Tag Archief van: Provocatief Coachen

, ,

Provocatief coachen meets ACT, deel 1

Op het eerste oog zijn Provocatief coachen en Acceptance and Commitment Therapy (ACT ) héél verschillende methoden. En toch…  hoe meer ik erover nadenk hoe meer interessante raakvlakken ik ontdek! In dit eerste deel van drie blogs laat ik de verschillen even voor wat ze zijn en vertel ik je over een paar interessante raakvlakken.

Om die zichtbaar te maken moeten we even stilstaan bij de vraag wat een probleem eigenlijk is. Omdenk-goeroe Berthold Gunster heeft hierop een interessante visie: we ervaren een probleem vaak als één ding, iets vervelends dat op zichzelf staat, zoals: hoofdpijn, een lange file, een irritante baas.

Een probleem is altijd twee dingen

Maar in werkelijkheid bestaat een probleem altijd uit twee dingen: de realiteit en onze verwachting dat die realiteit anders is dan ze werkelijk is. Simpel gezegd: een tegenstelling tussen wat-is en wat-zou-moeten-zijn.

’s Nachts wakker liggen in bed is op zichzelf nog geen probleem. Maar als je bang bent dat je daardoor de volgende dag niet kunt presteren en dat wél heel graag wilt, dan kun je dat ervaren als een lastig probleem.

Als een stel 10 jaar samen is en nooit meer seks heeft, dan is dat op zichzelf geen probleem. Pas als één van beide partners wel graag seks wil, dan zal hij of zij dit als een probleem ervaren.

Je baan verliezen is op zichzelf geen probleem. Sommige mensen hopen zelfs dat ze ontslagen worden, liefst met een mooie ‘oprot-premie’. Of zodat ze lekker de hele dag kunnen gaan zitten vissen.  Alleen als iemand de verwachting heeft om zijn baan te behouden, is het werkelijk een probleem.

Alles is vergankelijk

Misschien vind je dit een wat ver gezocht woordenspelletje? Dat snap ik. Eerlijk gezegd kan ik zelf ook situaties bedenken waarbij ik de gebeurtenis op zichzelf meteen als problematisch ervaar. En toch moet ik erkennen dat de verwachting dat die gebeurtenis zich niet zo zal voordoen eigenlijk een ontkenning is van de realiteit. Denk bijvoorbeeld aan het verliezen van een dierbare. Helaas is dit een realiteit waar veel mensen vroeger of later mee te maken krijgen.

Misschien is dat precies de reden dat onder andere in het Boeddhisme en het Stoïcisme het gebruikelijk is om te contempleren op de vergankelijkheid van… nou ja, van alles eigenlijk. En volgens mij is de bedoeling van die wijze, oude filosofen niet dat we dan maar zielig in een hoekje gaan zitten, maar juist dat we het leven ten volle genieten vanuit een diep besef dat alles maar tijdelijk is.

Twee uitwegen uit een probleem

Als we Berthold Gunster’s  definitie van ‘een probleem’ aannemen, dan betekent dit dat er altijd twee mogelijke uitwegen zijn uit een probleem:

  1.  Acceptatie: soms kunnen we de realiteit niet veranderen, zoals bij het verlies van een dierbare, een droom of een lichaamsfunctie.

2. Commitment: soms kunnen we de realiteit wel veranderen, zodat deze niet meer problematisch is. Garanties zijn er niet, maar we kunnen dingen doen om onze kans te vergroten op een goede nachtrust, intimiteit in onze relatie of een leuke, nieuwe baan. Natuurlijk is hier wel de nodige inzet voor nodig, oftewel:

Het moge helder zijn dat dit geen simpele stappen zijn, maar eerder complexe processen. Gelukkig is een mens tot beide in staat en bovendien zijn deze processen gewoon te leren. En dat is precies wat een ACT-coach of therapeut doet.

Soms is er acceptatie én commitment nodig

Soms is er een mix nodig van acceptatie én commitment. Stel dat je als ouder te maken hebt met een kind met een beperking, dan zul je jarenlang moeten zoeken naar de juiste balans tussen acceptatie en commitment. Omdat ook een beperkt kind zich ontwikkelt weet je immers nooit precies wat je kunt verwachten en wat je dus moet accepteren. Tegelijk zul je je levenslang moeten committeren aan ‘een zo goed mogelijke ouder zijn’ voor dit kind.

Het is precies zoals het mooie gebed van Niebuhr zegt: “Geef mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kan veranderen, en de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.”

En dan nu de provocatieve benadering

Hoe kijkt een provocatieve coach hier nu tegen aan? Welnu, ook deze is uit op acceptatie, commitment of een mix van beide. De manier waarop hij of zij dat doet is echter vrij onorthodox: hij accepteert het probleem niet zomaar als probleem. Daar moet een coachee echt moeite voor doen. Vaak zal de provocatieve coach – vanuit goed contact en met een liefdevol plagende intentie – dingen zeggen als:

‘Okee, je ligt soms wakker ’s nachts… Nou en? Dan heb je tijd om al je zonden te overdenken, dus wat is nu eigenlijk het probleem?’

‘Dus je hebt al jaren geen seks meer… Nou en? Mensen kunnen heel goed zonder seks, dus wat is het probleem? Dat voorkomt juist een hoop gedoe!’

‘Je bent dus 58 en je hebt geen werk meer… Dus eigenlijk ben je met vervroegd pensioen. Heerlijk toch? Ik zie het probleem niet’.

Nu zijn er twee mogelijkheden:

  1. De coachee gaat zich verzetten tegen de coach en begint te vertellen dat het probleem wel degelijk een groot probleem voor is en toch echt moet veranderen. Zie hier het ontstaan van een zeker commitment.
  2. De coachee neemt het perspectief van de coach over en begint dus langzaam maar zeker het probleem te accepteren. Zie hier het ontstaan van acceptatie.

Het klinkt misschien wat vreemd, maar voor de provocatieve coach zijn beide uitkomsten even oké. Als de coachee het probleem werkelijk accepteert, dan kan eventueel een volgend ‘probleem’ worden aangepakt of het traject worden beëindigd. En als de coachee de situatie wil veranderen, dan kun je hem of haar uiteraard verder coachen tot dit doel bereikt is.

Wil je meer leren over Provocatief Coachen?

Neem dan een kijkje bij onze training Provocatief Coachen Light. Deze training is een blended traject van drie live dagen + een online training die je vooraf en tijdens het traject kunt volgen. Uniek aan deze training is dat je de werkzame elementen van onze drie evidence-based methoden (Motiverende Gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en Coachen met ACT) gaat leren inzetten vanuit een houding van Humor, Warmte en Uitdaging.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

0 Reacties/door
,

Een provocatief ‘café-gesprek’​ met een ex-gedetineerde…

Eens sprak ik een jongeman van 28 die veroordeeld was voor inbraak, handel in verdovende middelen en verboden wapenbezit. Nadat hij was vrijgekomen ontdekte hij dat zijn vriendin, tevens moeder van zijn zoon van drie, was vreemdgegaan. Hij voelt zich zwaar bedrogen, is boos op haar, maar heeft haar ook nodig. Zij twijfelt of ze met hem verder wil, maar ja, ze heeft ook een kind met hem.

B. vindt dit alles zó moeilijk dat hij bijna over niets anders kan praten. Bovendien legt hij de oplossing voor zijn problemen totaal buiten zichzelf: als zij weer voor me gaat… als ik nou maar een baan vind… als ik eigen woonruimte heb… ja, dan komt alles goed.

Hij bleef maar klagen, totdat…

Nu kende ik B. al een aantal weken en we hadden een prima werkrelatie. Hij nam vaak zelf het initiatief tot een gesprek en had duidelijk behoefte aan een luisterend oor. Echter, in zijn gedrag veranderde er weinig: hij bleef maar klagen en de verantwoordelijkheid buiten zichzelf leggen. Na enkele weken op de standaard begripvolle manier met hem gewerkt te hebben – zonder veel resultaat – besluit ik om het eens op de provocatieve manier te proberen.

