Tag Archief van: motivational interviewing

Tijdens trainingen in motiverende of oplossingsgerichte gespreksvoering krijg ik vaak deze vraag:

‘OK, mooie methode hoor, maar werkt het ook bij gestuurde cliënten?’

Ik hoor dit o.a. op scholen, bij sociale diensten en bij de reclassering. Vaak wordt de vraag zo uitgesproken dat de persoon zelf het antwoord al lijkt te weten: ‘waarschijnlijk niet, hè!’

En ik snap dat heel goed, want ooit had ik die vraag zelf ook. Een antwoord dat ik ooit kreeg van Arnoud Huijbers en dat mij verraste was een tegenvraag: ‘Hoe zou het zijn als je die persoon behandelt alsof hij vrijwillig bij je is?’ En inderdaad maakte dat een groot verschil, zowel in mijn eigen beleving als in de (reclasserings)praktijk.

Onlangs nam ik een Podcast op met Patrice Meerbeek. Zij is ambulant behandelaar bij de Jellinek en werkt met mensen die kampen met verslaving en psychiatrische klachten. Je zult begrijpen dat ook haar cliënten niet altijd vrijwillig komen. Net als ik werkt ze graag met o.a. Motiverende gespreksvoering en ACT.

Op basis van mijn eigen ervaring bij de reclassering en het gesprek met Patrice heb ik 10 tips op een rij gezet die je kunnen helpen als je in een (semi-)gedwongen kader werkt en de opdracht hebt om mensen te motiveren.

Hier komen ze:

  1. Investeer in de relatie. Dit lijkt een open deur, maar zonder een relatie waarin een beetje vertrouwen is over en weer en de bereidheid om naar elkaar te luisteren kun je niks. En ja, hierin moeten wij  het goede voorbeeld geven en dus beginnen met luisteren en vertrouwen geven.

 

  1. Neem de tijd en heb echte aandacht. Niemand wil een gesprekspartner die steeds op het horloge kijkt. En als je echt heel weinig tijd hebt, wees daar dan eerlijk over en geef dan aandacht binnen de tijd die je hebt.

 

  1. Toon waardering. Er is ALTIJD iets te vinden dat je kunt waarderen, al is het maar dat de persoon ondanks tegenzin toch gekomen is. Of dat zij eerlijk zegt wat haar dwars zit. Of dat hij hele leuke schoenen heeft.

 

  1. Toon empathie en begrip. Soms moet je streng zijn of slecht nieuws brengen. Wees dan helder over het slechte nieuws en toon tegelijkertijd begrip voor de emoties die dit oproept. Geef de ander de ruimte om het hart te luchten en luister actief (of beter nog: luister reflectief). Denk mee indien mogelijk. Besef ook dat niemand het alleenrecht op ‘de waarheid’ heeft, dus respecteer zo goed als je kunt het wereldbeeld van de ander.

 

  1. Ga naast de ander staan. Dit kun je letterlijk opvatten in de zin dat je beter niet recht tegenover elkaar kunt gaan zitten. Maar ook figuurlijk: durf te zeggen ‘als ik in jouw schoenen stond zou ik waarschijnlijk ook […..] vinden / voelen / ervaren.’ Eigenlijk zeg je: je mag hier mens zijn.

 

  1. Wees eerlijk en duidelijk over de grenzen van het speelveld. Als er wettelijke kaders of spelregels zijn waar jij en of de cliënt aan gebonden zijn, wees daar dan eerlijk en duidelijk over. En ga binnen die kaders het gesprek aan. Kijk of er common ground te vinden is. Zo niet, bied dan op een zorgzame manier aan om stil te staan bij de gevolgen van ‘uit het kader stappen’.

 

  1. Wees een bemiddelaar. Soms helpt het om de bepalende of sturende instantie buiten je zelf te plaatsen. Je kunt letterlijk wijzen naar een stoel of plek in de ruimte en zeggen: ‘de gemeente verwacht van jou dat…. En ik (als neutrale bemiddelaar) denk graag met je mee om een weg te vinden die voor jou werkt.’

 

  1. Wees bereid een uitstapje te maken. Soms willen mensen wel graag iets bespreken, maar niet iets wat binnen jouw opdracht valt. Door daar (binnen grenzen) toch wat aandacht aan te geven bouw je credits op. Daarna wordt het een stuk makkelijker om het gesprek te gidsen richting dat wat jij als het kernprobleem ziet.

 

  1. Gun de autonomie die er is, al is-ie nog zo klein. Bied bijvoorbeeld enkele opties. Bied ruimte in de manier Gun iemand een beetje bedenktijd. Ga niet voor perfectie, maar voor goed-genoeg.

