moeten eerst de oorzaak van het probleem kennen voor we het kunnen oplossen.

Deze denkwijze klopt zeker voor medische en technische problemen. Maar of ze ook altijd opgaat voor zoiets complex als een mens (met al haar gedachten en gevoelens) in interactie met andere, al even complexe wezens is zeer de vraag. Oplossingsgerichte coaches gaan er vanuit dat ‘zoeken naar de oorzaak’ onnodig en tijdrovend is en vaak zelfs averechts werkt, bijvoorbeeld doordat de schuldvraag altijd op de loer ligt. In deze korte animatie zie je hoe dat werkt.

In dit blog wil ik je kennis laten maken met de 1e 4 van in totaal 8 vooronderstellingen. De andere 4 lees je in het vervolg. Voel je vrij dit blog te delen met mensen die je deze inzichten ook gunt…

1. Wat je aandacht geeft groeit…

Oplossingsgericht breinSteve de Shazer, één van de grondleggers zei het mooi: Problem-talk creates problems. Solution-talk creates solutions. Hoe dit werkt is simpel uit te leggen. Je kunt het brein zien als een zoekmachine, zoals google. Wat je ook voor zoekterm invoert, er komt altijd wel een antwoord, niet waar? Bij het menselijk brein werkt het niet anders. Als je iemand vraagt: ‘waarom lukt het niet?’ of ‘Wat houd je tegen?’ Dan zal hij antwoord geven op je vraag. De kans is groot dat deze antwoorden eerdere faalervaringen en onmogelijkheden oproepen, wellicht zelfs een gevoel van machteloosheid.

En we weten dat de bijbehorende negatieve gevoelens een tunnelvisie creëren. Stel nu dat de coach vraagt: ‘Hoe zou het kunnen lukken?’ of: ‘Wat kan een 1e, makkelijke stap zijn?’. Deze vragen doen een heel ander appèl op het brein van onze cliënt. Waarschijnlijk ontstaan hier ook andere, positievere emoties bij. Emoties die de blik verruimen in plaats van vernauwen. Nieuwe mogelijkheden komen in beeld. En daarmee ook nieuwe doelen, mogelijkheden en oplossingen…

Yvonnen Dolan zei het ook mooi: ‘The questions we ask, shape the answers we get.’

2. Kleine stappen kunnen leiden tot grote veranderingen

Oplossingsgericht Coachen - 1Ik sprak eens een man die zichzelf een slechte vader vond. Dat vond hij omdat hij ’s ochtends als hij zijn 3 kinderen naar school moest brengen nog wel eens in de stress kon raken door hun getreuzel. Hij werd dan bang dat ze te laat zouden komen en kreeg dan de neiging om vloekend en tierend zijn kinderen tot spoed te manen. Op zich werkte dit wel, want zijn kinderen zagen dat het nu echt menens was, alleen baalde hij er zelf van. Het kostte hem veel energie en bovendien vond hij dat een goede vader niet zou mogen vloeken.

Tijdens ons eenmalige gesprek vroeg ik hem: wat zou nu de kleinste, gemakkelijkste stap zijn om dit probleem op te lossen? Na enig nadenken zei hij: ’Hmm, interessante vraag… Ik zou misschien 5 minuten eerder op kunnen staan, zodat we allemaal wat meer tijd hebben ’s ochtends.’
Een week later mailde hij mij dat het al weer stukken beter ging en dat hij eigenlijk lang niet zo’n slechte vader was…
Dit verhaal illustreert mooi de kracht van kleine stappen. Immers: ‘kleine stappen zijn te behappen’. Het risico op mislukking is klein en bij een succeservaring is een volgende stap zo gezet. In no time komt iemand zo in een positieve spiraal en zal wonderbaarlijk genoeg óók anders over zichzelf gaan denken. Denken, voelen en doen zijn immers sterk met elkaar verbonden.