“Ik ga het slechte in je benadrukken om het goede naar boven te halen”

Om de schok niet te groot te laten zijn bied ik eerst een veilig kader aan: “Ik stel voor dat we heet eens anders doen… Ik ga een beetje advocaat van de duivel spelen… Je kunt het zien als de hulpverleningsstijl van de kroeg… Ik ga het slechte in je benadrukken om het goede naar boven te halen. Maar onthoud alsjeblieft dat ik aan jouw kant sta, ok?” Hij stemt in met deze werkwijze en we beginnen. Een deel van het gesprek heb ik kort na afloop als volgt genoteerd.

NB: Dit was de tijd vóór ‘What Works’ en er bestonden nog nauwelijks protocollen. Over evidence-based werken hoorde je niemand. Kortom: ik kon naar hartenlust experimenteren met de provocatieve aanpak en dat deed ik ook. Destijds kende ik Motiverende gespreksvoering nog niet.. Toch is het opvallend hoeveel verandertaal (‘changetalk’) er bij deze jongeman op gang komt en zelfs met een opvallende felheid.

Het gesprek verliep als volgt:

(C staat hier voor Coach en B staat (heel verrassend) voor… B. )

C: Zullen we het maar weer eens over je vriendin hebben… (Ja…) Ok, weet je, ík snap wel waarom ze bij je weg wil! Want zeg nou zelf, wat moet ze nou met een man die nergens goed in is. Als crimineel wordt je steeds gepakt en als werkende burger… Nou ja, daar hoeven we het niet eens over te hebben… En dan loop je ook nog als een middeleeuwse slaaf te bedelen of je alsjeblieft bij haar mag blijven… geen wonder dat ze je niet respecteert!

B: Oh… Ze respecteert me heus nog wel, maar ze is gewoon haar vertrouwen in mij een beetje kwijt en ik trouwens óók in haar!

C: Ja en terecht! Ze heeft bewezen dat ze niet te vertrouwen is… Je hoeft maar even vast te zitten en ze gaat meteen vreemd! Als ik jou was zou ik maar een flatje tegenover haar gaan huren zodat je haar goed in de gaten kunt houden met een verrekijker! Misschien kun je ook wat afluisterapparatuur installeren in haar…

B: Wat een onzin! Ik moet gewoon snel een baan vinden, dan kan ik haar laten zien dat het me nu menens is! (Prille verandertaal) Maar ja door dat Kaulo-programma van jullie ben ik maar drie dagen per week beschikbaar en met mijn strafblad maak ik sowieso geen kans.

C: Precies, jij maakt geen kans! En bovendien past het werkende bestaan toch niet bij je. Misschien is het gewoon wel jouw missie in dit leven om beroepscrimineel te zijn…

B: Nee hee, ik wil eruit stappen! (Verandertaal: Willen)

C: Ja maar, misschien heb je het tot nu toe gewoon nog niet goed aangepakt! Je moet volgens mij groter gaan denken: anderen het vuile werk laten opknappen.

B: Je moest eens weten! Ik heb dingen gedaan, als ik daarvoor gepakt was, dan had ik zó 8, 9 jaar gekregen!

C: Oh, nu word ik wel nieuwsgierig, vertel eens!

B: Ja dág, dat ga ik jou niet aan je neus hangen!

C: Hè, dat vind ik nou jammer! Maar goed, daarmee ben je dus wel weggekomen! Kijk dat bedoel ik nou, het is gewoon een gave!

B: Okee, ik geef toe, ik heb heus wel eens gedacht: misschien moet ik gewoon doen waar ik goed in ben…

C: Ben jij dan echt zo goed?

B: Iedereen in Den Haag wil met mij werken!

C: Nou, zie je nou wel! Het is gewoon doodzonde als je zo’n talent laat versloffen!

B: Hou nou eens op! Ik wil er écht uitstappen! (Verandertaal: Willen)

C: Maar waaróm dan in godsnaam?!

B: (Zeer congruent) Omdat ik mijn GEZIN kwijtraak! (Verandertaal: Redenen)

C: Oké, oké, dus je wilt er uit stappen… Klinkt mooi, maar ik vraag me af of

jij daar wel sterk genoeg voor bent.

B: Oh heus wel! (Verandertaal: Kunnen)

C: Hoe weet je dat zo zeker?

B: Nou laatst nog, toen was ik in café ‘de Schurk’, waar al die grote jongens komen en toen kwam er eentje naar me toe en die zei: “ik heb een klus”. Nou toen zei ik gewoon: ‘vraag maar een ander, ik kap ermee”. (Commitmenttaal: Stappen zetten)

C: Jij?? Heb Jij dat gezegd??

B: Ja, ik ja!

C: Nou, oké, stel dat het je lukt, heb je weleens bedacht hoe saai dat burgermansbestaan wel niet is… (vermoeid met drama:) Elke Dag Om Zes Uur Op, wéér naar die zelfde saaie baan, de heeeele dag buffelen voor een hongerloontje, ’s avonds weer naar huis naar die zelfde saaie vrouw, en alvast je boterhammetjes smeren voor de volgende dag… Dat is toch geen léven!

B: Maar dan heb je wel rust! Kijk ik heb gewoon geen zin meer om steeds achterom te moeten kijken, 24 u per dag op je hoede! Mijn zoontje die bang is voor de politie! Dat is pas een rotleven! (Verandertaal: Redenen)

(…)

Voor de helderheid: deze man werd geen modelburger, maar dit gesprek bleek wel een keerpunt in de begeleiding. Hij begon meer verantwoordelijkheid te nemen en refereerde er nog vaak aan als ‘dat café-gesprek met jou’.

Ook provocatief leren coachen? Op veilige, doch speels & uitdagende wijze?

Hier leer je het thuis, op je tijger pantoffels.
En hier leer je het live in een leuke groep gelijkgestemden.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

0 Reacties/door
,

Provocatief versus oplossingsgericht coachen

Stel je eens voor dat je ergens mee worstelt en op zoek bent naar een coach. Waarschijnlijk hoop je dat je toekomst er anders uit gaat zien dan je heden, want waarom zou je anders naar een coach op zoek gaan? Je zoekt wat op internet en je ziet dat je kunt kiezen uit twee coaches bij jou in de buurt: coach A en coach B.

Coach A belooft je dat je dat je na een aantal sessies veel meer inzicht zult hebben in jezelf en / of de oorzaak van je problemen. Hij/zij werkt onder andere met gevalideerde vragenlijsten en een inzicht gevende methode van gespreksvoering. Helaas kan coach A niet garanderen dat je probleem zal verdwijnen en / of dat je gewenste toekomst dichterbij zal komen.

Coach B belooft je dat je na de eerste sessie waarschijnlijk meteen al dingen anders zult aanpakken en dat je na een aantal sessies duidelijk op weg bent naar je gewenste toekomst. Helaas kan coach B niet garanderen dat je meer inzicht zult krijgen in jezelf en/of de oorzaak van je problemen.

En nu komt-ie: met welke coach ga je in zee?

Zelf heb ik – na ervaringen met beide typen hulpverleners n.a.v. een burn-out in 2008 – een duidelijke voorkeur ontwikkeld voor het type B.

En natuurlijk kan dat voor jou anders zijn.

Leidt inzicht tot actie?

Toch wil ik je hierover even laten nadenken. Een aanname die ik veel tegen kom is dat inzicht leidt tot actie. Oftewel: als de coachee maar voldoende inzicht heeft in zichzelf en/of de oorzaak van problemen, dan zal hij/zij wel in actie komen om dingen te veranderen. Hiervoor is bij mijn weten geen enkel bewijs te vinden. Sterker nog: het is een bekend fenomeen dat sommige cliënten van therapeut naar therapeut hoppen in een eindeloze zoektocht, zonder daadwerkelijk dingen te veranderen. Een vergelijkbaar fenomeen is ‘Parallysis Analysis’, dat zoveel betekent als: ‘verlamming’ door te veel piekeren over de oorzaak van je problemen. De centrale vraag hierbij is vaak: ‘wat is er mis met mij?’ Je kent vast wel iemand in je omgeving die daar aan lijdt.

Of leidt actie tot inzicht?