 

  1. Als iemand klaagt over anderen: maak het intern. Soms willen cliënten wel van alles veranderen, maar niet zichzelf. Dat kan jullie beiden een machteloos gevoel geven omdat die lastige ander niet aanwezig is en waarschijnlijk ook niet zo makkelijk te veranderen. Dan helpt het als je het probleem ‘intern’ maakt. Dit doe je door eerst tip 4 hierboven toe te passen en daarna vragen te stellen zoals: Op welke manier heb jij hier precies last van? Wat gebeurt er dan bij jou (van binnen)? Hoe reageer jij daar dan op? Hoe hindert dit jou in je welzijn of functioneren? Zodra één van deze vragen écht beantwoord is, is het probleem intern en kun je iemand veel makkelijker coachen…

Tot zover de tips!

Iemand die ongeveer hetzelfde zegt als hierboven, maar met veel minder woorden is Helen Mentha in haar mooie gedicht:

Be someone good to talk to

If you offer appointments,

be someone worth going to see.

If you do home visits,

be someone you would want to let in the house.

If you see mandated clients, be a relief.

 

Kortom: wees een opluchting!

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Ok, ik geef toe dat het een beetje gemeen is om er een of-of keuze van te maken.

Want ja, ik geloof best dat intuïtief en effectief heel goed samen kunnen gaan.

Maar ik wil je graag even aan het denken zetten.

Met regelmaat hoor ik mensen zeggen: ‘ik coach eigenlijk meer intuïtief…’

Als jij dit ook weleens zegt, wat bedoel je dan eigenlijk?

Bedoel je dat je heel sensitief bent?
Bedoel je dat je door ervaring goed bent geworden in patroonherkenning?
Bedoel je dat je een beetje helderziend bent?

Dit kan allemaal waar zijn, maar het kan ook iets anders betekenen.

Bijvoorbeeld:
– Ik heb geen zin om me te verdiepen in evidence-based coachmethoden
– Want ik weet niet of ik dat wel kan
– Zo lang ik zeg dat ik intuïtief coach kan niemand daar wat van vinden
– En zo blijf ik lekker onaantastbaar

Heel intuïtief de verkeerde dingen doen

Helaas weet ik ook uit ervaring dat veel mensen intuïtief precies de verkeerde dingen doen. En eerlijk gezegd heb ik al die dingen óók ooit gedaan, omdat ik toen niet beter wist.

Denk aan:
1. Je coachee proberen te overtuigen als je hem wilt motiveren. Met vaak weerstand of ‘ja-zeggen-nee-doen’ tot gevolg.
2. Gaan ‘graven in het verleden’ als je je coachee in het hier en nu wilt bekrachtigen. Met het risico dat het geloof-in-eigen kunnen eerder afneemt dan toe.
3. Tegen je coachee zeggen dat zij positiever moet denken als je wilt dat ze minder door haar negatieve gedachten wordt belemmerd. Met als gevolg dat je iemand een extra faalervaring geeft. Want ons brein is helemaal niet gemaakt om ‘positief te denken’.

Deze dingen zijn niet slechts ineffectief, ze werken vaak zelfs contra-productief. Je helpt je coachee dus verder van huis.

Als jij dit herkent, wees dan gerust: ik zeg dit niet om je te plagen of je te veroordelen. Ik wil je eigenlijk alleen maar bemoedigen.

Evidence-based leren coachen is niet zo moeilijk als het klinkt

Ik geloof namelijk dat iedereen met een HBO of WO opleiding en een beetje empathisch vermogen evidence-based kan leren coachen.

In de drie bovengenoemde voorbeelden zijn er eenvoudige doch krachtige alternatieven te vinden in onze evidence-based methoden:

Ad 1: Motiverende gespreksvoering een uitstekend alternatief voor ‘overtuigen’, namelijk verandertaal ontlokken en versterken.
Ad 2: hier heeft Oplossingsgericht coachen een heel mooie visie op. Ontwikkel liever een co-creatierelatie, ontlok een stip aan de horizon en kijk samen door een roze microscoop.
Ad 3: als je graag het Positieve denken propageert, verdiep je dan eens in Coachen met ACT. In plaats van de inhoud van je denken te veranderen, kun je namelijk veel beter je relatie ermee veranderen.

Deze methoden zijn niet zomaar tot stand gekomen. Het is in alle drie de gevallen een combinatie geweest van grootschalig wetenschappelijk onderzoek, ontelbare uren praktijkervaring en voortdurende uitwisseling van hele communities van beoefenaars, gedurende minimaal dertig jaar.

Een nieuwe wereld die voor je opengaat

Ik beloof je dat er een nieuwe wereld voor je open gaat als je je in één of meer van deze methoden gaat verdiepen. Je gaat nuttige kennis en nieuwe inzichten opdoen over effectieve gespreksvoering, over verandering in het algemeen en over de werking van de menselijke geest.

Inzichten waarmee je met minder energie méér zult bereiken met méér plezier. Inzichten die zowel je professionele als je persoonlijke ontwikkeling een boost geven.
En als je dáár vervolgens je intuïtie aan gaat toevoegen… Ja, dan kun je werkelijk van grote betekenis zijn voor mensen die het zwaar hebben en op de een of andere manier lijden aan het leven…
Vergelijk het met improviseren in de muziek: pas als je lang genoeg je toonladders, je klassiekers en je solfège hebt geoefend kun je werkelijk gaan improviseren.

