Tag Archief van: Coaching

Laatst coachte ik een vrouw met beginnende burn-out klachten. Ik neem je even mee naar het begin van het derde gesprek. Ze vertelt me over een lastig dilemma waar ze mee zit. Ik vraag wat door om haar beter te begrijpen en ze geeft wel antwoord, maar ik merk ook een zekere stroefheid in het gesprek. Terwijl ze vertelt vraag ik me af wat die stroefheid zou kunnen betekenen. Opeens realiseer ik me dat dit dilemma totaal los staat van haar oorspronkelijke coachvraag. Dat is namelijk: ‘rust vinden, nieuwe energie opdoen en leren loskomen van mijn sterke neiging tot pleasen’.

Zodra ze even stil is vraag ik haar of ze eigenlijk wel onze kostbare tijd aan dit dilemma wil besteden en haar antwoord luidt: ‘Nee, liever niet. Ik wil eigenlijk terug naar het oorspronkelijke thema, want hier kom ik zelf wel uit.’ Ik ben blij met haar eerlijkheid. En even later kunnen we zelfs hartelijk lachen om het feit dat ze mij misschien ook wel een beetje aan het pleasen was, door braaf antwoord te geven op de onhandige vragen die ik stelde…

Wat we kunnen leren van effectieve therapeuten

Dit voorbeeld laat mooi zien hoe gemakkelijk er iets mis kan gaan rondom het vinden van de juiste focus in coachgesprekken. Ook Miller en Moyers benadrukken dit in hun prachtige boek Effective psychotherapists. Gelukkig is er al veel kennis over het vinden en behouden van de juiste focus in therapie- en coachgesprekken. In deze blog deel ik mijn belangrijkste inzichten met je. Ook geef ik je enkele praktische tips om een betere, want gedeelde focus te vinden in je coachgesprekken.

Mogelijke situaties rondom het vinden van de juiste focus

Soms is de focus van begin af aan helder. Stel dat jij mensen begeleidt met overgewicht, burn-out klachten of een verslaving. Dan snapt iedereen die bij jou naar binnen stapt, wat de globale focus van het gesprek zal zijn. Natuurlijk kun je dan nog steeds van mening verschillen over de ernst van het probleem, de beste aanpak, het tijdspad en dergelijke, maar de globale richting is helder.

Soms is het echt even zoeken naar de juiste focus, bijvoorbeeld als er meerdere problemen spelen. Of als één probleem meerdere gedragsveranderingen vraagt. De dame uit het voorbeeld hiervoor had beginnende burn-out klachten. We vermoedden beiden een verband met haar perfectionisme en sterke neiging tot pleasen. Ook vond ze heel veel dingen interessant en wilde ze zich graag verder ontwikkelen. Daar kwam bij dat ze zowel een veeleisende baan had als een veeleisende partner. Tenslotte twijfelde ze enorm over het wel of niet invulling geven aan haar kinderwens… Een deel van de tijd zal dus besteed moeten worden aan het maken van keuzes: wat heeft nu prioriteit?

Soms zijn doelen conflicterend. Een nog grotere uitdaging doet zich voor wanneer de doelen van de coach en coachée conflicterend zijn. Een bekend voorbeeld uit de medische context is dat iemand bepaalde gezondheidsklachten heeft die gelinkt zijn aan overmatig alcoholgebruik. De arts ziet dit verband en wil graag het probleem bij de wortel aanpakken. De patiënt wil slechts van de klachten afkomen. Dit vraagt naast medische expertise veel van de gespreksvaardigheden van de arts. Gelukkig worden steeds meer artsen getraind in zaken als Motiverende gespreksvoering en Shared decision making.

Nu de uitdaging helder is geef ik je graag 8 tips om een gedeelde focus te vinden.

Tip 1: Vind de ‘sweet spot’ tussen volgen en sturen

Een mooi oosters gezegde luidt dat een snaar enkel muziek kan voorbrengen onder de juiste spanning. Als hij te strak staat, dan knapt-ie en als hij te slap gespannen is, dan klinkt het nergens naar. Hetzelfde geldt eigenlijk voor het vinden van focus in coachende gesprekken. Als je té sturend of dwingend bent, dan geef je te weinig ruimte aan de autonomie van de coachée. Waarschijnlijk roep je dan alleen maar ‘weerstand’ op.  En als je pech hebt, dan ‘knapt’ jullie relatie zelfs!

Als je daarentegen té volgend bent en ‘met alle winden meewaait’, dan is de kans groot dat het gesprek alle kanten op gaat. Wees dan niet verbaasd als de coachée te weinig nut ervaart en afhaakt (zichtbaar of onzichtbaar). Er blijkt een sweet spot te zijn tussen volgen en sturen. In motiverende gespreksvoering noemen we dat ‘gidsen’, wat inhoudt dat zowel coach als coachée invloed kunnen uitoefenen op de focus van het gesprek.

Tip 2: Zie focussen als een doorgaand, gezamenlijk proces

Uiteraard is het vinden van een gedeelde focus in het begin van een coachtraject extra belangrijk, maar daar stopt het zeker niet. Het leven gaat immers verder tijdens een coachtraject en er kunnen allerlei nieuwe, onverwachte dingen gebeuren op het levenspad van de coachée. Soms vragen die dingen echt even om voorrang, bijvoorbeeld als de emoties hoog oplopen of als er sprake is van een crisis. En soms is een empathische luister reactie van jouw kant voldoende, waarna je terug kunt naar de oorspronkelijke focus. En bij twijfel kun je gewoon even kort overleggen wat er op dat moment om voorrang vraagt. De kunst is dus om regelmatig bij elkaar te checken of de focus nog voor beide partijen ‘klopt’ en om bij te sturen als dit niet het geval is.

Tip 3: Maak de opties visueel met een ‘bubble-sheet’

Een beproefde manier om focus aan te brengen wanneer er veel thema’s spelen is middels een ‘Bubble sheet’. Je ziet hem hieronder. Het fijne hiervan is dat je samen van een afstandje kunt kijken naar wat er allemaal speelt. Afstand geeft overzicht en vervolgens kun je samen een weloverwogen besluit nemen over wat nu voorrang heeft. Tip: zorg dat er altijd wat bubbles leeg blijven zodat je de coachee ruimte kunt geven om zelf met nieuwe thema’s te komen.

Tip 4: Besef dat je soms neutraal moet zijn en soms niet

Wanneer er sprake is van een ongezonde, risicovolle of destructieve leefstijl dan mag je er in principe van uitgaan dat de coachee naar jou toekomt om hierin stappen te maken. Vanuit motiverende gespreksvoering leunen we dan vaak iets meer naar de gezonde kant. Dit doen we door vooral verandertaal te ontlokken.  Toch kunnen zich ook situaties voordoen waarin neutraliteit geboden is. Stel dat bovengenoemde vrouw met burn-out klachten overweegt om de relatie met haar veeleisende partner te beëindigen. Het kan best zijn dat je als coach van binnen een voorkeur voelt voor deze optie, maar uiteindelijk is het een heel persoonlijke keuze die de persoon zelf zal moeten maken. Jij gaat dan dus niet over de inhoud van het besluit, maar je kunt de ander nog steeds helpen om een eigen besluit te nemen.