Persoonlijk ben ik er van overtuigd geraakt dat de omgekeerde aanname minstens zo waar is en in elk geval veel pragmatische waarde heeft: actie leidt tot inzicht! Stel dat een coachee genaamd Anna nogal sub-assertief is en dus iedereen wil pleasen en veel te vaak ‘ja’ zegt. Dikke kans dat ze ook een beetje moe is geworden van al dat pleasen. Als Anna na een eerste coachgesprek met coach B besluit om af en toe eens ‘nee’ te gaan zeggen, dan is zij in elk geval in actie gekomen. Dat is op zich natuurlijk al prachtig, maar er gebeurt nog meer. Anna is nu aan het leren van wat wel en niet werkt in het proces van assertiever worden. Ze merkt dat ze best in staat is om ‘nee’ te zeggen. En dat sommige mensen zeggen: ‘geeft niks, dan zoek ik even verder’. En ja, er zullen ook mensen teleurgesteld reageren en zeggen ‘zo ken ik je niet, Anna… Dat valt me tegen van je!’ En ook dát is leerzaam.

Wennen aan Anna 2.0

Kennelijk moeten andere mensen ook wennen aan Anna 2.0. En als ze hierin blijven hangen, dan zijn ze misschien wel erg op zichzelf gericht en hebben ze weinig interesse in Anna’s welzijn. Dit is voor Anna natuurlijk niet prettig om te ontdekken, maar wel degelijk leerzaam. En als Anna volhoudt – onder aanmoediging van de coach – dan zou ze na een tijdje zomaar kunnen ontdekken dat Anna 2.0 prima in staat is om bij zichzelf te checken of ze ‘ja’ of ‘nee’ wil zeggen en bovendien voet bij stuk te houden als dat nodig is. Ook zal ze merken dat het erbij hoort dat ze zich soms een beetje schuldig voelt, bijna alsof haar gevoelsleven óók nog een beetje moet wennen. Zie je hoeveel inzicht Anna – als onverwachte bonus – opdoet door eerst in actie te komen?

Wie is coach B?

En nu de hamvraag: hoe lukt het coach B om zijn of haar coachee zo snel in beweging te krijgen? Welnu, dat kan op verschillende manieren. In elk geval kan coach B zowel een provocatieve als een oplossingsgerichte coach zijn. Beide typen coaching staan erom bekend dat de coachee heel snel in actie komt en dat er nauwelijks tot geen tijd wordt besteed aan ‘graven in het verleden’ of ‘zoeken naar verklaringen’. En bij beide typen coaching is er een voorkeur voor de aanname: Actie leidt tot inzicht. Een Oplossingsgerichte coach zal die aanname in de praktijk brengen door eerst samen een aantrekkelijke stip aan de horizon te creëren. Wellicht zegt Anna daarover het volgende: ‘Ja, ik zou heel blij zijn als ik wat meer energie zou hebben, meer tijd voor mezelf en meer regie over mijn leven… en ik denk dat ik daarvoor moet leren om mijn grenzen beter te bewaken’. Vervolgens zou de Oplossingsgerichte coach op zoek gaan naar momenten dat dat Anna al een heel klein beetje lukt en stap voor stap dit succes gaan uitbouwen op een manier die bij Anna past.

En nu provocatief…

Een Provocatieve coach heeft exact hetzelfde doel, maar pakt het wat onorthodoxer aan. Die zou Anna misschien uitdagen om in het hier en nu al haar grenzen te gaan bewaken. Misschien door er expres een klein beetje over heen te gaan, maar altijd met een liefdevol plagende basishouding en een ondeugende twinkeling in de ogen. Dat zou zo kunnen klinken: ‘Anna voor je verder gaat… Ik merk opeens dat ik wat dorst heb… en eigenlijk ben ik ook heel moe opeens… zou jij even wat water voor mij willen halen in de keuken?’ Als Anna dit doet, dan zal de coach misschien nog een stapje verder gaan, net zo lang tot Anna zegt: ‘Ja, ho eens even! Nu is het genoeg!’ Zo hebben provocatieve coaches in de praktijk al verzoeken gedaan tot: opruimen van bureau’s, verplaatsen van dozen, vertellen van een goede mop, etc. Het mooie hiervan is dat de coachee op speelse wijze in het hier-en-nu wordt verleid tot een informeel rollenspel. Voor hij of zij het doorheeft is ‘de oefening’ voorbij en is het succes al behaald.

“Dit gesprek mag wel op Youtube, toch?” 

Onlangs coachte ik een man die graag wat assertiever wilde worden en met wie ik eerder ook al provocatief had gewerkt. Laten we hem Thomas noemen. Toevallig was het zo dat ik meteen na hem nog een coachee had, met wie ik de afspraak had dat ik de sessie mocht opnemen op video. Daarom stonden de camera en lampen al klaar, vol gericht op zijn stoel. Toen Thomas binnen kwam en verbaasd naar de camera keek, antwoordde ik doodleuk: ‘Oh, ja, ik wilde ons gesprek  even op nemen… Voor op Youtube… Marketing enzo… Dat vind je wel goed, toch?’ Tot mijn verbazing vond hij het nog  goed ook, terwijl het natuurlijk niet in de haak was wat ik deed. Daarom ging ik nog een stapje verder: ‘Ok, zei ik, maar dan moet je wel een heel gewillige coachee spelen… Anders is het natuurlijk geen goede reclame voor mij…’ Het duurde even, maar uiteindelijk kwam hij – gelukkig – in verzet en zei: ‘Ja eh, sorry, hoor, maar eh… het gaat hier toch om mij?’ Pas toen ik met een knipoog zei dat ik dat wel een beetje egoïstisch van hem vond viel er een kwartje bij hem. Achteraf zei hij dat hij deze ‘real-life oefening’ erg leerzaam vond. En natuurlijk heb ik geen opnames op Youtube gezet.

Absurde verklaringen

Zowel bij Oplossingsgericht als bij provocatief coachen stimuleer je enorm het creatieve denkvermogen van de coachee. Bij Oplossingsgericht coachen doe je dat onder andere door de coachee in een ontspannen en optimistische stemming te brengen, te onderzoeken wat al werkt en hier creatief op voort te bouwen. De provocatieve coach doet het ook hier nogal onorthodox, namelijk door allerlei verklaringen en oplossingen voor het probleem te geven, maar… alléén absurde! Dit werkt het beste als de coachee ook vraagt om een verklaring of oplossing. Hij krijgt dus wat-ie vraagt, alleen net een beetje anders. Gek genoeg heeft dit vaak een soort brainstorm-effect op de coachee: die komt zelf op nieuwe, creatieve oplossingen.

Bij coachees die assertiever willen worden, zoals Anna of Thomas, zou je bijvoorbeeld kunnen denken aan speels-absurde-verklaringen-met-knipoog, zoals:

  • ‘Het is vast je spirituele karma om gewoon heel erg dienend door het leven te gaan… Dat is toch prachtig!’
  • ‘Waarschijnlijk ben jij al heel pleasend en onderdanig geboren… Heb je ooit gehoord dat je als baby al zelf je luiers probeerde te wassen? En liever de fles had dan borstvoeding om je moeder te ontzien?’
  • ‘In een vorig leven was jij vast een hele gemene grootgrondbezitter die zijn onderdanen afbeulde… en in dit leven moet je daarvoor boeten…  pech voor jou, maar wel heel rechtvaardig!’

Absurde oplossingen

Doordat de verklaringen zo absurd zijn, komt je coachee vaak snel tot het inzicht dat-ie zo niet verder gaat komen. En bijna als vanzelf dient dan de vraag naar een oplossing zich aan. Ook die kan hij krijgen, maar uiteraard wel met een knipoog:

  • ‘Zeg gewoon standaard: het spijt me, maar dat doe ik nooit op donderdag. Zo hoef je alleen maar te onthouden welke dag van de week het is… Dat kan zelfs zo iemand als jij!’
  • ‘Eet de hele dag cup-a-soup en roep steeds als iemand je kamer binnenkomt: ‘Nú even niet!’
  • ‘Maak een T-shirt met de tekst: ‘Zie ik er soms uit als een pleasende, onderdanige sukkel?’

Op de één of andere wonderlijk wijze triggert dit vaak een gezonde reactie bij de coachee: ‘Wat een onzin! Dan kan ik nog beter gewoon rustig en duidelijk ‘nee’ zeggen… Of aangeven dat ik er even over na wil denken!

Hierop kun jij als coach weer reageren met: ‘Ja, zeg, als het zo makkelijk was… Dan had je het al gedaan… Dus eh… dat kun jij toch niet!’. Hier ga je mee door totdat de tijd op is of de coachee zegt: ‘Genoeg van die onzin! Ik zal je bewijzen dat ik prima voor mezelf kan opkomen!’