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

In 2001 begon ik als trainer van ex-gedetineerden bij de Reclassering van het Leger des Heils. Vanuit een groot idealisme ging ik het gesprek aan met vele ex-gedetineerde jongeren en volwassenen met als doel hen te bewegen richting ‘een leven op het rechte pad’. Aanvankelijk vielen de resultaten tegen, maar toen ontdekte ik motiverende gespreksvoering en dat bleek een complete game-changer te zijn.

Van overtuigen naar ontlokken

Voorheen pleitte ik met veel energie voor een delict-vrij leven met argumenten als: ‘niemand wordt gelukkig van een leven vol justitie-contacten’. De standaard reactie hierop was: ‘Jij hebt makkelijk praten’ en: ‘de politie moet altijd mij hebben!’ Toen ik motiverende gespreksvoering ging inzetten begon ik beter te luisteren en andere vragen te stellen. ‘Hoe heb je je detentietijd ervaren?’ en ‘Stel dat het je lukt om op een eerlijke manier aan geld te komen, wat zou dat je opleveren?’ Opeens kwam er een ander gesprek op gang: ‘detentie was een hel… dat nooit weer!’ ‘En ja, tuurlijk kom ik liever eerlijk aan mijn geld. Dan heb ik een rustig leven zoals iedereen. Maar ja, hoe doe ik dat?’ Dat opende vervolgens de weg naar een eerlijk gesprek over mogelijkheden en stappen in de gewenste richting.

Onlangs publiceerde ik een boek over Motiverende gespreksvoering, een evidence-based methode ontwikkeld in de verslavingszorg. En hieronder geef ik je één belangrijke ‘don’t’ en vier praktische ‘do’s voor als jij effectiever wilt leren motiveren.

1.     Stop met repareren

Het gebeurt nog veel te vaak, vooral bij professionals die het coachen ‘erbij doen’: de reparatiereflex. Dit werkt als volgt: zodra er een coachee (medewerker, leerling of cliënt) voor je staat, waar in jouw ogen iets ‘mis’ mee is, dan willen we hem of haar ‘repareren’, liefst zo snel mogelijk. Net zo als een automonteur met een kapotte auto. En dus gaan we overtuigen, adviseren en oplossen. Aan je goede intentie ligt het niet, maar helaas werkt dit averechts op de motivatie. Een mens is nu eenmaal geen kapotte auto.

Als we de rollen even omdraaien, dan snap je meteen waarom dit niet werkt. Stel je zit met een lastige gewoonte. Iets ongezonds of zo. Of iets dat je veel geld kost. Drinken, roken, overwerken of gokken…

(Ik zeg: stel…  Jij hebt natuurlijk geen lastige gewoontes… )

En stel het is iets waar je maar niet van af komt. Het is niet gisteren ontstaan, dus je hebt er al veel over nagedacht en met mensen over gesproken. Je kent alle pro’s en con’s. Je weet nog niet eens of je er wel mee wilt stoppen. En of je dat überhaupt wel zou kunnen. Best wel een eng idee. Maar eerlijk is eerlijk: je hebt er wel last van en je maakt je zorgen.

En op de een of andere manier beland je bij een hulpverlener die jou gaat proberen te helpen. Die kijkt wat geschrokken en zegt dat je vandaag nog moet stoppen, anders gaat het van kwaad tot erger. Hij of zij weet ook al hoe. En begint meteen allerlei ongevraagde adviezen en oplossingen aan te dragen. Dingen die helemaal niet bij jou passen. Je kunt vanavond nog naar een gespreksgroep. Eigenlijk is het ook wel wat onverantwoordelijk. Hoe heb je het toch zo ver kunnen laten komen? Deden je ouders het soms ook?

Tot zover deze ‘hulpverlener’. Wat voel en denk jij in zo’n situatie? En: wat zeg je? Waarschijnlijk iets dat begint met: ‘Ja, maar…’

Maar waarom werkt dit niet? De adviezen zijn toch goed bedoeld? Ongetwijfeld, maar voel je je als coachee ook gehoord, gezien en begrepen? Krijg je tijd om deze nieuwe info even op je in te laten werken? Wordt je autonomie gerespecteerd en ondersteund? Wordt er effectief met je samengewerkt?

Naast ons gezonde verstand laat ook onderzoek duidelijk zien dat ‘repareren’ niet werkt. Maar hoe moet het dan wel? De korte versie lees je hieronder.