Tip 5: Besef dat ‘het nemen van een besluit’ een focus op zichzelf kan zijn

Stel dat je spreekt met iemand die twijfelt over wel of niet uiting geven aan een kinderwens. Ook hier is neutraliteit geboden. Hierbij is het de kunst om in gelijke mate aandacht te geven aan beide opties en de antwoorden die je krijgt zo neutraal mogelijk samen te vatten. Je mag er op vertrouwen dat je coachee tijdens het verwoorden van diens overwegingen zelf begint te voelen wat het zwaarst weegt. Wellicht kan waardenonderzoek hier ook helpen om uiteindelijk een besluit te nemen. Maar let op: zorg dan wel dat dit proces gebaseerd is op hun eigen waarden en niet op de jouwe!

Tip 6: Wees bereid om te onderhandelen over de focus als daar een goede reden voor is.

Soms komen coachées met een doel waar je welbeschouwd niet in mee kunt gaan. In ACT maken we bijvoorbeeld onderscheid tussen emotionele doelen en gedragsdoelen. Emotionele doelen zijn – hoe begrijpelijk ook – geen goede doelen om in mee te gaan. Het gedrag dat hopelijk tot die gewenste emotionele toestand zal leiden is wél bruikbaar als doel. Dus als een coachée nogal somber is en zegt ‘ik wil me weer gelukkig voelen’, dan kun je als volgt doorvragen ‘Dat is heel begrijpelijk… en stel dat jij je binnenkort inderdaad weer wat gelukkiger voelt… en ik zou je bijvoorbeeld laten filmen tijdens een goede week… Wat zie ik jou dan allemaal doen?’. Hopelijk komt hierop een antwoord als: ‘Dan zie je me elke dag wandelen en een goede vriendin opzoeken en misschien wel vrijwilligerswerk doen…’.  Laten dit nu net de dingen zijn waarvan de positieve psychologie zegt dat een mens er gelukkiger door wordt…

Tip 7: Benadruk en ondersteun zo veel mogelijk de autonomie van de ander

Of we nu willen of niet: we zullen moeten accepteren dat mensen autonome wezens zijn. Miller en Moyers schrijven hierover: het erkennen van de autonomie is zowel effectief als ‘waarheidsgetrouw’. Wat we ook doen als coach, zorg- of hulpverlener, uiteindelijk bepalen mensen zelf of ze zich open stellen voor onze begeleiding. Het goede nieuws is dat wanneer we bereid zijn om de autonomie van coachées te erkennen, we hier heel veel goodwill en vaak een prettige samenwerking voor terugkrijgen. Een simpele tip hierbij is om dit regelmatig uit te spreken (en het te menen): ‘Wat ik ook zeg, onthoud alsjeblieft dat jij zelf bepaalt wat je ermee doet. Het gaat immers om jouw leven en hoewel ik je het beste gun, jij beslist!’

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Een van mijn favoriete quotes is deze van Carl Rogers:

“The curious paradox is that when I accept myself, just as I am, then I can change.”

En om dan metéén nog maar een beroemde Carl te citeren, Carl Gustav Jung zei ooit:

‘What you resist, persists’.

Als we deze wijsheden vertalen naar coaching, dan zou je kunnen zeggen dat we mensen vooral helpen om zichzelf te accepteren, zodat ze daarna kunnen veranderen (Rogers). En wanneer we ons verzetten tegen de coachée, of die zelfs veroordelen, dan zetten we de dingen juist vast (Jung).

Ik denk dat we ‘Onvoorwaardelijke acceptatie’ pas echt op waarde kunnen schatten als we ook nadenken over het effect van de afwezigheid ervan. In deze blog in de serie ‘Effectieve coaching skills’ onderzoeken we beide kanten van de zaak.

Je mensbeeld maakt zichzelf waar!

In het boek Effective psychotherapists stellen Miller en Moyers dat er grofweg drie mensbeelden bestaan:

  1. De mens is van nature egoïstisch, vijandig, anti-sociaal en destructief
  2. De mens is in principe een onbeschreven blad, waar door genen en opvoeding ‘op geschreven wordt’ en wat dit betreft kun je als mens zowel geluk hebben als pech.
  3. De mens is van nature creatief, constructief en geneigd tot samenwerking. In een ondersteunend klimaat zullen mensen zich ontwikkelen in een positieve en pro sociale richting.

Helaas is géén van deze mensbeelden bewijsbaar, maar gelukkig is er wél bewijs voor het feit dat mensbeelden werken als een Self Fulfilling Prophecy: ze maken zichzelf waar!

Dit is onder andere aangetoond in een onderzoek waarbij ze keken naar het mensbeeld van twee typen managers: zij die geloofden dat hun medewerkers lui, ongemotiveerd en onbetrouwbaar waren versus hen die geloofden dat hun medewerkers van goede wil, creatief en verantwoordelijk waren. Hoe zou jij je gedragen onder elk van deze typen managers? Soortgelijke uitkomsten zie je in onderzoek naar verschillende typen therapeuten.

Kortom: als jij een constructief gesprek wilt met je coachées, dan weet je nu welk mensbeeld daarbij gaat helpen! In dit geweldige boek lees je trouwens nog veel meer over het effect van je eigen mensbeeld.

Weerstand aan en uit zetten

Wist je dat je weerstand bij cliënten of coachées vrij gemakkelijk ‘aan’ en ‘uit’ kunt zetten middels je eigen houding naar hen toe? En dat onvoorwaardelijke acceptatie hierbij een grote rol speelt? De volgende anekdote maakt dit heel duidelijk.

William Miller was nog maar net afgestudeerd als psycholoog toen hij aan het werk ging op een behandelafdeling voor mensen met een alcoholverslaving. Omdat hij enkel theoretische kennis had over verslaving, was hij nieuwsgierig hoe het écht was om alcoholverslaafd te zijn. Hij bedacht: aan wie kan ik dat beter vragen dan aan de verslaafden zelf? In de gesprekken die hij voerde stelde hij zich open en nieuwsgierig op. Zo leerde hij niet alleen veel over verslaving, maar ontdekte hij iets veel belangrijkers: deze mensen dachten veel beter na en waren zich veel bewuster van hun dilemma dan hun behandelaars dachten. Toen hij later hun dossiers bekeek, zag hij een schrijnend contrast tussen zijn eigen positieve beeld van deze mensen en de negatieve etiketten die hun behandelaars aan hen hadden toegekend. NB: dit was in een tijd dat verslaving werd gezien als ‘een persoonlijkheidsstoornis’ en verslaafden als ‘Pathologische leugenaars die lijden aan karakterzwakte’. Het is niet moeilijk te begrijpen dat een dergelijke bejegening vooral leidde tot weerstand en non-coöperatief gedrag.

In retrospectief kunnen we zeggen dat de open, nieuwsgierige en oprecht geïnteresseerde houding van William Miller een groot contrast vormde met wat in die tijd gebruikelijk was. Het legde dan ook de basis voor wat later wereldberoemd zou worden als de methode Motiverende gespreksvoering (Miller en Rollnick, 2012).

Misschien bedenk je nu: ‘Huh? Maar soms moet je mensen toch ook gewoon confronteren met hun gedrag? En inderdaad, onderzoek laat zien dat milde confrontatie kan leiden tot zelfonderzoek en verandering, maar ALLEEN wanneer dit plaatsvindt in de context van een veilige, empathische en accepterende relatie.

Hoe werkt acceptatie in de praktijk?

Een eerste vraag is misschien WAT je moet accepteren? Uiteraard is het niet zo dat je alles maar goed moet vinden! Je mag nog steeds je persoonlijke grens aangeven als een coachée er overheen gaat. Je mag ook je zorg uitspreken als je coachée over risicovol gedrag verwoordt. En je mag of moet zelfs actie ondernemen wanneer je vermoedens hebt van kindermishandeling of het risico op suïcide.