Waarop jij als coach kunt zeggen: ‘Nou.. ik moet het nog zien, maar vooruit… Op hoop van zegen dan maar!’

Wil je meer leren over Provocatief Coachen?

Neem dan een kijkje bij onze training Provocatief Coachen Light. Deze training is een blended traject van drie live dagen + een online training die je vooraf en tijdens het traject kunt volgen. Uniek aan deze training is dat je de werkzame elementen van onze drie evidence-based methoden (Motiverende Gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en Coachen met ACT) gaat leren inzetten vanuit een houding van Humor, Warmte en Uitdaging.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

 

1 Reactie/door
,

Motiverende gespreksvoering versus provocatief coachen

In 2009 vroeg ik aan William Miller, één van de grondleggers van motiverende gespreksvoering, of je bij bij deze methode ook humor mocht inzetten. Ik had namelijk zelf provocatief coachen geleerd voordat ik in aanraking kwam met motiverende gespreksvoering en ik vermoedde dat bij beide methoden – hoewel heel verschillend – soortgelijke processen speelden. Zijn antwoord was een tegenvraag: ‘Komt er verandertaal op gang als je dat doet? Zo ja, dan is het prima.’ Omdat dat in mijn ervaring inderdaad vaak gebeurt wil ik dat eens onderzoeken om zo een steentje bij te dragen aan het nog beter onderbouwen van de kracht van provocatief coachen.

Voor mensen die motiverende gespreksvoering nog niet kennen, eerst een korte toelichting. Motiverende gespreksvoering is een bewezen effectieve gespreksmethode, afkomstig uit de verslavingszorg. Als je motiverende gespreksvoering (MGV) toepast, dan ben je je terdege bewust van een aantal dingen.

1. Ambivalentie: je weet dat mensen vaak ambivalentie ervaren ten aanzien van de verandering; zij hebben tegelijkertijd redenen om wel én om niet te veranderen. Denk maar aan iemand met een verslaving; het brengt hem wat, vooral op de korte termijn en het kost hem heel veel, maar ach, dat merk je pas op de lange termijn.

2. De reparatiereflex werkt averechts: je weet dat als je mensen probeert te overtuigen van het belang van verandering, (dit noemen we ‘de reparatiereflex’) dat zij bijna automatisch jou gaan overtuigen van het tegendeel. De taal die je dan hoort heet ‘behoudtaal’ en maakt de kans op verandering juist kleiner, want de coachee overtuigt op dat moment zichzelf van het belang om niet te veranderen: ’Maar ik heb alcohol nodig om me te ontspannen!’

3. Verandertaal: je wilt dus andere taal ontlokken, namelijk verandertaal; dit betreft alles wat de coachee zegt dat pleit vóór verandering of tegen de huidige gang van zaken: ‘Ik maak me wel zorgen over mijn alcohol-gebruik, want…’ Op de een of andere manier overtuigt de coachee nu zichzelf van het belang van verandering.

4. Basishouding: om verandertaal te kunnen ontlokken heb je een bijzondere basishouding nodig. Je streeft er dan ook altijd naar om zo goed mogelijk oordeelsvrij, compassievol en geïnteresseerd te zijn en waar mogelijk de samenwerking te zoeken. Daarnaast dien je de juiste vragen te stellen, de coachee te bevestigen en heel actief te luisteren – op zoek naar verandertaal.

Tot zover deze ultra-korte samenvatting. Als MGV nog nieuw voor je is, dan kun je hier een gratis Ebook downloaden en meer lezen.

Ambivalentie werkt als een wip-wap!

Laten we het begrip ‘ambivalentie’ eens nader onderzoeken. Een treffend beeld voor ambivalentie ken je al sinds je de Donald Duck las: een persoon met een engeltje en een duiveltje boven beide schouders. Als we even bij het voorbeeld blijven van iemand met een alcoholprobleem, dan kun je je voorstellen dat het engeltje dingen zegt als: ‘Stop nu toch met die alcohol, het maakt je nog kapot! Je verwoest je gezondheid, je relaties, je dromen, kortom: je leven!’

Het duiveltje zegt juist dingen als: ‘Lang leve de lol! Zonder alcohol is het leven maar saai. Je moet toch ook kunnen ontspannen en genieten van het leven!’

Het bijzondere is nu, dat ambivalentie werkt als een wip-wap. Als jij als hulpverlener/coach in de reparatiereflex schiet en dus engeltjes-achtige dingen gaat zeggen, dan kun je er vergif op innemen dat de coachee het duiveltje gaat verwoorden. Dan krijg je dus behoudtaal en overtuigt de coachee zichzelf van de noodzaak om niet te veranderen, weet je nog?

Goed nieuws voor provocatieve coaches

Het goede nieuws voor provocatieve coaches is nu dat dit óók de andere kant op werkt! Je kunt als coach – liefdevol plagend en met een twinkeling in je ogen – het duiveltje gaan verwoorden. Wat er dan gebeurt is heel wonderlijk: omdat dit vaak dingen zijn die de coachee zelf ook denkt, voelt hij zich op een bijzondere manier begrepen. Tegelijk is het ook een beetje verwarrend, omdat een hulpverlener of coach normaal gesproken niet dit soort dingen zegt. Uit de hypnotherapie weten we dat verwarring gunstig is; het is een beetje alsof je de grond omploegt, zodat er weer nieuwe zaadjes in kunnen. Maar het mooiste is: de kans is heel groot dat de coachee nu verandertaal gaat spreken; hij gaat dus zelf vóór verandering pleiten (‘Ik wil stoppen/minderen met alcohol, omdat…’) en tegen het huidige, ongezonde gedrag (‘Het maakt mijn leven stuk’).

Een provocatief gesprekje dat ik ooit voerde ging ongeveer als volgt:

Coachee: Mensen zeggen dat ik te veel alcohol drink…

Coach: Ja, weet je, mensen zeggen zoveel…

Coachee: Nou, misschien hebben ze wel een punt…

Coach: Ik weet niet welke azijnpissers dat zeggen, maar ik weet wel dat een beetje alcohol op zijn tijd de feestvreugde verhoogt, niet waar?

Coachee: Ja, okee, een beetje alcohol op zijn tijd… Maar ik drink elke dag!

Coach: Nou en? Dan heb jij gewoon elke dag plezier, toch?

Coachee: Ja, wacht even, zit je me nu in de maling te nemen?

Coach: Hoe zo? Wil je soms beweren dat jij dit niet zelf ook denkt?

Coachee: Ja wel, maar op deze manier word ik niet oud.

Coach: Ja, niet oud… je weet sowieso niet hoe oud je wordt als mens… Straks stop je met drinken en dan kom je onder een tram!

Coachee: Wat een onzin! Volgens mij kom ik eerder onder een tram als ik blijf drinken… Nee, ik wil het echt anders gaan doen vanaf nu.

Coach: Hoe dan? Alleen op feestjes drinken? Dat lukt je toch niet!

Coachee: Nou, misschien wel helemaal stoppen. In elk geval voor een tijdje.

Coach: Ja ja, een tijdje… voor twee dagen zeker… drinken na elke werkdag en dan tijdens het weekend even rustig aan doen…

Coachee: Haha, heel grappig… Nee, twee dagen zet geen zoden aan de dijk. Ik denk minstens aan 6 maanden.

Coach: Een half jaar, toe maar!

Tot zover het gesprekje… Heb je de verandertaal opgemerkt?

Verschillende soorten verandertaal

Nu bestaan er wel zeven verschillende soorten verandertaal, maar als ik het even heel simpel houd kom ik op deze drie:

1. Willen: alles wat de coachee zegt te willen ‘in de gezonde richting’

2. Kunnen: alles wat de coachee zegt, dat getuigt van zelfvertrouwen

3. Er klaar voor zijn: alles wat de coachee zegt, dat getuigt van ‘readiness’ (gereedheid).

Als je MGV inzet probeer je die talen te ontlokken, o.a. door bepaalde vragen te stellen en reflectief te luisteren.

Als je provocatief werkt doe je dit door de coachee – vanuit goed contact, liefdevol plagend en met een twinkeling in je ogen – te ‘overtuigen’ van het omgekeerde van deze drie zaken.