2. Stel open vragen over verandering

Onderzoek samen de doelen, waarden en beweegredenen van je medewerker of coachee. Vraag wat hij of zij al weet over de risico’s van het gedrag of de gewoonte in kwestie. Vraag over welke veranderingen hij of zij al heeft nagedacht. Wat je wilt is dat de coachee zelf voor verandering gaat pleiten. En niet ‘sociaal wenselijk’ maar omdat-ie het meent. De taal die dan op gang komt heet ‘verandertaal’. En ja, het kan zijn dat dat niet de verandering is die jij in gedachten had. Maar misschien is deze verandering wel beter. Of op zijn minst acceptabel. En als je ook maar iets hoort dat vóór verandering pleit, dan ga je Luisteren met een hoofdletter.

3. Luister met een hoofdletter

Wie mensen wil motiveren heeft zijn oren harder nodig dan zijn mond. Laat dus merken dat je werkelijk luistert. Wees met je aandacht volledig bij de ander. En geef regelmatig reflecties (korte mini-samenvattingen) in reactie op wat de coachee zegt. Hiermee toon je ofwel begrip: ‘op tijd komen is dus lastig voor je omdat je slecht slaapt’. Ofwel prikkel je de coachee: ‘je collega’s mogen van jou wachten tot jij verschijnt’.

4. Benadruk de autonomie

Autonomie is een basisbehoefte van de mens, kijk maar naar peuters van twee. Benadruk dus expliciet de keuzevrijheid van de coachee, óók als dit bepaalde consequenties heeft. En toon begrip voor wat deze consequenties zouden betekenen. Als je heel graag een advies wilt geven, vraag dan eerst even toestemming: mag ik je een advies geven? En indien mogelijk: bied meerdere opties aan en laat de ander vrij om te kiezen.

5. Stel het belang van de ander voorop

De meeste mensen voelen haarfijn aan dat ze gemanipuleerd worden. Als je dus iemand coacht terwijl je ook hun leidinggevende bent, parkeer dan – indien mogelijk – je eigen belangen, al is het maar tijdelijk. Als dit niet kan:  wees dan volkomen helder over je eigen belangen en vertel de coachee wat je van hem / haar verwacht. Vertel ook waarom dit belangrijk is en vraag de coachee vervolgens hoe dit doel het beste bereikt zou kunnen worden.

Kortom, zoals Stephen Covey al zei: probeer eerst de ander te begrijpen voordat je zelf begrepen wilt worden!

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

Wat is de mooiste, meest helpende vraag die jij ooit hebt ontvangen?

En: wat was daarop jouw antwoord?

Er is geen krachtiger gereedschap voor een coachende professional dan een goede vraag gevolgd door een aandachtige stilte…

Omdat ik zo gefascineerd ben door de kracht van vragen ben ik ze gaan verzamelen. Hieronder vind je 10 supervragen die gegarandeerd het gesprek een productieve wending geven, mits je ze op het juiste moment stelt. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze open zijn en tegelijkertijd de verantwoordelijkheid neerleggen waar-ie hoort: bij de coachee. Het mooie daarvan is dat ook de kracht, wijsheid en eventuele oplossingen komen te liggen waar ze horen: wederom bij de coachee.

De vragen zijn natuurlijk afkomstig uit de drie methodes waarin wij training geven: Motiverende gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en ACT.

Omdat vragen niet op zich zelf staan geef ik per vraag een klein stukje context waarin die vraag het meest passend is. Hier komen ze:

1. Een vraag die metéén aan het begin van het gesprek de coachee aan het denken zet is de volgende:Hoe kunnen we zorgen dat dit voor jou een nuttig gesprek wordt?”

2. Als iemand klaagt over anderen of de verantwoordelijkheid afschuift en je de invloed van je coachee bespreekbaar wilt maken:Dat lijkt me lastig… En hoe vormt dit een probleem voor jou?”

3. Als de coachee zich gedwongen voelt om deel te nemen aan jouw begeleiding:
Het is vast heel naar om verplicht te worden tot een gesprek. Wat is de reden dat je toch bent gekomen?”

4. Als iemand last heeft van vooroordelen:Hoe kun je bereiken dat mensen je anders gaan zien?”

5. Als iemand last heeft van een ongezonde of zelfs destructieve gewoonte:Stel je zou niks veranderen en je gaat / leeft op dezelfde manier verder… Wat gebeurt er dan met je?

6. Als je iemand’s persoonlijke waarden wilt verhelderen:Stel je staat bij Petrus aan de hemelpoort en hij vraagt wat voor iemand je bent geweest. Wat wil je dan kunnen zeggen?

7. Als je iemand wilt uitdagen, maar niet te veel en niet te weinig:Met welke volgende stap zou jij jezelf kunnen uitdagen?”

8. Als iemand door (faal)angst niet uit de verf komt:Als jij de goedkeuring van de hele wereld had en het kon niet mislukken… wat zou je dan gaan doen?”

9. Als je iemand vaker ziet en niet weet hoe je moet beginnen:Welke vraag zou je vandaag willen beantwoorden?”

10. Als je aan het eind van het gesprek commitment wilt ontlokken:Wat wil je met jezelf afspreken hierover?”

Welke vraag vond jij het meest nuttig? Of: welke krachtgerichte vragen stel jij zelf graag?