Waar het vooral over gaat is dat je een veilige, oordeelsvrije ruimte creëert waarin de coachée zichzelf kan onderzoeken in dialoog met jou. Een beetje zoals in die beroemde uitspraak van Rumi: “Voorbij goed en kwaad is een veld. Daar wil ik je graag ontmoeten”. Hoewel je het gedrag niet altijd accepteert, accepteer je onvoorwaardelijk de intrinsieke waarde van ieder mens.

Vanuit ACT heb ik trouwens ontdekt dat je daarbij soms vooral je eigen binnenwereld moet accepteren. Immers als je coachée dingen zegt waar je iets van vindt of iets negatiefs bij voelt, dan kan zomaar de neiging ontstaan om daar metéén op te reageren. Dikke kans dat dat nogal oordelend over komt. Op het moment dat je je eigen innerlijke ongemak kunt opmerken en verdragen ben je veel beter in staat om echt te luisteren en je oordeel te parkeren. Ook Miller en Moyers stellen dat de beoefening van mindfulness hierbij heel behulpzaam is. Breinonderzoek laat zelfs zien dat bij regelmatige beoefening hiervan de ‘milde, open aandacht’ zich kan ontwikkelen van ‘state’ (tijdelijke toestand) naar ‘trait’ (duurzame eigenschap). In deze blog vertel ik daar meer over.

Gesprekstechnisch komt deze vierde, effectieve coaching skill vooral neer op het stellen van open, onderzoekende en waarderende vragen afgewisseld met empathische luisterreacties en korte momenten van stilte. Miller en Moyers stellen trouwens dat lange stiltes (zonder empathische luisterreacties) behoorlijk tricky kunnen zijn omdat coachées dan hun ergste angsten en zelfoordelen op die stilte kunnen projecteren. Denk aan gedachten als: ”De coach vindt het vast heel stom wat ik zeg!”.

Samenvattend

Als je als coach een accepterende basishouding hebt (wat niet betekent dat je alles maar goed vindt), dan zal dat weerstand en defensiviteit doen afnemen en samenwerking en constructiviteit doen toenemen. Realiseer je dat onder die basishouding een bepaald mensbeeld ligt dat werkt als een Self Fulfilling Prophecy. Soms is hetgeen je te accepteren vooral je eigen innerlijke ongemak, met name als je een oordeel ervaart over het gedrag van de ander. Het goede nieuws tenslotte: dat verdagen van innerlijk ongemak en het sturen van je aandacht is heel goed te trainen middels ACT en Mindfulness.

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan hier in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Nadat ik van school ben getrapt zwerf ik een tijdje rond in New York. Ik ben zestien en háát nepheid en hypocrisie en als ik om me heen kijk dan zie ik bijna niets anders. Hoewel ik allerlei verschillende mensen ontmoet, voel ik me toch vaak eenzaam en teleurgesteld, omdat ik wanhopig, maar tevergeefs, op zoek ben naar echtheid en oprechte verbinding. Mijn belangrijkste drijfveer is het behouden van de onschuld van kinderen terwijl ik mezelf probeer te beschermen tegen de harde realiteiten van de volwassenheid. Uiteindelijk beland ik in een instelling, waar ik terugkijk op mijn ervaringen van de afgelopen tijd en nadenk over mijn verlangen naar waarachtigheid en oprechte menselijke interacties.

Dit is mijn ultra korte samenvatting van hét boek dat mij het meest is bijgebleven van mijn Engelse leeslijst op de middelbare school: ‘A catcher in the Rye’ van J.D. Salinger. Ik weet dat ik niet de enige fan ben. Hoewel het boek dateert uit 1951 is het nog steeds ongekend populair, met name bij jongvolwassenen. Zouden zij soms in het bijzonder iets hebben met echtheid?

Echtheid en coaching

Misschien vraag je je af wat dit te maken heeft met coaching? Welnu, je kunt erop rekenen dat vrijwel elke coachée het zelfde verlangen heeft als Holden Caulfield. In feite zijn we allemaal op zoek naar echtheid en oprechte verbinding, niet waar? En in de kwetsbare positie van coachée wil je weten of je je coach kunt vertrouwen. Ik geloof dat we allemaal antennes hebben om aan te voelen of iemand ‘echt’ is en ik vermoed dat dit een evolutionair ontwikkeld vermogen is. Iemand die niet ‘echt’ is kon vroeger immers zo maar een gevaarlijke bedrieger zijn of lid van een vijandelijke stam. Daarnaast leven we in een tijd waarin écht’ en ‘nep’ steeds lastiger van elkaar te onderscheiden zijn, denk aan: fake news, insta-filters en ‘kunstmatige’ intelligentie.

Vertaald naar coaching roept dit vast allerlei vragen op, zoals:

  • Wat betekent dat eigenlijk: ‘echt’ zijn als coach?
  • Moet je dan alles zeggen wat je voelt en denkt?
  • En wat als je een oordeel over je coachée hebt of iets negatiefs ervaart?

Hieronder zal ik deze vragen beantwoorden en daarbij put ik uit het boek ‘Effective Psychotherapists‘ van William R. Miller en Theresa B. Moyers. Eerder schreef ik een blog over ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’ en daarin vind je een beknopte samenvatting van dit boek.

Weten wat er in je omgaat tijdens het coachen

Volgens Miller en Moyers is het allereerst essentieel dat je opmerkzaam kunt zijn van het effect van de coachée op jou in real time tijdens de sessie. Het beoefenen van mindfulness kan hierbij enorm behulpzaam zijn. Ook blijkt er een positieve relatie te zijn tussen acceptatie van jezelf en van anderen. Het omgekeerde geldt ook: wanneer we dingen van onszelf niet accepteren bestaat er altijd het risico op projectie. Hierbij schrijven we aan anderen toe wat we in onszelf onderdrukken. Een catchy engels gezegde hierover is: If you spot it, you got it!

Ten tweede is het belangrijk om te voorkomen dat je jezelf anders voordoet dan je bent. En wat je ook deelt over je innerlijke ervaring, doe dat altijd in het teken van de andere effectieve coachingskills, zoals empathie, acceptatie en waardering.

Gepaste zelfonthulling

Is het nu wel of niet oké om dingen over jezelf te vertellen? Het blijkt dat coaches hier onderling sterk in kunnen verschillen. Sommige coaches vertellen vrijwel niets over zichzelf en anderen zijn heel open. Welnu, de laatste groep heeft het onderzoek aan hun kant: de onderzoekers Hill, Knox en Pinto-Coelho stellen dat zelfonthulling een duidelijk verband heeft met een goede therapeutische relatie en betere uitkomsten. Wel is van belang dat zij zich daarbij houden aan onderstaande tips:

  1. Zelfonthulling zou een terughoudende en bewuste keuze van de coach moeten zijn en niet een automatisch of associatief spuien van persoonlijke info.
  2. Zelfonthulling werkt het beste als je daarmee je gedeelde menselijkheid laat zien. Dit is overigens iets dat in ACT min of meer vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld als het gaat over het hebben van lastige gedachten en gevoelens. Die hebben we immers allemaal.
  3. Zelfonthulling is het meest gepast als je vooraf inschat dat je coachée hierbij gebaat is. Vervolgens dien je zorgvuldig op te merken hoe je coachée hierop reageert, zodat je in kunt schatten of het inderdaad behulpzaam is. Uiteraard kun je dit ook vragen aan je coachee.
  4. Voel je zeker niet verplicht om alles te vertellen wat je voelt, ervaart of denkt. Dat is niet wenselijk en kan onnodig pijnlijk of zelfs schadelijk zijn.
  5. En met de laatste tip komen we terug bij Holden Caulfield: de afwezigheid van ‘phoniness’ (nepheid; onoprechtheid) is misschien nog wel belangrijker dan de aanwezigheid van ‘genuineness’ (echtheid; oprechtheid).