 

Provocatief coachend zeg je dingen als:

1. Waarom zou je dat in vredesnaam willen? Ik kan zo tien redenen bedenken waarom dat een slecht idee is. Heb je er bijvoorbeeld aan gedacht hoe chagrijnig jij dan wordt voor je huisgenoten? Etc. etc.

En met frisse tegenzin laat je je overtuigen door de verandertaal van de coachee. Vervolgens zeg je dingen zoals:

2. Okéé, je wilt het… vooruit… maar even heel eerlijk: je gelooft toch zeker niet echt dat je dat voor elkaar kunt krijgen?

En opnieuw laat je je met gezonde tegenzin overtuigen door de coachee. En tenslotte zeg je dingen als:

3. Oké, oké, je wilt het en je zegt dat je het kunt… Maar eh… toch niet nu, zeker? Loop nu niet te hard van stapel! Het lijkt me echt verstandig als je jezelf eerst grondig voorbereidt hierop zodat je straks – over een jaar of drie – goed beslagen ten ijs komt!

En dan rond je af met een vriendelijk: ‘Nou… het zal mij benieuwen…’

Tot zover deze verkenning van een raakvlak tussen PC en MGV. In de toekomst volgen nog blogs die het raakvlak verkennen met oplossingsgericht coachen en met ACT.

Nieuwsgierig geworden en wil je meer leren over Provocatief Coachen?

Neem dan een kijkje bij onze training Provocatief Coachen Light. Deze training is een blended traject van drie live dagen + een online training die je vooraf en tijdens het traject kunt volgen. Uniek aan deze training is dat je de werkzame elementen van onze drie evidence-based methoden (Motiverende Gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en Coachen met ACT) gaat leren inzetten vanuit een houding van Humor, Warmte en Uitdaging.

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

0 Reacties/door
,

Provocatief coachen? Maar dat is toch helemaal niet evidence-based?

Ooit coachte ik een zeer intelligente en verzorgd uitziende, homoseksuele man. Laten we hem ‘Jack’ noemen. Jack vertelde dat hij graag een vriend wilde, maar eigenlijk niet bereid was om daar moeite voor te doen – met als resultaat dat hij nu al jaren alleen was. Aanvankelijk vond hij dat prima, maar nu hij ouder werd, begon hij hier toch wel moeite mee te krijgen. Hij had gezien dat ik als provocatief coach actief was en had me hier speciaal op uitgekozen: ‘Ik wil graag een stevige aanpak, want dat softe gedoe werkt toch niet bij mij’. Ik vond het wel een mooie uitdaging, dus ik stelde voor om op korte termijn af te spreken in het Coachhuis.

Als je mij kent, dan weet je hoe belangrijk ik het vind om evidence-based te coachen. Er wordt namelijk nog veel te vaak ineffectief gecoacht: achterhaalde psychologische ideeën, eenzijdige kennisoverdracht, ineffectieve vragen stellen, oordelen, ongevraagd adviseren, de reparatiereflex…

Soms zie ik mensen zelfs dingen doen waarvan ik weet dat ze averechts werken en dat is jammer, want het gaat wel over mensenlevens en de wetenschap heeft inmiddels méér dan genoeg bewijs in handen om ons te informeren over ‘wat werkt’ in coaching.

Begin dit jaar verscheen bijvoorbeeld het mooi vormgegeven en inhoudelijk sterke boek Evidence-based coachen. Geschreven door de psychologen Pieternel Dijkstra en Eefje Rondeel

Hierin worden beknopt vier methoden beschreven, waarvan wij er in drie training geven: Motiverende gespreksvoering, Oplossingsgericht coachen, Acceptance and Commitment Therapy (ACT).

In het voorwoord van dit boek staat echter:

‘Andere methoden, zoals provocatief coachen, komen niet aan bod in dit boek. Dat wil niet zeggen dat deze in de praktijk niet zouden werken, maar wel dat er nog niet voldoende empirisch bewijs bestaat voor de effectiviteit ervan’.

Ik ben het uiteraard volledig eens met beide auteurs en toch ben ik óók een enorme fan van Provocatief coachen… Hoe leg ik dat uit? Ik heb daar drie goede redenen voor:

Provocatief coachen was mijn eerste grote liefde…

Laat ik heel eerlijk beginnen: Provocatief coachen is mijn eerste grote liefde op coachgebied… Ik leerde haar kennen vóór de andere genoemde methoden. En je weet wat ze zeggen: je eerste liefde vergeet je nooit meer.

Ten tweede geloof ik niet dat er een methode bestaat die altijd en overal de beste keuze is. Ik geloof sterk in ‘the right tool for the job’. In het verleden heb ik vaak mee gemaakt dat ik niet verder kwam met één van de genoemde methoden en dat het een provocatieve interventie was die de boel weer losmaakte.

Ten derde ben ik ervan overtuigd dat óók als je al effectief coacht, je enorm je mindset en toolbox kunt verrijken met een gezonde dosis provocatieve psychologie. Al is het maar om ook zelf als coach veerkrachtiger te worden en minder bang om fouten te maken.

Andersom geloof ik dat provocatieve coaches nog effectiever worden als ze de werkzame elementen van de genoemde evidence-based methoden leren kennen en inzetten.  De verschillen zijn namelijk niet zo groot als ze soms lijken.

Provocare, latijn voor: ‘naar voren roepen’

Alle genoemde methoden hebben namelijk wortels in de humanistische psychologie en met name in het werk van Carl Rogers. Ook al lijkt het niet altijd zo: óók een provocatieve coach werkt – als het goed is – vanuit onvoorwaardelijke acceptatie van de coachee als persoon. Een andere mooie overeenkomst vinden we in het woord provocare dat latijn is voor ‘naar voren roepen’, oftewel: ontlokken. Bij alle genoemde methoden gaan we ervan uit dat alles wat de coachee nodig heeft om te veranderen al in hem of haar aanwezig is: motivatie, wijsheid, kracht, creativiteit, de mogelijkheid om dingen te leren. Dit alles geldt zeker ook voor provocatieve coaching, alleen vindt het ontlokken op andere wijze plaats: niet zo zeer door vragen te stellen, maar door de coachee liefdevol te plagen en humorvol uit te dagen.

Ik neem je graag mee naar mijn eerste gesprek met Jack om je te laten zien hoe bijna als vanzelf de werkzame elementen van de genoemde evidence-based methoden in het gesprek naar voren kwamen.

(NB: Moeilijk in geschreven tekst over te brengen, maar wel essentieel is dat je als provocatief coach altijd werkt vanuit de magische mix van warm contact, humor en uitdaging.  Als het goed is, kan de coachee dit voelen en vaak ook zien aan de twinkeling in je ogen.)

Zo te horen ben jij het best bewaarde geheim van de gay-scene…

Bij motiverende gespreksvoering streef je ernaar om verandertaal te ontlokken, zodat de coachee zichzelf overtuigt van de noodzaak tot verandering. Verandertaal betreft dus alle uitingen van de coachee die pleiten vóór verandering of tegen de huidige gang van zaken.

Nadat ik met Jack had kennis gemaakt en er een prettig en ontspannen contact was ontstaan legde ik nog eens kort uit wat je van provocatieve coaching mag verwachten. ‘Dat is precies wat ik zoek’, antwoordde hij. Snel checkte ik bij mezelf of ik onvoorwaardelijke acceptatie voor deze man kon opbrengen. Dat lukte prima, dus nu kon ik aan de slag!

Mijn eerste provocatieve interventie klonk als volgt:

‘Zo te horen ben jij gewoon het best bewaarde geheim van de gay-scene. Ze moeten jou echt komen zoeken. En jij verstopt je niet in een darkroom, maar gewoon in je designappartement. Dat is nog eens playing hard to get.’ Daarop zei hij: ‘Ja, ja, stop maar. Ik weet het: ik moet eropuit als ik iemand wil vinden. Op deze manier wordt ik eenzaam oud en dat lijkt me geen fijn perspectief…’

Zie je de verandertaal ontstaan?

Vervolgens hemelde ik de ‘voordelen’ op van het kluizenaarsbestaan en werd hij op zijn beurt steeds stelliger in zijn uitspraken dat hij nu toch écht in actie moest komen.

Misschien kunnen we een soort Expedition Jack organiseren!