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Jij wilt kennelijk weten wat ik hierover te schrijven heb …

Dat was er al eentje… een reflectie!

Wie beter wil leren motiveren ontkomt niet aan reflectief luisteren. En als er één vaardigheid is waar deelnemers aan mijn trainingen vaak aan moeten wennen, dan is het deze wel. Eigenlijk is dat best raar want we worden er de hele dag mee gebombardeerd…

‘So you think you can dance’

Een reflectie als titel, waar elke jongere die iets met dans heeft, zich door aangesproken voelt. Of wat dacht je van deze van Spotify. Hoor je net onderweg een lekker nummer, zegt opeens een stem: ‘Dus jij wilt graag onderweg naar goede muziek luisteren..’

Verkopers doen het, interviewers doen het, en zelfs kinderen doen het

Enkele jaren terug betrapte ik mijn zoontje van toen 5 op een reflectie. Hij deed mee aan een onderzoekje naar temperament waarbij hem een variëteit aan speelgoed werd voorgelegd. Toen de student-onderzoekster vertelde dat ze het zelf ook zulk leuk speelgoed vond, keek hij verbaasd op en zei: ‘dus u houdt van kinderspeelgoed….’ [stem omlaag].

Een mooi voorbeeld van een prikkelende reflectie. Ze ging er een beetje van blozen…

Wat is dat eigenlijk: Reflectief luisteren?

Reflectief luisteren is in de basis een manier van actief luisteren waarbij je regelmatig checkt of je de ander goed begrijpt. Dit checken doe je door middel van het geven van ‘reflecties’.
Een reflectie is een korte statement waarmee je teruggeeft wat je denkt dat de ander bedoelt, voelt of ervaart. Je luistert als het ware ‘tussen de regels door’ en checkt of je interpretatie klopt. Veel mensen moeten in het begin wennen aan het feit dat een reflectie een statement is in plaats van een vraag. De intentie waarmee je de reflectie geeft is echter: ‘je mag me verbeteren als het niet klopt’ en in de praktijk is dat ook wat mensen doen. Je kunt een reflectie ook zien als een mini-samenvatting die je regelmatig geeft om te checken of je nog op dezelfde golflengte zit.

Je kunt aan de intonatie horen of iets een reflectie is, dan gaat de stem namelijk aan het eind omlaag. Als de stem omhoog gaat, wordt het door de ander gehoord als een vraag. Probeer de volgende zin maar eens uit te spreken als een statement en als een vraag, dan hoor je zelf het verschil: ‘je wilt beter leren motiveren…’ of: Je wilt beter leren motiveren?’

Reflectief luisteren is bij motiverende gespreksvoering tot zeer hoog niveau uitgewerkt en er bestaan mensen, zoals Bill Miller, een van de grondleggers, die hier werkelijk virtuoos in zijn.

Het zwitsers zakmes onder de gesprekstechnieken

De reden dat reflectief luisteren voor iedere mensenwerker zo’n belangrijke vaardigheid is, is dat het ontzettend veel mogelijkheden biedt om de ander aan het denken te zetten. Behalve checken of je de ander begrepen hebt kun je namelijk ook iets nieuws toevoegen. Je kunt nieuw licht op de zaak werpen. Je kunt empathie tonen voor wat de ander doormaakt. Je kunt de ander uitdagen door in je reactie te overdrijven. Je kunt de verantwoordelijkheid terugleggen waar die hoort. Je kunt het onuitspreekbare uitspreken. En last but not least: je kunt de discrepantie versterken. Dit is een bijzonder sterke hefboom voor verandering. Discrepantie is de kloof die iemand ervaart tussen doelen, waarden en wensen aan de ene kant en de realiteit van het huidige gedrag aan de andere kant.

Dit kun je ermee:

Ter illustratie volgen een aantal voorbeelden van verschillende soorten reflecties:

Voorbeeld 1: Verantwoordelijkheid terugleggen:
Client: ‘Ze vroegen of ik ze een lift kon geven en opeens gingen ze dat tankstation overvallen’
Professional: ‘Je stemde toe zonder te weten wat hun bedoelingen waren’.

Voorbeeld 2: Empathie uitdrukken (gevoelsreflectie)
Client: ‘Er is eigenlijk niemand waarmee ik hierover kan praten’
Professional: ‘dat moet heel eenzaam voor je zijn’

Voorbeeld 3: Discrepantie versterken (tweezijdige reflectie)
Client: ‘Ik weet heus wel dat het niet goed is, maar tsjonge jonge, ik mag toch ook wel een pleziertje!’
Professional: ‘Je wilt genieten en tegelijk besef je hoe schadelijk dit voor je is’.