Hoe om te gaan met negatieve gevoelens jegens je coachées?

Zolang je vooral waardering en ‘professionele liefde’ voor je coachée voelt is het relatief makkelijk om ‘echt’ te zijn. Maar stel dat je in een gedwongen kader werkt, zoals bij de reclassering, de jeugdbescherming of elders, dan is het bijna onvermijdelijk dat je ook wel eens negatieve emoties ervaart of een oordeel hebt over de ander. Zelf heb ik dat onder andere ervaren bij mensen die nogal gewetenloos, extreem dominant of narcistisch gedrag vertoonden.

Voor dit soort situaties stellen Miller en Moyers het volgende: om hier wijs te kunnen handelen is een noodzakelijke, eerste stap dat je je negatieve emoties en oordelen herkent en accepteert. En de beoefening van mindfulness helpt hier bij. Zelf gebruik ik hier vaak een metafoor van een koelkast: als je je oordelen (of emoties) onderdrukt worden ze vaak alleen maar sterker, dus dat werkt niet. En wellicht zit er ook ervaringswijsheid in je oordeel. Maar omdat hij nu niet van pas komt, kun je hem als het ware in een koelkast plaatsen. Daar blijft hij goed en kun je hem er altijd weer uithalen op het moment dat hij wel van pas komt.

Tenslotte raden Miller en Moyers voor dat soort momenten (of ter voorbereiding van een lastig gesprek) deze 2 vragen aan:

  1. Hebben mijn negatieve gevoelens en/of oordelen iets te maken met mijn eigen geschiedenis, persoonlijkheid of waarden? Zo ja, realiseer je dan dat ze wellicht meer over jouzelf zeggen dan over de ander.
  2. Is de kans groot dat andere mensen hetzelfde zullen ervaren als ik wanneer ze met deze persoon omgaan? Zo ja, dan is het wellicht nuttige informatie die ik mee kan nemen in mijn gesprekken (en uiteraard nog steeds in een sfeer van empathie, mildheid en waardering).

Ter afronding voeg ik nog twee eigen inzichten toe:

Ik heb gemerkt dat de beoefening van zelfcompassie mij enorm helpt om echter en compassievoller aanwezig te zijn bij mijn coachées. Want hoe meer ik van mezelf kan accepteren en omarmen, des te meer ik die houding ook kan aanbieden aan mijn coachées.

En het zal je wellicht verbazen, maar ook in de provocatieve benadering komt opvallend veel echtheid voor. Ik vermoed dat dit komt doordat je in die stijl relatief veel van jezelf laat zien. Bovendien leer je door de speelse kant ervan elkaar écht kennen. Denk maar aan het spelen van een bordspel met familie of vrienden…

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Heb jij weleens een compliment ontvangen waardoor je iets nieuws leerde over jezelf? Bijvoorbeeld dat wat voor jou heel normaal is, voor een ander speciaal of bijzonder is?

Of misschien was jij wel diegene die oog had voor een bijzondere kwaliteit bij de ander? Wellicht zag je vervolgens dat die ander ging stralen of dat het gesprek een andere, meer productieve wending kreeg?

In beide gevallen heb je de kracht ervaren van een waarderende basishouding.

In het kader van ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’ ga ik daar in deze blog dieper op in. Ik neem je eerst mee langs een aantal valkuilen die ik vaak tegenkom en vervolgens kijken we naar de Waarom, Wat, Hoe en Wanneer van ‘waardering in coaching en begeleiding’. De bron van onderstaande is mijn eigen ervaring plus de kennis die ik opdeed in Motiverende gespreksvoering en Oplossingsgericht coachen.

Enkele valkuilen

Ook al is onze intentie nog zo positief, toch kunnen we bij het tonen van waardering dingen doen die niet zo goed werken. Ik noem er enkele:

Iets zeggen wat je niet meent: ik geloof dat veel mensen (en zeker zij die veel ellende hebben meegemaakt) een soort antennes hebben ontwikkeld voor onechtheid.  Als je dus dingen zegt die je niet echt meent, dan zet je – onbedoeld – de relatie op het spel. Dit is m.i. onnodig en zonde!

Schieten op alles wat beweegt: als je héél veel complimentjes geeft – bijna als een automatische reflex – dan verliezen ze hun waarde en ook dat is jammer.

De uitdaging verkeerd inschatten: als je iemand waardering geeft voor iets wat al lang geen uitdaging meer is, dan wordt het onbedoeld een soort belediging. Stel je maar voor dat een kind dat al  staartdelingen beheerst een groot compliment krijgt voor een simpele optelsom.

Te snel je waardering uitspreken: als je metéén heel positief reageert terwijl er nog meer interessants te vertellen valt, dan sla je te vroeg het gesprek dood. Soms kun je beter nog even wachten of eerst wat meer doorvragen.

Hele algemene termen gebruiken: Wie als coach of begeleider vaak dingen zegt als: ‘Goed zo!’ en ‘Lekker bezig!’, die laat kansen liggen. Het klinkt natuurlijk wel gezellig, maar voor de ontvanger is wellicht helemaal niet helder wat er precies zo goed is, omdat elke situatie vele aspecten heeft. Zeker jongeren of mensen met een LVB kunnen dan onnodig met vragen achterblijven.

Hoe moet het dan wel?

Laten we nu dan eens kijken naar hoe het beter kan. Dat doe ik door stil te staan bij de Waarom, Wat, Wanneer en Hoe van waardering.

Waarom zou je waardering tonen?

Allereerst komt het de relatie en psychologische veiligheid ten goede. Een prachtige quote die dit onderbouwt komt van de Joodse onderwijs-professor Reuven Feuerstein: ‘Only if you are prepared to look at someone’s strengths, you can touch their weaknesses’. Daarnaast zorgt waardering ervoor dat coachées zich bewuster worden van hun sterke kanten en deze dus gerichter kunnen inzetten bij het bereiken van hun eigen doelen.

Wat kun je zoal waarderen?

In principe kun je alles waarderen ‘wat werkt’. Of preciezer:  Wat werkt voor jouzelf, de ander of beiden en in de gewenste richting. En natuurlijk hangt dit ook af van de context. In een onderwijs-context kun je dus alles waarderen / bekrachtigen wat bijdraagt aan ‘leren’. Denk aan dingen als: inzet tonen, moeite doen, fouten durven maken, openstaan voor feedback, volhouden, de kunst afkijken, om hulp vragen, samenwerken, etc. Merk op dat je hierbij dus vooral gedrag bekrachtigt en niet zo zeer persoonskenmerken als slim, creatief, doorzetter, etc. Een reden hiervoor is dat iemand effectief gedrag kan herhalen, waardoor dit meer bekrachtigend werkt.

Hoe kun je het beste waardering tonen?

Net zoals bij ‘accurate empathy’ is het bij waardering de kunst om precies te zijn, om de eenvoudige reden dat coachées er dan veel meer van leren. Als je nu tegen mij zou zeggen: ‘wat een leuke blog!’, dan vind ik dat wel fijn, maar ik weet nog steeds niet waarom hij voor jou zo leuk is. Ik zou veel meer leren van een compliment als: ‘Door jouw blog ben ik me bewuster geworden van mijn valkuilen én weet ik hoe ik waardering effectiever kan inzetten. En de lengte was trouwens ook precies goed.’ Nu kom ik dingen te weten die ik vaker kan doen.