Als oplossingsgericht coach streef je ernaar dat de coachee zelf een aantrekkelijk en haalbaar doel verwoordt en vervolgens hardop nadenkt over oplossingen, mogelijkheden, positieve uitzonderingen, dingen die al werken, hoopgevende signalen, kleine stappen, etc. Een prachtige methode, maar wat doe je als de coachee steeds een oplossing van jou wil horen? Een provocatieve manier om hiermee om te gaan is dat je de coachee geeft waar hij om vraagt, maar dan net even anders: je biedt dan wel oplossingen aan, maar alléén absurde…

Dit heeft vaak het effect van een brainstorm en zorgt er voor dat de coachee zelf met realistische oplossingen komt.

Zo opperde ik in het gesprek met Jack:

‘Misschien kunnen we een soort ‘Expedition Jack’ organiseren, waarbij we jou verstoppen op een onbewoond tropisch eiland, en dat knappe BN’ers dan allerlei moeilijke opdrachten moeten doen om uiteindelijk jou als prijs te kunnen winnen. Dat zou nog weleens een kijkcijferkanon kunnen worden ook! Wat zeg je van dit fantastische idee?’

Hierop antwoordde hij: ‘Wat een onzin. Dan kan ik nog beter gewoon een leuke contactadvertentie plaatsen.’

Ik: ‘Ja, maar wat als er niemand op reageert?’

Hij: ‘Ja, dat is dus mijn angst… Misschien moet ik iets gaan doen waarbij ik op een ontspannen manier nieuwe mannen leer kennen…’

Ik: ‘Dat klinkt leuk, maar heb je dat wel in je?

Hij; ‘Rotzak! Natuurlijk heb ik dat in me! In mijn werk doe ik niet anders!’

Zie je de oplossingen en het toenemende zelfvertrouwen? Zo verkenden we verschillende mogelijke oplossingen. En toch ontbrak er nog iets…

‘Waarschijnlijk moet ik aanvaarden dat liefde niet bestaat zonder pijn…’

Je kent vast wel de beroemde Serenity Prayer: “Geef mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kan veranderen, en de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.”

Zowel bij ACT als bij provocatief coachen stimuleer je dat mensen veranderen wat ze niet kunnen accepteren en accepteren wat ze niet kunnen veranderen. Welke keuze ze daarbij maken is uiteraard aan hen; jij bent hier slechts de gids.

Als provocatief coach kun je dit doen door op uitdagende wijze te stellen dat een probleem volstrekt onoplosbaar is en vervolgens de coachee met een twinkeling in je ogen aankijken. Het is heel wonderlijk wat er dan gebeurt. De ene coachee legt zich erbij neer en zegt: ‘Tsja, misschien moet ik inderdaad accepteren dat dit bij mijn leven hoort… En de andere coachee veert op en reageert met vechtlust: ‘dat zullen we nog wel eens zien!’ En soms gebeurt er iets nog mooiers: de coachee ‘vindt de wijsheid om het verschil te zien’:

Ik: ‘Ja, Jack, als het zo makkelijk was, dan had je dat natuurlijk al lang gedaan! Nee hoor, ik vrees dat jij gewoon eenzaam en alleen oud zult worden. Ik denk dat je dat gewoon zult moeten accepteren… (twinkel, twinkel)’

Jack (hoofdschuddend): ‘Nee… Nee, dat kan ik niet accepteren. Ik denk dat het probleem dieper ligt… Waarschijnlijk kan ik gewoon heel slecht omgaan met afwijzing… Ik moet er niet aan denken dat ik naar een leuke man uitreik en dat hij mij afwijst… Maar ja, kennelijk hoort dat er bij… Waarschijnlijk moet ik aanvaarden dat liefde niet bestaat zonder pijn…’

Zie je de wijsheid ontstaan? En het mooie is: die komt hier van de coachee en niet van de coach!

Hopelijk heb ik je met deze blog geïnspireerd om wat vaker de magische mix van warm contact, humor en uitdaging in te zetten!

Oh ja, je wilt natuurlijk weten hoe het met Jack afliep… Toen we de coaching afrondden had hij verschillende dates gehad. Zijn grote liefde had hij nog niet ontmoet, maar wel had hij zijn grootste angst (die voor afwijzing) inmiddels voldoende overwonnen om verder te gaan op het ingeslagen pad…

Wil je meer leren over Provocatief Coachen?

Neem dan een kijkje bij onze training Provocatief Coachen Light. Deze training is een blended traject van drie live dagen + een online training die je vooraf en tijdens het traject kunt volgen. Uniek aan deze training is dat je de werkzame elementen van onze drie evidence-based methoden (Motiverende Gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en Coachen met ACT) gaat leren inzetten vanuit een houding van Humor, Warmte en Uitdaging.

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

3 Reacties/door
,

Provocatief coachen voor dummies – een minicursus!

Wil je ook ‘advokaat van de duivel’ leren spelen terwijl je aan de kant van de engelen staat?

Al spelend en liefdevol plagend de innerlijke wijsheid van je coachees aanspreken?

Een mega-effectieve coach-methode leren waar je oud mee kunt worden?

Zo ja, lees dan vooral verder, want hieronder krijg je een minicursus provocatief coachen.

Onlangs sprak ik een jonge man bij wie de testosteron zowat uit zijn oren kwam… een uitgelezen kans voor een provocatief gesprekje!

Casus: ‘de voetbalfan met de boze vrouw’

Coach: Je weet dat ik provocatief werk?

Coachee: Ja, dat heb ik gelezen, ja. Iemand heeft me dat aangeraden… Maar ik heb eigenlijk geen idee wat het inhoudt…

Coach: Ok, ik zal het kort uitleggen. Ik ga je uitdagen en plagen met als doel om je eigen kracht en wijsheid aan te spreken… Het kan best zijn dat je boos wordt of in de war raakt… en dat is wat mij betreft prima… En wat er ook gebeurt, onthoud alsjeblieft dat ik aan jouw kant sta… Ga je hiermee akkoord?

Coachee: Is goed, verras me maar!

Coach: Vertel eens wat kan ik voor je doen?

Coachee: Eh… ja, mijn partner vindt dus dat ik niet goed luister.

Coach: Je partner vind dat je niet goed luistert…. Nou en? Wat is daar mis mee? Dat is wat partners doen! Die kletsen de oren van je hoofd, terwijl jij naar de wedstrijd probeert te kijken en dan vinden ze het raar als je niet luistert…

Coachee: Ja, zo gaat het wel ongeveer, ja!

Coach: Precies, dus wat is nou eigenlijk het probleem?

Coachee: Nou, ze dreigt met een echtscheiding en ik wil haar niet kwijt! Dus ik zal toch beter moeten leren luisteren…

Coach: Weet je, wij mannen zijn helemaal niet gemaakt om te luisteren… daar heb je ‘vriendinnen’ voor! Wij zijn gemaakt om te jagen en om te focussen, bijvoorbeeld op een voetbalwedstrijd! Jij kunt gewoon heel goed focussen! Daar zou je meer mee moeten doen…

Coachee: Yeah right! Nou, op haar geklets kan ik anders helemaal niet zo goed focussen! Ze blaat maar door over de meest onbenullige dingen en ik vind het gewoon moeilijk om mijn aandacht er bij te houden…

Coach: Waarschijnlijk heb jij gewoon geen goede luister-genen. Je oren doen het wel, maar jij reageert alleen op sportcommentaar en op geritsel in het struikgewas…

Coachee: Wat een onzin! Nee, ik wil gewoon leren om actief te luisteren!

Coach: Actief luisteren? Nou, dan weet ik wel wat! (De coach springt op en doet voor) Je loopt gewoon héél actief, sluipend door het huis. Klaar voor de jacht of de aanval. Dan denkt je brein: ‘dit gaat goed!’ en ondertussen probeer je een heel klein beetje naar haar te luisteren…’

Coachee lacht en zegt: Tsjonge jonge, je hebt wel fantasie, jij! Nee, misschien moet ik wel op cursus of zo… Een vriend van me had het laatst over geweldloze communicatie… Heb jij daar ervaring mee?

Ok, tot zover de mini demo…

Wat is hier nou eigenlijk gebeurd?

Je zou het misschien niet zeggen, maar ik heb gewoon netjes de 7 stappen van de Provocatieve Starterkit doorlopen, zoals ik die jaren geleden geleerd heb van Jaap Hollander, Jeffrey Wijnberg en de in 2013 overleden grootmeester zelf: Frank Farrelly (may he laugh and rest in peace).