Voorbeeld 4: Nieuw licht op de zaak
Client: ‘het is allemaal zo uitzichtloos…’
Professional: ‘Hmm… je kunt je nog niet voorstellen dat dit voorbijgaat’

Voorbeeld 5: Herkaderen:
Client: ‘ik ben teruggevallen in coke-gebruik, dus het is wéér mislukt
Professional: ‘Je hebt iets geleerd op een harde manier…’

Voorbeeld 6: Uitdagen:
Client: ‘Dat internet-gokken is zo verleidelijk. Drie keer klikken en ik ben weer bezig. Het lijkt wel sterker dan ik.’
Professional: ‘Het online casino heeft jou volledig in zijn macht’

Voorbeeld 7: Het onuitspreekbare uitspreken
Client: ‘Ik durf het haast niet te vertellen, maar ik vind het opvoeden gewoon een ‘hell of a job’.
Professional: ‘het klinkt alsof je je schaamt voor het feit dat het ouderschap je zo zwaar valt’.

Kortom: als je met mensen werkt, dan kun je eigenlijk niet zonder de vaardigheid reflectief luisteren. Als je deze vaardigheid ook onder de knie wilt krijgen of verbeteren, volg dan ook een training motiverende gespreksvoering! Je werk wordt er leuker en lichter van…

Do try this at home!

Als mensen net een training motiverende gespreksvoering hebben gevolgd, zijn ze vaak zó enthousiast dat ze hun nieuwe vaardigheden onmiddellijk thuis gaan toepassen.

Hopelijk doet manlief dan wat vaker de vuilnis in de kliko…

Toch is dit tricky want motiverende gespreksvoering is ontwikkeld voor een hulpverleningscontext en niet voor huisgenoten die de afwas niet doen.

Wat je wel heel goed thuis kunt doen is reflectief luisteren. Iedereen vind het tenslotte fijn om begrepen en gehoord te worden. Een mooi voorbeeld van reflectief luisteren in de huiselijke sfeer zie je hieronder en laat me vooral weten als je thuis of op het werk mooie resultaten bereikt met deze bijzondere vaardigheid!

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Een vraag stellen, wat kan daar nou moeilijk aan zijn? Je zegt iets met een vraagteken erachter en vervolgens kijk je de ander verwachtingsvol aan… Appeltje eitje, toch?

Niet dus

Omdat ik vaak professionals mag observeren tijdens trainingen Motiverende gespreksvoering en on-the-job coaching kan ik vertellen dat er bij het stellen van vragen van alles misgaat, alle goede bedoelingen ten spijt. En dat is jammer want het stellen van goede vragen is een van de krachtigste verandertools die we hebben als hulpverlener of coach. (Overigens gaat er óók van alles mis bij de manier waarop men luistert naar het antwoord. Daarover meer in een volgend blog, dit wordt namelijk een serie).

Ik zal je, behalve wat er vaak misgaat, natuurlijk ook vertellen wat je hiervoor in de plaats kunt doen. Tenminste, als je op een bewezen effectieve én plezierige manier mensen wilt helpen om hun (gewoonte) gedrag te veranderen.

Hierbij ga ik trouwens uit van twee vooronderstellingen

A. Mensen veranderen eerder door wat ze zichzelf horen zeggen, dan door wat ze anderen horen zeggen.

B. Het menselijke brein is een zoekmachine: zoekt en gij zult vinden (alleen duurt het soms even). Dit geldt net zo goed voor redenen om te veranderen als voor redenen om niet te veranderen. Ook geldt het even sterk voor zaken die het geloof in eigen kunnen (self-efficacy) versterken als verzwakken.

Het is dus nogal belangrijk welk soort vragen je stelt en hoe je ze stelt

Oké, wat gaat er dan allemaal mis? Hier komen ze en om wat context te bieden nemen we als voorbeeld-cliënt iemand die rookt en die overweegt om daarmee te stoppen.

1. Je stelt te veel gesloten vragen.

‘Rook je veel? Ben je al eerder gestopt? Heb je al geprobeerd om nicotinepleiters te plakken? Of zo’n e-cigaret?’

Als een vraag met een werkwoord begint weet je zeker dat het een gesloten vraag wordt. De enige twee mogelijke antwoorden zijn dan ‘ja’ of ‘nee’. Dit zijn nu niet bepaald de vragen waar mensen nog dagen over nadenken als ware het een Koan. Bovendien suggereren gesloten vragen dat jij de expert bent en de ander dus niet. Ook niet over zijn eigen leven. En dat maakt afhankelijk. ‘Kom maar door met dat advies dat ik toch niet op ga volgen…’

Tip: stel 2 x zo veel open als gesloten vragen en zet de ander echt aan het denken.

Enkele effectieve vragen aan onze roker: ‘Welke redenen heb je om te stoppen? Waarom is dat belangrijk voor je? Wat zou je kunnen helpen om te stoppen? Hoe zou de kans van slagen het grootst worden?’

Met deze vragen is de kans op verandertaal vele malen groter!

2. Je stelt een ‘verknoeide’ open vraag

‘Wat betekent roken voor jou? Helpt het je om te ontspannen?’

Jammer.