Verder kun je waardering direct/stellend brengen (Wat moedig van je dat..), maar ook indirect/vragend (Hoe is het je gelukt om… ?). Het voordeel van de vragende manier is dat je iemand veel meer aan het denken zet.

En bij gestuurde coachées kan het goed werken om te contrasteren: ‘Wat goed dat je toch gekomen bent. Een ander had zich misschien ziek gemeld, maar jij bent hier toch maar mooi… Dus vertel eens, hoe kunnen we zorgen dat dit voor jou een nuttig gesprek wordt?’

Wanneer kun je het beste waardering tonen?

In principe kun je altijd waardering tonen en een mooie aanleiding is als je opmerkt dat iemand zichzelf heeft overwonnen of een significante stap in diens ontwikkeling heeft gezet. Toch zijn er ook situaties waarin je wat voorzichtiger mag zijn. In het reclasseringsveld heb ik gemerkt dat sommige mensen zich gingen verdedigen als ik oprechte waardering toonde. Ik vermoed dat zij dit deden omdat ze dit totaal niet gewend waren en daardoor de waardering wantrouwden of niet herkenden als zodanig. Als je dit tegenkomt, wees dan iets terughoudender. Bouw het rustig op en geef vooral indirecte complimenten.

Andersom komt het ook voor dat iemand voortdurend naar complimenten aan het vissen is en ze bijna ‘afdwingt’. In dat geval kan het een optie zijn om dit respectvol te benoemen en samen te onderzoeken waarom die externe bevestiging zo belangrijk is en of dit wellicht ook voor een deel van de persoon zelf kan komen.

Tot zover mijn gedachten hierover. Samenvattend: wees niet te zuinig met waardering, maar breng het zo dat de ontvanger er iets van leert en/of het effectieve gedrag vaker kan doen. Eneh… vergeet niet om je zelf regelmatig een welgemeend compliment te geven, bijvoorbeeld na elke werkdag!

Wil je nog meer concrete tips voor het geven van complimenten? Kijk dan eens hier.

Inspiratie en trainingsaanbod

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

‘Ik durf het bijna niet te vertellen, maar mijn dochter van 17 werkt in de horeca en heeft laatst dus alle tip die ze kreeg in haar eigen zak gestoken! Ja, ok, ze had na 6 weken nog steeds geen loon ontvangen, maar toch… Dit is gewoon diefstal… Ik vind dat zó erg!’

Zo begon een coachee laatst haar verhaal. Hoe zou jij reageren?

Verderop lees je hoe ik reageerde, maar eerst even wat context. Eerder schreef ik een blog over ‘De 8 dingen die goede coaches wel doen en ‘slechte’ coaches niet’. Ik liet me daarvoor inspireren door het boek ‘Effective Therapists‘ van William R. Miller en Theresa B. Moyers. Zij spitten ruim 70 jaar onderzoek naar effectiviteit in therapie door en ontdekten dat er 8 kenmerken zijn die effectieve therapeuten onderscheiden van niet zo effectieve – ongeacht de methode die zij gebruiken. Het goede nieuws is dat deze kenmerken voor een belangrijk deel trainbare vaardigheden zijn, zeker als iemand daartoe gemotiveerd is. Omdat ik dit zulke fascinerende én hoopgevende kennis vind heb ik besloten om over elke van deze kenmerken een aparte blog te schrijven. Deze gaat dus over vaardigheid #1: Empathisch luisteren.

Accurate empathy

Deze eerste vaardigheid is ooit al beschreven door Carl Rogers en hij noemde het ‘accurate empathy’. Het gaat er dus om dat je je inleeft in je coachee, maar dan liefst wel een beetje ‘raak’. Dat gaat dus verder dan uitspraken zoals: ‘Ik begrijp het’, ‘Ik hoor je’, of: ‘oh, wat vervelend’. Dat is misschien wel goed bedoeld, maar het is niet erg accuraat. Het zijn immers makkelijke zinnetjes die iedereen kan zeggen, óók als je er helemaal niks van begrijpt.

Vier manieren om accurate empathie te tonen.

Nu kun je als coach of therapeut accurate empathie grofweg op vier manieren tot uiting brengen. Je kunt:

  1. Allereerst een warme en informele sfeer creëren, waarin mensen zich vrij voelen om hun gedachten en gevoelens te delen. Dit kan je bereiken door een open houding aan te nemen, oordeelsvrij te luisteren en ook non-verbaal je betrokkenheid te tonen (oogcontact, mimiek, lichaamshouding, stemgebruik).
  1. Open vragen stellen vanuit een oordeelsvrije, onderzoekende houding. Misschien vraag je het niet letterlijk, maar in je achterhoofd klinken vragen als: ‘Hoe is het om jou te zijn?’ ‘Hoe ervaar jij je dagelijkse leven / de situatie waarover je spreekt?’ ‘Hoe ziet de wereld eruit door jouw ogen?’
  1. Reflectief luisteren, zoals ik eerder beschreef in deze blog. In het kort komt het neer op het geven van mini-samenvattingen waarbij je soms dicht bij de taal van de coachee blijft, maar soms ook gist naar de diepere betekenis. Je luistert dan als het ware ‘tussen de regels door’ naar dieper liggende emoties, zorgen, waarden, verlangens, etc. Hieronder geef ik zo een korte demo.
  1. Valideren van de ervaringen (emoties en belevingen) van de coachee. Dit kan met korte zinnen zoals: ‘Het is heel begrijpelijk dat je [iets moeilijks] zo ervaart’, ‘Dat hoor ik vaker. Ik denk dat heel veel mensen dat zo beleven’, ‘Dat moet heel zwaar zijn… als ik in jouw schoenen stond zou ik waarschijnlijk óók…’ Eigenlijk zeg je met dit soort statements: ‘Je hoeft je nergens voor te schamen of je alleen te voelen, want dit hebben heel veel mensen’. Omdat we sociale dieren zijn die ‘er bij willen horen’ zou het mij niks verbazen als dit soort uitspreken letterlijk iemands zenuwstelsel tot rust brengen.

Voorbeeld van een gesprekje

Hieronder zie je een voorbeeld van een kort coachgesprekje waarin overwegend gebruik wordt gemaakt van accurate empathie in de vorm van reflectief luisteren:

Coachee: Ik durf het bijna niet te vertellen, maar mijn dochter van 17 werkt in de horeca en heeft laatst dus alle tip die ze kreeg in haar eigen zak gestoken! Ja, ok, ze had na 6 weken nog steeds geen loon ontvangen, maar toch… Dit is gewoon diefstal… Ik vind dat zó erg!

Coach: Het klinkt alsof je je schaamt voor wat je dochter deed… [reflectie van de emotie]

Coachee: Ja, dat is ook zo!

Coach: Want het druist in tegen waar jij voor staat… [Reflectie van de inhoud of reden]

Coachee: Ja, precies, ik vind dat echt niet oké!

Coach: Hmm…  zo te horen is integriteit heel belangrijk voor je… [Reflectie van een waarde]

Coachee: Ja, dat klopt! En dat mijn kind dan niet integer handelt… dat vind ik zó erg! Dan denk ik echt: waar hebben wij als ouders een afslag gemist?