Hier komen ze:

Allereerst: Zorg voor de juiste basishouding
1. Bied een positief, veilig kader aan.
2. Maak gebruik van de 1e indruk
3. Check: hoe presenteert iemand zijn probleem?
4. Indien nodig: maak het probleem intern
5. Denk het probleem om naar een gave!
6. Geef absurde verklaringen
7. Geef absurde oplossingen

Zullen we het gesprekje eens ontleden? Dan leg ik meteen de stappen uit!

Stap 0. De basishouding

Ontwikkel in je zelf eerst die bijzondere basishouding bestaande uit warm contact, humor en uitdaging. Als één van de drie ontbreekt, dan is het geen provocatieve coaching. Ga dus eens na welke je al makkelijk afgaat en welke je eventueel nog verder kunt ontwikkelen of oproepen bij jezelf. Het helpt trouwens ook enorm als je vertrouwen hebt in de (veer)kracht en innerlijke wijsheid van je coachee!

Stap 1: Bied een positief, veilig kader aan

Als de cliënt nog niet weet wat provocatief coachen inhoudt, dan helpt het jullie beiden enorm als je een positief en veilig kader aanbrengt. Dat geeft jou meer vrijheid en je coachee kan beter duiden wat er gebeurt en dat helpt!

Je doet dit simpelweg door in je eigen woorden uit te leggen wat het inhoudt, wat de coachee kan verwachten en vervolgens vraag je om instemming.

Stap 2: Maak bewust gebruik van de 1e indruk

De eerste indruk geeft je al een enorme hoeveelheid informatie. Vaak slaan we die onbewust op en doen we er te weinig mee. Een provocatieve coach probeert hier bewust gebruik van te maken door te testen of zijn hypothese klopt.

In dit geval valt op: Coachee gaf een stevige handdruk, is opvallend gespierd, zwaar behaard, laat onrust in de benen zien en kijkt wat schichtig om zich heen. Ook hing er aan de spiegel van zijn auto een Feijenoord sjaaltje…

Associaties van de coach: deze man zou het in de prehistorie waarschijnlijk niet slecht doen! En hij is vast een voetbalfan!

Stap 3: Check – hoe presenteert iemand zijn probleem?

Elk probleem kan op diverse manieren gepresenteerd worden: bijvoorbeeld intern (verantwoordelijkheid nemend), of extern (verantwoordelijkheid afschuivend). In dit geval zegt coachee dit:

‘Eh… ja, mijn partner vindt dus eh… dat ik niet goed luister’

Conclusie: probleem wordt extern geformuleerd. Hij had immers ook kunnen zeggen: ‘ik wil graag beter leren luisteren naar mijn partner.

Stap 4: (Indien nodig) maak het probleem intern

Door het externe probleem niet zomaar te accepteren kun je zorgen dat het intern wordt, dus dat iemand verantwoordelijkheid gaat nemen voor zijn eigen aandeel. Hier zie je nogmaals hoe de coach dat doet:

Coach: Je partner vind dat je niet goed luistert… ‘Nou en? Wat is daar mis mee? Dat is wat partners doen! Die kletsen de oren van je hoofd, terwijl jij naar de wedstrijd probeert te kijken!

Coachee: Ja, zo gaat het wel ongeveer, ja!

Coach: Precies, dus wat is nou eigenlijk het probleem?

Coachee: Ze dreigt met een echtscheiding en ik wil haar niet kwijt! Dus ik zal toch beter moeten leren luisteren…

NB: Nu is het probleem intern en kan het uitdagen beginnen!

Stap 5. Denk het probleem om naar een gave!

Herkader het probleem in iets positiefs: maak er een gave van! En stimuleer dat de cliënt het probleem accepteert of beter nog: het vaker, groter of meer gaat doen!

Coach: Weet je, wij mannen zijn helemaal niet gemaakt om te luisteren… daar heb je ‘vriendinnen’ voor! Wij zijn gemaakt om te jagen en om te focussen, bijvoorbeeld op een voetbalwedstrijd! Jij kunt gewoon heel goed focussen! Daar zou je meer mee moeten doen.

Stap 6. Absurde verklaringen

Soms vragen cliënten om een verklaring. De provocatieve coach weet dat verklaringen geen enkele garantie geven dat de coachee gaat veranderen. Sterker nog; heel vaak betekent het zoeken naar verklaringen uitstel van executie. Daarom gelooft de provocatieve coach: verklaringen kun je krijgen, maar alléén absurde verklaringen!

Coach: Waarschijnlijk heb jij gewoon geen goede luister-genen. Je oren doen het wel, maar jij reageert alleen op geritsel in het struikgewas…

Coachee: Wat een onzin! Nee, ik wil gewoon leren om actief te luisteren!
Zie je hoe de motivatie van de coachee toeneemt?

Stap 7. Absurde oplossingen

En soms vragen cliënten om een oplossing. Net als de oplossingsgerichte coach weet de provocatieve coach dat oplossingen waar de coachee zelf mee komt véél meer waard zijn. Daarom geldt ook hier: oplossingen kun je krijgen, maar alleen absurde! NB: hierbij doet zich vaak het brainstorm-effect voor. Door jouw absurde interventies ontdekt de coachee soms zomaar een briljant en creatief idee.

Hier zie je hoe de coach dat deed:

Coach: Actief luisteren? Nou, dan weet ik wel wat! De coach springt op en doet voor: Je loopt gewoon heel actief, sluipend door het huis. Klaar voor de jacht of de aanval.

Dan denkt je brein: ‘dit gaat goed!’ en ondertussen probeer je een heel klein beetje naar haar te luisteren…’

Coachee: Tsjonge jonge, je hebt wel fantasie, jij! Nee, misschien moet ik wel op cursus of zo… Een vriend van me had het laatst over geweldloze communicatie… Heb jij daar ervaring mee?

Hoe ging dit verder?

Een cursus geweldloze communicatie… geen slecht idee van de coachee toch? Dit zou zo maar eens kunnen gaan werken! Omdat ik nog contact heb met deze coachee kan ik zeggen: het heeft ook gewerkt. Hij is de cursus daadwerkelijk gaan doen en vond het wel wat soft, maar zijn vrouw is er erg blij mee!

Wil je meer leren over Provocatief Coachen?

Neem dan eens een kijkje bij onze Online training Effectief coachen met Humor, Warmte en Uitdaging. Uniek aan deze training is dat je de werkzame elementen van onze drie evidence-based methoden (Motiverende Gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en Coachen met ACT) gaat leren inzetten vanuit een houding van Humor, Warmte en Uitdaging. Hier volg je trouwens een gratis proefles en komt er een leuke aanbieding voorbij!

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

(Fotoverantwoording: 123RF)

1 Reactie/door
,

Durf jij al te coachen met humor? 10 tips!

Huh? Coachen met humor? Moet ik dan moppen gaan vertellen aan mijn coachee?

Nou, nee, dat lijkt me niet. De meeste moppen zijn überhaupt niet echt grappig.

Waar gaat dit dan over?

Nou, je hebt vast weleens een goed gesprek met een vriend(in) gehad waarin deze jou met humor een spiegel voorhield? En waardoor je iets inzag dat heel bevrijdend was?

Ik heb ook zo’n vriend. En die vriend weet dat ik een beetje te veel boeken koop. Soms als ik met hem praat over dingen waarmee ik zit, zegt hij plagend: Goh, is daar niet een leuk boekje over?

Heel irritant natuurlijk, maar wat is zijn boodschap aan mij?

Een hele mooie: ‘jongen, stop nou eens met de wijsheid buiten jezelf te zoeken. Jij kunt dit heel goed zelf oplossen, de wijsheid zit al in je’. Alleen als hij dat letterlijk zou zeggen, dan zou ik zeggen: ‘Ja, mama… Ik weet het’.

Ook de positieve psychologie leert ons dat humor en lachen mensen veerkrachtiger maakt. En zelfs ons immuunsysteem versterkt. De beroemde psychiater Victor Frankl die Auschwitz overleefde, schreef dat hij en zijn medegevangenen de moed erin hielden door ‘caberet-avondjes’ te organiseren in het kamp. En ook in de Oekraïne gebeurt dit.