De eerste vraag is prima. De tweede verknoeit ‘m. Mensen zullen altijd de makkelijkste vraag beantwoorden en de tweede is nu eenmaal veel makkelijker te beantwoorden dan de eerste.

Tip: als je een goede vraag stelt en je krijgt niet meteen antwoord, wacht dan even. De ander is aan het nadenken.. precies wat je wilt, toch?

3. Je wacht te kort op het antwoord

Hoe beter je vraag is, hoe méér er gebeurt bij de ander en hoe langer deze na moet denken… Vaak hoor ik een prachtige vraag en als er dan niet meteen een antwoord komt, gaat de vragensteller ‘helpen’. Is het soms dit of dat? Dan wordt het opeens een multiple-choice vraag…  Jammer.

Tip: Als je een goede vraag hebt gesteld en je wordt ongeduldig, haal dan even wat dieper adem en zoek de leuning van je stoel op. De meeste mensen gaan binnen 7 seconden praten!

(Een geweldige mentor die ik had toen ik net reclasseringswerker werd zei vaak: eigenlijk zou elke hulpverlener pijp moeten roken. Dan kun je prachtige vragen stellen en je vervolgens rustig met je pijp bemoeien in afwachting van het antwoord… Ik rook geen pijp, maar ben dit nooit vergeten.)

4. Je geeft zelf het antwoord

Het kan nog erger. Mensen met weinig geduld vinden het vaak lastig om een flinke stilte te laten vallen. Een manier om die stilte op te vullen is: zelf het antwoord geven. Een cliënt die zich er makkelijk van af wil maken hoeft dan alleen nog maar te zeggen: ‘ja, zo zit het’.

‘Vind je het vervelend dat je als roker tegenwoordig nergens meer welkom bent? Ja, zeker hè!’

Tip: laat de ander het denkwerk doen, anders verandert er niets!

5. Je stelt een ‘stapel-vraag’

Hiermee bedoel ik dat je meerdere vragen achter elkaar stelt. Het kan zomaar zijn dat daar hele goede vragen tussen zitten. En welke denk je dat de cliënt beantwoord? De makkelijkste natuurlijk. Of de laatste. Maar meestal is dat niet de beste….

Een mooi ‘fout’ voorbeeld hiervan zie je in de video ‘Zonde van de zendtijd Martine Tanghe blijven vragen stellen’ (Titel even invoeren in Youtube).

6. Je stelt wollige vragen

Soms stellen mensen vragen die zo ongelooflijk lang zijn dat alleen de vragensteller snapt wat-ie bedoelt. Op vage vragen krijg je een vaag antwoord.

Tip: stel een korte en bondige vraag, leg ‘m denkbeeldig op het bordje van de ander en wacht…

7. Je stelt überhaupt geen vragen

Sommige mensen stappen onmiddellijk in de ‘verbeter-reflex’ zodra ze oog in oog staan met iemand met een probleem. Ze gaan overtuigen, adviseren, ongevraagde oplossingen aandragen, beleren, waarschuwen, etc.. Helaas vertel je dan zelden iets wat de ander nog niet gehoord of zelf bedacht heeft. Bovendien is de kans groot dat de ander zich gaat verdedigen en zichzelf van verandering weg praat…

Tip: wees oprecht nieuwsgierig naar de visie en beleving van de ander en vraag hier naar.

8. Je stelt een vraag ‘de verkeerde kant op’

Je cliënt laat weten dat veranderen nog niet zo makkelijk is. En jij vraagt ‘Waarom lukt het je dan niet?’ Dit lijkt een logische vraag, maar hij is niet empowerend. Iemand gaat je namelijk vertellen waarom het niet lukt… En ter plekke zakt de moed jullie beiden in de schoenen… Vraag liever: ‘Hoe zou het kunnen lukken als je zou besluiten om te stoppen?’

Hetzelfde geldt voor redenen om te veranderen. Op de vraag ‘Waarom stop je niet gewoon?’ zal iemand je haarfijn uitleggen waarom stoppen nog niet zo eenvoudig is. Vraag liever: ‘Wat maakt dat je overweegt om te stoppen?’

9. Je stelt vragen met een verborgen agenda

‘Weet je hoeveel groter de kans op longkanker wordt als je dagelijks rookt?’ Eigenlijk wil je de ander waarschuwen. Tip: Vraag liever wat de ander al weet en nog wil weten over de risico’s van dagelijks roken.

‘Denk je niet dat je hier later spijt van krijgt?’ Je wilt dat de ander nadenkt over gezondheid op de lange termijn. Tip: vraag hier gewoon naar: ‘Hoe belangrijk is je gezondheid op de lange termijn voor je?’

10. Je stelt alléén maar vragen

Mooi, je toont interesse, maar er zijn nog méér gesprekstechnieken! Wat dacht je van reflectief luisteren? Dit zou je het ‘Zwitserse zakmes onder de gesprekstechnieken’ kunnen noemen omdat je er heel veel kanten mee uit kunt. Kort gezegd komt het neer op wat Stephen Covey al zei; ‘Probeer eerst de ander te begrijpen, voordat je zelf begrepen wilt worden’.