Coach: Dat klinkt heel definitief… bijna alsof de opvoeding nu min of meer mislukt is… [Set-up voor een herkadering]

Coachee: Hmm… ja… zo voelde dat wel ja…

Coach: Ja… terwijl je net zo goed kunt zeggen dat die opvoeding nog steeds gaande is… en dat je haar door dit te bespreken juist aan het opvoeden bent… [herkadering]

Coachee: Hmm… ja, dat is óók zo… we hebben er inderdaad goed over gesproken. En ze heeft beloofd dat ze dit niet meer zou doen…. Maar ik blijf dus maar als een stresskip aan haar hoofd zeuren hierover…

Coach: En dat is niet wat je wilt… [de zin afmaken]

Coachee: Nee, want ik ben wel heel blij dat ze het aan ons heeft verteld. Als ik zo blijf zeuren, dan vertelt ze het een volgende keer misschien wel niet… Misschien moet ik haar dat óók vertellen… Hoe blij ik ben dat ze het met ons heeft gedeeld.

Coach: Dat zal ze vast fijn vinden… [Bevestiging]

Kortom: wil je dat je coachees zich veilig voelen om met jou hun zielenroerselen te delen, zorg dan voor accurate empathie door een warme, informele sfeer te creëren, open vragen te stellen, reflectief te luisteren en hun emoties te valideren.

Tot zover Effectieve coachvaardigheid # 1… Stay tuned voor de overige 7!

Zin om ook te leren motiveren als een pro?

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Aanstaande donderdag is het 5 mei en dus bevrijdingsdag.
Een belangrijke en mooie dag, wat mij betreft.

Misschien nu wel meer dan ooit.

En toch…

Net zoals je niet hoeft te wachten op 1 januari om je iets voor te nemen, hoef je niet te wachten op 5 mei om voor bevrijding te gaan.
Je kunt immers elke dag voor bevrijding gaan. Bevrijding van wat vraag je je misschien af?

Wat dacht je van bevrijding van de interne strijd die we allemaal kennen: de dialoog tussen niet-helpende en helpende gedachten. Tussen zelfkritiek en zelfacceptatie. Tussen cynisme en idealisme.

In ACT vergelijken we dat met een schaakspel, waarbij de ene ‘stem’ door de zwarte stenen en de andere ‘stem’ door de witte stenen wordt verbeeld (Of andersom – dat doet er echt niet toe.)

Waar het hier om gaat is dat wij mensen behoorlijk druk kunnen zijn met ‘schaken’ de hele dag. En vaak doen we dat in de hoop dat één van beide kleuren ‘wint’ – de kleur waar jij je het meest mee identificeert. Maar wat als jij niet de witte stenen bent? En ook niet de zwarte? Wat als jij het schaakbord bent? De context waarbinnen het hele spel zich afspeelt? Zonder dat JIJ je daarmee hoeft te bemoeien?

De officiële term voor dit proces is Zelf-als-context en in ons boek noemen Jaan en ik dit ‘een ruime en flexibele zelfbeleving.

Helaas is deze manier van in het leven staan niet zo makkelijk ‘vast te pakken’. Maar soms kom je een lied of gedicht tegen waarin het perfect wordt verwoord. Zoals deze van Juan Ramón Jiménez, Yo no soy yo:

Ik ben niet ik
Ik ben degene
die ongezien naast mij loopt
die ik soms bezoek
en die ik vaak vergeet
degene die rustig zwijgt als ik spreek
die zachtmoedig vergeeft als ik haat
die rondzwerft daar waar ik niet ga
die rechtop blijft als ik sterf.

Mooi verwoord, niet waar?
En misschien vraag je je af wat je hier aan hebt? Of wat je ermee kunt?

Weet je, dit gaat veel meer over ‘zijn’ dan over ‘doen’.
En het enige dat jij hoeft te ‘doen’ is opmerken: ‘aha, daar heb je dat schaakspel weer’. En jezelf te herinneren: ‘Ok, prima, dat is wat mijn verstand nu eenmaal doet… Thanks mind! En dan ga ‘ik’ nu verder met mijn leven en DOEN wat er voor mij toe doet.’

Vind je dit gedachtegoed interessant?

Overweeg dan eens onze cursus ACT. Daarin leer je niet alleen je zelf bevrijden, maar ook je coachées…

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Heb je het item van Arjen Lubach over coaches al gezien?

Hij begint met de constatering dat sinds 2013 het aantal coaches in Nederland ruim is verdubbeld (tot bijna 100.000) en het aantal leefstijlcoaches zelfs vertienvoudigd (tot ruim 5000).

Ook snijdt hij een aantal zaken aan die mij al langer zorgen baren en waar ik me soms zelfs boos over maak. Ik noem er enkele:

  • BN’ers die opeens gaan coachen terwijl hun eigen gedrag varieert van discutabel tot gewoonweg strafbaar. Ooit nam ik een kijkje in zo’n community en het werd al snel duidelijk dat de dominante boodschap was: ‘Doe wat ik doe en jij wordt óók zo succesvol!’ Als je iets van coaching weet, dan snap je dat dit helaas te simpel is.
  • Quasi-spirituele coaches die dingen claimen die niet alleen niet kloppen, maar zelfs schadelijk kunnen zijn. Zoals dat je ‘alles kunt aantrekken als je maar je gedachten afstemt op de juiste frequentie’. (Waarom dit schadelijk kan zijn lees je in een volgende maandag-mail)
  • Briljante comedian als Lubach is, steekt hij de draak met ‘Coaches die coaches opleiden die zelf óók weer coaches opleiden…’ Ook laat hij een driedaagse ‘opleiding’ tot coach zien die de schijn wekt dat je daarna een volleerd coach zult zijn.

Misschien vraag jij je ook wel af hoe je in coachland het kaf van het koren kunt scheiden?

Als je het mij vraagt, dan zeg ik ‘check even de volgende drie vragen’:

  1. Zijn de coachmethoden die je overweegt grondig wetenschappelijk onderbouwd? Of is het meer populaire pseudo-psychologie vermengd met quantum-fysica-quotes?
  2. Is of zijn de personen achter deze coachpraktijk / dit opleidingscentrum gewone mensen met passie voor het coaching vak of een soort glamoureuze supersterren die je gouden bergen beloven?
  3. Als je met deze persoon / dit centrum in zee gaat, groei je dan in onafhankelijkheid en zelfvertrouwen? Of groeit vooral de bankrekening van de oprichter en wordt jij steeds afhankelijker en onzekerder?

Ad 1: Zowel bij Motiverende gespreksvoering, Oplossingsgericht coachen als bij ACT zie je heel duidelijk die wetenschappelijke onderbouwing. En dat blijkt niet uit één of twee dubieus opgezette onderzoeken, maar uit minimaal dertig jaar serieus wetenschappelijk onderzoek.

Onthoud alsjeblieft dat marketing en coaching twee héél verschillende disciplines zijn

Ik ken waanzinnig goede coaches & therapeuten die slecht zijn in marketing én andersom…

Begrijp me goed: ik heb zelf ook niet alle wijsheid in pacht en ben verre van perfect als mens of als coach. Maar ik ondervind wel steeds meer bevestiging dat de evidence-based weg die ik ben ingeslagen voor mij en onze deelnemers klopt en dat ik daar de komende jaren nóg meer op wil gaan focussen.

Onlangs werd ik geïnterviewd door Ruben Klerkx, de oprichter van de Creator Company. Met keigoede vragen laat hij me in een uur vertellen over misstanden in de coaching wereld en wat ACT en andere evidence-based benaderingen daar tegenover kunnen stellen. Dat interview vind je hier:

Hoe denk jij hierover?

Ik vind het bijna altijd verfrissend als iemand een andere visie heeft dan ik, dus ik lees graag hoe jij hierover denkt.