Er valt dus veel te zeggen voor het gebruik van humor, óók of misschien wel juist onder moeilijke omstandigheden. Als coach kun je ook geweldig gebruik maken van ‘liefdevol plagende humor’. In de methode provocatief coachen is dit bijvoorbeeld tot een ware kunst verheven. Maar ook als je met andere methoden coacht kun je daar best wat humor aan toevoegen. Hier volgen 10 tips om dat effectief te doen:

1. Neem jezelf niet al te serieus!

Sommige coaches nemen zichzelf of de methodes waarmee ze werken erg serieus. Helaas ben je dan ook erg kwetsbaar. Wat als de coachee jou of je methode niet leuk vindt? Hoe meer ik zelf leer, hoe meer ik inzie dat ik maar een heel klein radertje in het geheel ben en hoe vrijer ik wordt… heerlijk is dat!

2. Kom vanuit compassie

Natuurlijk stel je altijd het welzijn van de coachee voorop. Je gunt die ander een fijner, gezonder, rijker leven. Je wil het lijden wil verlichten en misschien wil je zelfs iemand uitdagen om te floreren. De ander zal die positieve intentie heus voelen. Het is óók compassievol als je aankondigt wat je gaat doen: ‘ik houd ervan om mijn cliënten een beetje te plagen, met als doel om ze sterker te maken… Kun je dat hebben?’

3. Ontwikkel een goede werkrelatie

Hoe beter je werkrelatie is, hoe méér je kunt maken. Een goede werkrelatie als basis helpt, omdat de coachee dan weet dat je aan zijn of haar kant staat. Het gekke is dat het ook andersom werkt: een goede werkrelatie ontstaat soms juist door te spelen of gek te doen, zoals in het volgende voorbeeld.

4. Doe eens gek!

Iemand begeleidde eens (in een gedwongen kader) een jongeman die weigerde zijn petje af te zetten. Daarop ging de coach op de grond liggen en zei: ‘Zo, nu kan ik in ieder geval je ogen zien’. De jongeman schoot in de lach en zei: ‘Jij bent echt gestoord!’ Maar het ijs was gebroken en daarna ontwikkelde zich een prima werkrelatie!

5. Wees soms gruwelijk oprecht

Is jou al eens opgevallen dat comedians soms simpelweg de waarheid vertellen? Een waarheid die nog niet is uitgesproken? Omdat het onderwerp een taboe is? Of omdat we er simpelweg niet bij stilstaan? Zo betoogde Theo Maassen eens: “Wist je dat het meest succesvolle restaurant ter Wereld psychologen inhuurt om te zorgen dat de ‘gasten’ zo snel mogelijk het restaurant weer verlaten?” Als coach kun je soms ook heel oprecht zijn. Misschien zeg jij wel iets wat niemand anders zegt… bijvoorbeeld dat jouw coachée een enorme kegel heeft… Even wat vaker flossen en het probleem is opgelost!

6. Durf voor jezelf op te komen!

Tsja en soms plagen cliënten jou! Zo was er eens een beginnende coach in Engeland die van haar moeder een leuk jasje had gekregen. Op zekere dag coachte zij een nogal uitdagende dame, die zei: ‘Wat is dat voor raar jasje! Het is te kort om je billen te bedekken en te dun om je warm te houden!’

Eerst reageerde de coach vriendelijk: ‘Oh, dit jasje… ja, dat was een geschenk van mijn moeder’. Toen de coachée echter maar door bleef zeuren over haar jasje werd ze het zat en riep uit: ‘Oh, Fuck off!’ Ze schrok van zichzelf, maar de coachée schoot in de lach en zei: ‘Zo, nu weet ik dat ik je kan vertrouwen en de heavy shit kan vertellen die ik heb meegemaakt…’

7. Ridiculiseer niet de persoon, maar diens gedrag

Dit is een belangrijk onderscheid! Als je als coach humor inzet dan doe je dat vanuit onvoorwaardelijke acceptatie van je cliënt als mens. Zijn of haar wonderlijke gedrag daarentegen… daar mag je best grapjes over maken. Ooit coachte ik een homoseksuele man die graag een vriendje wilde, maar die eigenlijk niet bereid was om daar ook maar de geringste moeite voor te doen. Verder zag hij er goed uit, had een goede baan, was intelligent, kortom: best een leuke vent!

Al in het eerste gesprek zei ik tegen hem: ‘jij bent gewoon het best bewaarde geheim van de homo-scene! Ze moeten jou echt komen zoeken! En jij verstopt je niet in dark-rooms, maar gewoon in je design-appartement… Briljant! Daar komt niemand op… Dat is nog eens ‘playing hard to get’…  Daarop zei hij: ‘Ja, ja, stop maar… ik weet het: ik moet er op uit als ik iemand wil vinden’… Later zei hij dat dát moment hem het meest aan het denken had gezet…

8. Geef een absurde oplossing of verklaring!

Soms zijn coachees héél erg op zoek naar een verklaring of oplossing voor hun probleem. Natuurlijk kun je ze die geven, maar elke ervaren coach weet dat dat niet werkt. Als je het eens met humor wil proberen geef dan eens met een ondeugende twinkeling in je ogen een absurde verklaring: ‘Je doet zo emotioneel, omdat je diep van binnen weet dat de robots eraan komen… Daarom wil je je menselijke kant benadrukken!’ Of een absurde oplossing: ‘Hoe je meer klanten krijgt in je coach-praktijk? Je zou kunnen overwegen om in je nakie te gaan coachen… Of mensen te betalen als ze zich door jou willen laten coachen… Of ze tijdens je coaching te masseren én chocola te geven!’ Vreemd genoeg brengt dit de coachée vaak op nieuwe, innovatieve ideeën, die net wat minder absurd zijn!

9. Help, ik heb geen gevoel voor humor!

Tsja, dan zit er niks anders op dan als humorloze uit de kast te komen en je gebrek volledig te omarmen… Ik heb al even voor je gecheckt en serieuscoachen.nl is nog vrij, dus als je snel bent… Nee, alle gekheid op een stokje: ik geloof dat iedereen een eigen gevoel voor humor heeft en dit verder kan ontwikkelen. Op Netflix zag ik laatst een documentaire over 4 comedians met autisme en ik moet toegeven: ze waren extreem grappig!

10. Kijk regelmatig naar comedy!

Ik ontdekte het bij toeval, maar steeds als ik de avond voor een training naar comedy kijk, dan wordt er tijdens de training meer gelachen. Alsof mijn humor-spier al is opgewarmd… Probeer het ook eens en kijk gedurende een bepaalde periode wat meer naar kleinkunst, comedy en dergelijke en laat je verrassen door het effect!

11. Train je ‘humorspier’ en volg de driedaagse ‘Provocatief coachen Light’!

Stout hè van mij… Zó maar een elfde tip! En dan nog wel één met schaamtevolle zelfpromotie… Zo van: ‘wij van WC-eend, promoten WC-eend’… Tsja, af en toe een beetje stout doen, mag best… vooral als het voor zo’n goed doel is: een beetje meer humor in de wereld! Kijk hier voor meer info. Deze training is een blended traject van drie live dagen + een online training die je vooraf en tijdens het traject kunt volgen. Uniek aan deze training is dat je de werkzame elementen van onze drie evidence-based methoden (Motiverende Gespreksvoering, Oplossingsgericht Coachen en Coachen met ACT) gaat leren inzetten vanuit een houding van Humor, Warmte en Uitdaging.

Heb je andere leuke tips of ben je het er helemaal niet mee eens? Laat het weten in een comment hieronder!   … (als je durft)

Wil jij meer leren over Motiverende gespreksvoering?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Oplossingsgericht coachen?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Wil jij meer leren over Acceptatie en Commitment Therapie (ACT)?

Kijk dan hier voor het boek, hier voor de online training en hier voor de driedaagse Basistraining.

Maandagse maak de wereld mooier mails

Wil je soortgelijke content als hierboven wekelijks in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in en ontvang iedere maandag een kraak-verse ‘Maandagse maak de wereld mooier mail’ in je inbox. Deze unieke nieuwsbrief wordt door > 5000 mensen gelezen. Zo krijg je elke maandag een dosis nieuwe inspiratie met soms bemoedigende woorden, soms iets prikkelends en vaak iets vermakelijks. En telkens weer is het doel om jou nog veerkrachtiger en effectiever te maken als coachende professional (M/V/NB).

2 Reacties/door