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

Foto-verantwoording: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fefifa_with_red_glasses.jpg

Je wilt graag mensen helpen. Daarvoor ben je immers de hulpverlening, (gezondheids)zorg, of het onderwijs ingegaan. En daar is natuurlijk helemaal niks mis mee. Het is zelfs een heel mooie ambitie.

Alleen werkt helpen soms averechts…

Vooral op de motivatie.

In MGV-termen heet dat ‘de verbeterreflex’ en het werkt heel simpel: zodra er een cliënt voor je staat waar iets ‘mis’ mee is, dan willen we die cliënt ‘repareren’, liefst zo snel mogelijk. Net zo als een automonteur met een kapotte auto.
Nogmaals: aan je goede intentie ligt het niet.

Maar een mens is nu eenmaal geen kapotte auto…

Als we de rollen even omdraaien, dan snap je het meteen. Stel je zit met een lastige gewoonte. Iets ongezonds of zo. Of iets dat je veel geld kost. Drinken, roken, overwerken of gokken, bijvoorbeeld (Ik zeg: ‘stel’! Jij hebt natuurlijk geen lastige gewoontes)

En stel het is iets waar je maar niet van af komt. Het is niet gisteren ontstaan, dus je hebt er al veel over nagedacht en met mensen over gesproken. Je kent alle pro’s en con’s. Je weet nog niet eens of je er wel mee wilt stoppen. En of je dat wel zou kunnen. Best wel een eng idee. Maar eerlijk is eerlijk: je hebt er wel last van en je maakt je zorgen.

En op de een of andere manier beland je bij een hulpverlener die jou gaat proberen te helpen.

Die kijkt wat geschrokken en zegt dat je vandaag nog moet stoppen, anders gaat het van kwaad tot erger. Hij of zij weet ook al hoe. En begint meteen allerlei ongevraagde adviezen en oplossingen aan te dragen. Dingen die helemaal niet bij jou passen. Je kunt vanavond nog naar een gespreksgroep. Eigenlijk is het ook wel wat onverantwoordelijk. Hoe heb je het toch zo ver kunnen laten komen? Deden je ouders het soms ook?

Wat voel en denk je in zo’n situatie? En: wat zeg je? Waarschijnlijk iets dat begint met: ‘Ja, maar…’ Dit is natuurlijk reden voor de hulpverlener om met hernieuwde energie de strijd aan te binden met jouw ‘weerstand’.
Sta je al in de startblokken om je gewoonte aan te pakken? Persoonlijk zou ik om een andere hulpverlener vragen.

Waarom werkt dit niet? De hulpverlener bedoelt het toch goed?

Ongetwijfeld, maar voel je je ook gehoord, gezien en begrepen? Wordt je autonomie gerespecteerd en ondersteund? Wordt er effectief met je samengewerkt? Krijg je tijd om deze nieuwe info even op je in te laten werken? 4 x nee, vervelend, hè!
Wees gerust: het is menselijk. Ik deed het zelf vroeger ook. Toen ik net bij de reclassering werkte heb ik wat af ‘verbeterd’. Het resultaat: ik werd er heel erg moe van.
Misschien denk je nu: ‘moet ik de ander het dan maar zelf uit laten zoeken?’ Nee, natuurlijk niet.

Maar begin eens met Luisteren (ja, met een hoofdletter).

Vraag wat de ander al weet. Waar hij of zij al over heeft nagedacht. Onderzoek samen de doelen, waarden, beweegredenen én angsten van je cliënt. Vraag even toestemming voor je met advies komt. Bied opties aan.

En als je ook maar iets hoort dat vóór verandering pleit, dan spits je je oren. Je vraagt door, moedigt aan en reflecteert. Je ziet je cliënt groeien. Soms in één gesprek, soms in tien.
Het heet motiverende gespreksvoering en is fijner voor jou, fijner voor je cliënt en fijner voor de maatschappij. En wetenschappelijk onderbouwd. Dat noem ik nou een Win-Win-Win.

Leo Buscaglia schreef er een mooi gedicht over

Luisteren

Als ik je vraag naar mij te luisteren
en jij begint mij adviezen te geven,
dan doe je niet wat ik je vraag.

Als ik je vraag naar mij te luisteren
en jij begint mij te vertellen,
waarom ik iets niet zo moet voelen als ik voel,
dan neem jij mijn gevoelens niet serieus.

Als ik je vraag naar mij te luisteren,
en jij denkt dat jij iets moet doen
om mijn problemen op te lossen,
dan laat je mij in de steek,
hoe vreemd dat ook mag lijken.

Dus, alsjeblieft, luister alleen maar naar me
en probeer me te begrijpen.

En als je wilt praten,
wacht dan even en ik beloof je
dat ik op mijn beurt naar jou zal luisteren.

Leo Buscaglia, psycholoog (1924-1998).

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).