En mocht je in een groep gelijkgestemden je (verder) willen bekwamen in een van de mooiste vakken die er zijn – dat van coach – overweeg dan eens deelname aan onze Jaartraining Coachen 3.0

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Onlangs was ik op de Dag van de Coach…  Heerlijk weer een dagje opladen met nieuwe energie en inspiratie op coachgebied!

Er waren een paar honderd mensen, dus de kans dat je er niet bij was is groot.

Daarom praat ik je graag even bij over de 4 lezingen die de meeste indruk op mij maakten.

Hieronder lees je de essentie (volgens mij) van het verhaal van: Professor Lidewey van de Sluis, Enthousiasme-goeroe Rijn Vogelaar, Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman en de onschuldig in Marokko veroordeelde Joseph Oubelkas. Joseph kreeg een staande ovatie van minuten en daarna stond men rijen dik bij zijn boekenstand…

Lidewey van der Sluis: We hebben elkaar nodig om te floreren!

Wist je dat Vincent van Gogh tijdens zijn leven slechts één werk heeft verkocht?

Het is nu bijna niet voor te stellen, maar tijdens zijn leven heeft hij nauwelijks erkenning ontvangen. Zou het mogelijk zijn dat ook op de hedendaagse werkvloer veel mensen niet gezien worden in hun inzet, kwaliteiten en goede intenties? Ben jij daar eigenlijk zelf wel altijd in gezien? Prof. Lidewey van de Sluis denkt van niet.

Volgens van de Sluis hebben we elkaar nodig om te kunnen floreren. Het is de kunst om in organisaties elkaars kwaliteiten te zien en in het juiste licht te plaatsen zodat anderen het ook kunnen zien.

Zoals een plant zonlicht nodig heeft om te kunnen bloeien, zo hebben mensen menslicht nodig om te kunnen floreren.

En coaches kunnen hieraan een grote bijdrage leveren. Helaas werkt het ook de andere kant op: als we mensen in een negatief licht plaatsen zullen zij niet floreren, maar juist wegkwijnen.

Coach driehoek van de toekomstNu zijn er volgens Lidewey drie zaken nodig om de vonk in mensen te laten ontvlammen en als verhelderende metafoor gebruikt zij de ‘fire-triangle’. Om een vuur te ontsteken heb je immers zuurstof, hitte en brandstof nodig. Veel coaches richten zich al op de brandstof van mensen: hun kwaliteiten, kennis en kunde. Voor de hitte is volgens Lidewey vaak minder aandacht: de attitude, het enthousiasme, de passie. Nog minder aandacht krijgt de zuurstof: de omgeving, ademruimte, een klimaat waarbinnen mensen tot hun recht komen.

Volgens Lidewey zou dit model zou weleens de  ‘coach-driehoek van de toekomst’ kunnen worden.

Persoonlijk denk ik bij haar visie meteen aan oplossingsgerichte gespreksvoering, met name  als het gaat om mensen in een positief menslicht zetten. Ik ken geen methode die zo sterk focust op: wat is er al, wat kun je al, wat werkt er al en… hoe lukt je dat?

Alsof het zo gepland was had de spreker na haar, Rijn Vogelaar, een sterk verhaal over de hitte van menselijk enthousiasme binnen organisaties. En organisatie-adviseur Mathieu Weggeman hield een gloedvol betoog over de zuurstof, oftewel een omgeving waarbinnen mensen kunnen floreren. Je leest hun boeiende visies hieronder.

Rijn Vogelaar: De kracht van enthousiasme

Toen Rijn Vogelaar op de Middelbare school zat was hij geboeid door poëzie en experimenteerde hij graag met verschillende dichtvormen. Helaas was hij ook dyslectisch, dus veel van zijn dichten rammelden aan alle kanten. Zijn docent Nederlands had alle reden om zijn gedichten af te branden, zo zegt Rijn zelf. Alleen deed hij dit niet. Hij zag een talent in Rijn en bleef hem aanmoedigen, zelfs tot ver na de middelbare school tijd. Later won hij verschillende prijzen en stond als podiumdichter op vele festivals.

Op de dag van de coach opende hij zijn verhaal dan ook met een prachtig gedicht genaamd: ‘Als jij het water was…’

Je zou zeggen dat in de positieve psychologie al veel onderzoek is gedaan naar enthousiasme. Gek genoeg is dit (nog) niet zo. Daarom besloot Rijn er zelf een boek over te schrijven waarbij hij zich liet inspireren door een eigen passie: muziek. Als je naar succesvolle bands kijkt dan zie je dat er altijd drie elementen zijn waardoor zij floreren: Flame, Flow en Flood. De flame staat voor passie en bezieling, de flow voor het presteren van een band als één organisme waarbij iedereen zijn rol speelt en eigen talenten benut en de flood is de overvloedige energie en erkenning door het publiek.

Ter illustratie van deze drie principes laat hij ons deze clip zien:

 

Punt gemaakt, Rijn!

Organisaties kunnen volgens Rijn veel leren van succesvolle bands door vragen te beantwoorden zoals:

Flame: Hoe ontsteek je het vuur van enthousiasme in je medewerkers? Hoe zorg je dat ze gaan voor hun product of dienst?

Flow: Hoe zet je je medewerkers in? Laat je een geboren drummer gitaar spelen? Laat je de bassist zingen? Kortom: Hoe zorg je dat je medewerkers in een flow komen?

Flood: Hoe zorg je voor overvloed? Aan wie vraag je bijvoorbeeld feedback? Aan je fans of je ontevreden klanten? Wat je aandacht geeft groeit!

Als laatste tip noemt hij: als mensen niet meer zo enthousiast in het leven staan, vraag dan waar ze vroeger enthousiast over waren en je ziet ter plekke een gedaante-verandering: gezichten lichten op, ruggen worden recht en ogen gaan weer stralen…

En dit is ook een aanrader voor op feestjes, aldus (de ietwat verlegen) Rijn Vogelaar

Mathieu Weggeman: Vakmensen die niet vertrouwd worden floreren niet!

Er liep eens een man in Stockholm bijna onder een auto omdat hij druk was met het checken van zijn Instagram-feed. ‘Ik was echt bijna aangereden, omdat ik naar kattenplaatjes, foodporn en selfies van vrienden keek’, aldus de 29-jarige Zweed. Hij vertelde het aan zijn collega en beste vriend en samen bedachten ze een oplossing voor dit probleem: ze besloten zelf een paar verkeersborden te laten maken en die op te hangen. Op het driehoekige bord zie je een man en een vrouw die lopend naar hun telefoonscherm staren.

Het nieuwe en originele bord werd gespot door een blogger en vervolgens begonnen Zweedse media erover te schrijven. Toen tweette de Zweedse metrodienst dat ze ook wel van die borden in de metrostations zouden willen. Mensen kijken tijdens het instappen naar hun telefoon, schreef de dienst, metrobestuurders zijn bang dat ze net een verkeerde stap zetten. Later tweette zelfs de politie dat ze het een cool plan vonden!

En toen liet de gemeente van zich horen. Een goed idee, maar ze moesten de borden wel verwijderen. Anders zou iedereen – zomaar – overal borden kunnen ophangen, aldus de gemeente, en dat kan natuurlijk niet…

Met dit verhaal illustreerde Prof. Weggeman zijn punt en volgens hem doet dit zelfde fenomeen zich voor in heel veel organisaties.

Een van de vragen die hij ons stelde, was: Wat is een professional?