3. De uitzonderingen op het probleem zijn sleutels richting oplossing ervan

Oplossingsgericht Coachen 2Kijk eens naar dit diagram. Het staat voor een cliënt die binnenkomt met een probleem. De verticale as geeft de ernst van het probleem aan, de horizontale as de tijd. Zoals je ziet maakt de lijn een golfbeweging. Dat is niet zo vreemd, want ieder mens heeft goede en slechte dagen. Bovendien zijn er waarschijnlijk allerlei factoren die invloed hebben op het probleem. Sommige van die factoren zijn niet beïnvloedbaar. Andere factoren zijn dat wel en juist daar zijn we natuurlijk naar op zoek.

Als je nu probleemgericht zou werken, dan vraag je misschien aan de cliënt: ‘Wanneer had je voor het laatst last van dit probleem? Hoe kwam dit? Wat denk jij op zo’n moment?’ En voor je het weet heb je een gesprek over de rode pijltjes.

Een oplossingsgericht coach schuwt de rode pijltjes niet, maar is extra geïnteresseerd in de groene pijltjes. Hij zal dus vragen stellen als: ‘Wanneer had je iets minder last van dit probleem? Wat was er toen allemaal anders? Wat heb jij zelf gedaan waardoor je zo’n goede dag had? Hoe zou je dat vaker kunnen doen?’ Hierdoor ontstaat waarschijnlijk een compleet ander gesprek. Een groen gesprek, zou je kunnen zeggen. De kans is groot dat de cliënt zich een stuk optimistischer en krachtiger voelt bij dit gesprek. En we weten dat positieve gevoelens leiden tot meer oplossingsvermogen door een bredere blik. En dit terwijl negatieve gevoelens eerder leiden tot een tunnelvisie.

Hoe zou het zijn als je volgende keer een gesprek voerde over de groene pijltjes?

4. De oplossingen van de cliënt gaan voor

Oplossingsgericht coachen 3Ken je dat? Jij bent hard aan het werk en draagt prachtige oplossingen aan en de cliënt wuift alles weg met woorden als: dat past niet bij me, dat lukt me toch niet, dat heb ik al geprobeerd…
Hoe goed bedoeld ook, dit is niet zo’n vruchtbare interactie. En zelfs al zou je cliënt je advies opvolgen dan nog is het niet zo effectief.
Er zijn dan namelijk 2 mogelijkheden: 1. De oplossing werkt niet en de cliënt zegt: zie je wel? 2. De oplossing werkt wel en dan krijg jij de credits.

Dat is fijn voor jou, maar nu is de cliënt een beetje afhankelijk van je geworden. Je hebt hem een vis gegeven, maar je hebt hem nog niet leren vissen…
Als jij echter de goede vragen stelt, komt de cliënt misschien wel zelf op een creatieve oplossing. Een oplossing die aansluit bij de belevingswereld van de cliënt. Met grote slagingskans. En nu krijgt de cliënt de credits en groeit zijn vertrouwen en geloof in eigen kunnen. Zo wordt jij langzaam maar zeker overbodig. En dat is precies de bedoeling.

Nu komen cliënten natuurlijk ook weleens met onwerkbare oplossingen. En dan mag je ze best een beetje bijsturen. Stel een cliënt zegt: ‘ik ben zo gespannen voor die sollicitatie, ik denk dat ik van te voren maar een flinke borrel neem!’ Natuurlijk mag je dan best zeggen: ‘Ok, maar neem dan wodka, dat ruiken ze niet…’ (grapje)

Je kunt dan vragen stellen als: Wat zou er mis kunnen gaan? Wat kun je nog meer doen om anders om te gaan met je spanning? Wat heeft eerder voor je gewerkt? Wat zou iemand in jouw situatie doen die geen alcohol mag drinken van zijn geloof?

Volgende week lees je meer over deze vooronderstellingen:

  • Van het verleden kun je leren, de toekomst kun je creëren
  • If it ain’t broke, don’t fix it!
  • Als iets werkt, doe er meer van. Als iets niet werkt, doe iets anders.
  • Ga uit van een groei-mindset.

Stel nu eens dat je in je coaching of begeleiding echt van deze vooronderstellingen zou uitgaan, wat zou dat dan betekenen voor de interactie met je cliënt?

Een reactie op dit blog is altijd welkom en delen is ook fijn!

/0 Reacties/door