Volgens hem is dat iemand die liefde heeft voor zijn vak. Iemand die de inhoud van zijn werk belangrijker vindt dan geld of aanzien. En vooral: iemand die een betekenisvolle bijdrage wil leveren. Dat kan dus net zo goed een serveerster zijn als een hartchirurg. Volgens Mathieu geldt deze definitie doorgaans voor verreweg het grootste deel van het personeel: 80% wil en kan zonder meer de bijdrage leveren die gevraagd wordt. Helaas is er vaak zo’n 15% die het niet (meer) kan. En slechts 5% wil het niet – om welke reden dan ook.

Waar gaat het nu vaak mis in organisaties?

Als je 100 % van je personeel onderwerpt aan alle regels en procedures van ‘Planning en Control’ dan doe je feitelijk 95% van je personeel te kort, want ‘vakmensen die niet vertrouwd worden floreren niet’. Mathieu’s advies aan managers en leidinggevenden anno 2017 luidt dan ook:

Durf te differentiëren!

Richt je ‘planning en control’ op die 5% die niet wil of lijkt te willen.

Zorg dat de 15% wordt bijgeschoold of op een beter passende plek komt.

En geef de overige 80% …. [tromgeroffel] ……. Vertrouwen (met een hoofdletter).

Een ander, maar gerelateerd advies: Creëer betekenis door op zoek te gaan naar de ‘shared values’ tussen je mensen en je organisatie en durf te vertrouwen op de inzet, wijsheid en goede intenties van deze groep en je krijgt van hen de inzet van je dromen.

Is dit makkelijk voor managers en leidinggevenden? Net zo makkelijk als het uitzwaaien van je dochter van 16 die voor het eerst gaat stappen…  Loslaten is een kunst en daar ligt dus een schone taak voor ons coaches, aldus Mathieu Weggeman.

Dat ben ik van harte met hem eens en als er één methode is die mensen leert om los te laten dan is dat wel ACT (acceptance en commitment training). Overigens gaat het vaak meer om toelaten van ongemakkelijke gevoelens, maar dat terzijde.

Joseph Oubelkas: 1637 dagen onschuldig in een Marokkaanse gevangenis…

De uitswinger van de dag was Joseph Oubelkas, een sympathieke, Marokkaans-Nederlandse man met een even bizar als inspirerend levensverhaal.

Stel je even voor: je bent 23, ziet er goed uit, informatica-diploma op zak en je start je eigen IT-bedrijf in een gunstige tijd. De zaken gaan goed en je wordt door een groot Marokkaans bedrijf gevraagd om daar een project te doen. Aangezien je goed Frans spreekt en van avontuur houdt neem je de opdracht aan en zowaar: een jaar lang werk je met veel plezier één week in de maand in Marokko.

Dan gebeurt er iets onverwachts: op het bedrijfsterrein wordt een busje met 800 kg marihuana gevonden en omdat jij er gelikt uitziet en uit Nederland komt ben je verdacht. Je beland in een cel, waar je verzekerd wordt dat alles goed komt. Maar niet heus. Enkele weken later valt het oordeel: 10 jaar celstraf in een van de ergste gevangenissen van de wereld: zelf het ‘toilet’ (niet meer dan een gat in de grond) doet ’s nachts dienst als slaapkamer voor de overvolle cel.

Uiteindelijk zit Joseph 4,5 jaar vast en de grote vraag is natuurlijk: hoe overleef je zoiets? Dankzij de 400 brieven van zijn lieve en wijze moeder ziet Joseph in dat hij er zelf iets van moet zien te maken. Nadat hij van de aardschok bekomen is begint hij zijn gebit te verzorgen, hij deelt lieve kaartjes van zijn moeder uit aan andere gedetineerden, hij begint een bloementuin en een sport-clubje en stap voor stap wordt hij steeds meer een licht in al die donkerte. en passant leert hij vloeiend Spaans en Marokkaans spreken.

In boeken over de methode ACT wordt vaak Victor Frankl aangehaald die Auschwitz overleefde. En ook dat is een enorm inspirerend verhaal. Vanaf nu kan het verhaal van Josepf Oubelkas daaraan worden toegevoegd met als overeenkomende levensles: Je kunt je omstandigheden niet altijd controleren, maar de houding die je kiest, daarin ben je vrij.

Hier hoor en zie je het hem zelf vertellen:

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Soms ontdekt de wetenschap dingen die de Ouden en de Wijzen al lang wisten. Onderstaande citaten zijn van alle tijden en worden toch vaak gebruikt om moderne evidence-based methoden te onderbouwen. Voor jou en mijn gemak heb ik ze als volgt bij elkaar gezet: 5 methoden x 5 citaten. Ik heb ze alleen onvertaald gelaten als het Nederlands ontoereikend was om de nuance te vatten.

Motiverende gespreksvoering:

Maya Angelou

Ik heb geleerd dat mensen vergeten wat je hebt gezegd of gedaan, maar ze zullen nooit vergeten welk gevoel je ze gegeven hebt

Blaise Pascal

Mensen veranderen eerder door de redenen die ze zelf hebben ontdekt en opgesomd, dan door de redenen die door anderen zijn opgesomd

Wolfgang Goethe

Als je iemand behandelt zoals hij is, dan zal hij blijven zoals hij is.
Als je iemand behandelt alsof hij was wat hij zou kunnen zijn, dan wordt hij zoals hij zou kunnen zijn…

Rumi

Ergens voorbij goed en kwaad ligt een veld… daar wil ik je graag ontmoeten

Martin Buber

Ik heb het recht niet om iemand anders te willen veranderen als ik zelf niet bereid ben om te veranderen

 

Oplossingsgericht coachen:

Yvonne Dolan

‘The questions we ask shape the answers we get…’

Steve de Shazer

Praten over problemen creëert problemen. Praten over oplossingen creëert oplossingen

Insoo Kim Berg

Werk met het antwoord dat je krijgt

Steve de Shazer

Be patient. You never know when the change is going to happen

Rita Baely

Start wherever you are and start small

 

ACT:

Franciscus van Assisi

Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen; geef me de sereniteit om te accepteren wat ik niet kan veranderen en geef me de wijsheid om het verschil tussen beide te zien.

Buddha

Pijn is onvermijdelijk, lijden is een keuze

Oosters gezegde

Als je ertegen vecht, vecht het terug. Als je ervoor vlucht, komt het je achterna. En als je het laat zijn, kan het ook weer gaan.

ACT-gezegde

Geen beter kompas voor het leven dan je eigen hart

Thich Nhat Hahn:

Het mooiste geschenk dat we een ander kunnen geven is onze aanwezigheid. Als we onze geliefden met Mindfulness omarmen, bloeien ze op

 

Positieve psychologie:

Martin Seligman

Positieve psychologie vraagt vooral een verandering in focus van ‘het slechtste repareren’ naar ‘het beste creëren

Donald ‘o Clifton

Shine the light on what’s right

Friedrich Nietzsche

Dat wat me niet ombrengt, maakt me sterker.

Onbekend

Het is makkelijker om van een 7 een 9 te maken, dan van een 4 een 6.

Art Buchwald

The best things in life aren’t things

 

Mindfulness

Jon Kabat-Zinn

Loslaten van geluk-als-doel kan er voor zorgen dat het geluk vanzelf komt

Thich Nhat Hanh

Als je niet je aandacht oefent, oefen je je achteloosheid

David Dewulf

Het is aandacht die kleur geeft aan bloemen, geur aan het vers gemaaide gras, gezang van de vogels en smaak aan de wijn.

James Oppenheim

De dwaze mens zoekt geluk in de verte, de wijze mens laat het groeien onder zijn voeten.

Pema Chödrön

Als we leren ons hart te openen, kan zelfs degene die ons irriteert, onze leraar worden.

 

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).